İran dilleri

İran dilleri
Coğrafi dağılım	Batı ve Orta Asya, Kafkasya
Sınıflandırma	Hint-Avrupa dilleri Hint-İran dilleri İran dilleri; ;
Alt bölümler	Batı İran dilleri; Doğu İran dilleri;
ISO 639-5	ira
	İran dillerinin coğrafi dağılımı.

İran dilleri veya İranî diller,[1] Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-İran dilleri koluna bağlı dil öbeği. Günümüzde 150-200 milyon kişinin bu dil grubuna ait dilleri konuştuğu tahmin edilir.[2] İran dilleri tarihsel gelişim açısından üç gruba ayrılır: Eski İran dilleri, Orta İran dilleri ve Yeni İran dilleri.

Eski İran dilleri, Hint-Âri dili olan Sanskritçe’ye yakın akrabaydı ve M.Ö. 3. yüzyıla değin konuşuluyordu. Zerdüşt dininin kutsal kitabı Avesta’nın dili Avestaca, Ahamenişler döneminde resmî dil olmuş Eski Farsça ve büyük bir imparatorluk kuran Medlerin dili Eski İran dillerinin bir parçası olarak sınıflandırılmaktadır. Orta İran dilleri, M.Ö. 10. yüzyıl ile 3. yüzyıllar arasında konuşuluyordu. Part dili, Baktriya dili ve Pehlevi dili Orta İran dillerinin en önemlileriydi. Sakaca, Eski Osetçe veya İskit-Sarmat dili olarak da bilinen İskitçe, Soğdca, Manice, Hutence ve Harezmce de Orta İran dillerine giriyordu. Yeni Farsça, İslam dininin İran’da yayılmaya başlamasıyla ortaya çıktı. Modern Farsça, Afganistan’ın resmî dili olan Peştuca, Kafkasya’da konuşulan Osetçe, Zazaca, Beluci, Kürtçe ve Yağnup dilleri Yeni İrani dillerine bağlı dillerdir.

Bu tarihsel sınıflandırmanın dışında diller, genellikle Doğu ve Batı İrani diller olmak üzere, gösterdikleri farklı özelliklere dayanaraktan genetik gruplara ayrılır. Bu ayrılmış alt gruplar ise daha sonra Kuzeybatı, Güneybatı, Kuzeydoğu ve Güneydoğu İran dilleri olarak alt gruplara ayrılabilir. Batı İrani Dilleri; Med dili, Partça, Farsça, Kürt dilleri, Zaza-Gorani dilleri, Beluçça, Gilanca ve Talışça dilleridir.[3] İskit dilleri, Soğdca, Baktriya dili, Peştuca ve Osetçe ise Doğu İran dilleri olarak sınıflandırılır.[3]

İran dillerinin sınıfları

İran dil ailesi ağacı. (Ölü diller dahil)

İran dilleri 60 dil, 16 † (ölü) (150 Mio konuşan kişi)

Batı grubu 33 dil, 5 † (115 Mio)

Kuzeybatı grubu

Medce †

Partça †

Güneybatı grubu

Larestani

Bashkardi

Kumzari

Tacikçe

Doğu grubu 27 dil, 11 † (35 Mio)

Kuzeydoğu grubu

Avesta †

Osetçe

Baktrça †

Soğdca-Yagnobice

Choresmce †

Güneydoğu grubu

Peştuca

Munji-Yidgha

Sakça-Wakhi

Şugni-Roşhani-Yazghulami

Sangliçi-Zebaki

Paratça-Ormuri

Kaynakça

https://www.researchgate.net/publication/287996152_Irani_Diller_Ailesi_Genel_Bir_Bakis_Iranian_Languages_Family_A_General_View
Windfuhr, Gernot. The Iranian languages. Routledge Taylor and Francis Group. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2019.
Gernot Windfuhr, 2009, "Dialectology and Topics", The Iranian Languages, Routledge

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] ttps://www.researchgate.net/publication/287996152_Irani_Diller_Ailesi_Genel_Bir_Bakis_Iranian_Languages_Family_A_General_View

[Wind-2] Windfuhr, Gernot. The Iranian languages. Routledge Taylor and Francis Group. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2019.

[Gernot_Windfuhr_2009-3] Gernot Windfuhr, 2009, "Dialectology and Topics", The Iranian Languages, Routledge