Azerice

Azerice, Azerbaycan Türkçesi veya Azerbaycanca (Azerice: Azərbaycanca, Azərbaycan dili veya Azərbaycan türkcəsi), Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil (تۆرکۆ Türkü, تۆرکجه Türkcə), Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir.[14] Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.[15]

1928 yılında Azerbaycan'da yayımlanmış bir Rusça-Türkçe (Azerice) sözlüğün kapağı.
Geçmişte İran'ın kuzey batısında konuşulan dil için Azerice (İran dili) sayfasına bakınız.
Azerice
Azerbaycanca, Azerbaycan Türkçesi, Türkçe
Azərbaycan dili, Azərbaycan türkcəsi, آذربایجان دیلی, Türkcə
Telaffuz [ɑːzæɾbɑjˈdʒɑn diˈli]
Bölge İran Azerbaycanı, Azerbaycan, Güney Kafkasya, Kuzey Irak, Kuzey Afganistan ve Doğu Anadolu Bölgesi
Etnisite Azeriler
Konuşan sayısı 45-50 milyon[1][2][3][4][5][6]  (2011-2015)[7][8][9][10][11]
Dil ailesi
Yazı sistemi Kiril alfabesi (Rusya)
Latin alfabesi (Azerbaycan)
Arap alfabesi (İran)
Resmî durumu
Resmî dil  Azerbaycan
 Dağıstan[13] (Rusya)
Düzenleyen Azerbaycan Millî İlimler Akademisi
Dil kodları
ISO 639-1 az
ISO 639-2 aze
ISO 639-3 aze – kapsayıcı kod
Bireysel kodlar:
azj – Azerbaycan
azb – Güney Azerbaycan
slq – Selçuk
qxq – Kaşkay
Azericenin konuşulduğu yerler
1919 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilinin Türkçe olduğunun ilan edilmesi.
Azerbaycan'da resmî dilin adının Türkçe olduğu zamanlarda okutulan Türkçe (Azerice) ders kitaplarından bazılarının kapakları

Azerbaycan'da 1936 yılına kadar halk kendisini Türk, dilini ise Türkçe olarak adlandırmaktaydı. Bu tarihten sonra Azerbaycanlı ve Azerbaycan dili adlandırması ihdas edilmiştir. SSCB dağıldıktan sonra 1992 yılından 1995 yılına kadar Azerbaycan Anayasası'nda resmî dil Türkçe olarak tanımlanmıştır. Daha sonra Azerbaycan dili şeklindeki adlandırma kabul edilmiştir.[16][17]

Özellikle Rus kaynaklarında Azerbaycan Türkleri için Tatar, dili için Tatar dili adlandırması da görülmektedir. Çünkü Tatar adı, tarih boyunca farklı topluluklar tarafından 8 farklı grubun adı olarak kullanılmıştır.[18] Azerbaycan halkı da bu halklardan biridir.

Dil, İran'da konuşulan Güney Azerice ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nde konuşulan Kuzey Azerice olmak üzere iki farklı değişkeye sahiptir. Bu iki form kendi aralarında sesbilim, biçimbilim, sözdizim, kelime dağarcığı ve alıntı sözcüklerin kökenleri konusunda çeşitli farklılıklar gösterir.[19] Azerice, Türkçe, Türkmence, Kaşkayca ve Gagavuzcanın aralarında bulunduğu diğer Oğuz dillerinin yanı sıra, bu dillerden etkilenmiş bir Kıpçak dili olan Kırım Tatarcası ile de yüksek oranda karşılıklı anlaşılabilirlik gösterir.[20][21]

Coğrafi dağılım

Azerice, Azerbaycan'da 9.600.000,[22] İran'da ise 12 ila 18 milyon kişi tarafından konuşulan bir dildir. Irak Türkmenlerinin ağzı da Azericenin bir ağzıdır. Azerbaycan'da 1991 yılı itibarıyla Azericeye uyarlanan Latin alfabesi yeniden kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye'de Ardahan, Kars, Iğdır[23] illerinde konuşulur. Erzurum, Artvin ve Bayburt illerinde konuşulan Türkçe ile de büyük benzerlikler taşır.

Ağızları

Azerbaycan arazisinde dört ağız vardır:

  1. Doğu ağzı — Kuba, Şamahı, Bakü, Muğan ve Lenkeran ağızları
  2. Batı ağzı — Kazah, Karabağ, Gence ağızları
  3. Kuzey ağzı — Şeki (Nuha) ve Zakatala-Kah ağızları
  4. Güney ağzı — Nahçıvan, Culfa, Ordubad, Erivan ağızları

Tarih

Türkçeye (Türkiye Türkçesine) en yakın Türk dillerinden birisidir. Bunun nedenlerinden birisi Azericenin de Türkçe gibi Oğuz grubuna dahil olmasıdır. Aynı zamanda yazı dili de olan Azerice yazı dili geleneğine sahip olma bakımından Türkçeyle hemen hemen paraleldir.[24]

Oğuzca
Ayrıca bakınız: Ana Oğuz Türkçesi

Türk dil ailesi, 13. yüzyılda Hazar’ın batısında Oğuzca merkezli bir özellikte bağımsız gelişimine başlamıştır. Batı Türkçesi[25] (Oğuzca veya Yeni Batı Türkçesi) olarak belirtilen bu bölge değişkesinin içinde saha bakımından zamanla iki daire meydana gelmiştir. Bunlardan biri Azerbaycan ve Doğu Anadolu sahasını içine alan Doğu Oğuz kolu, diğer Osmanlı sahasını içine alan Batı Oğuz koludur.[26]

11. - 13. yüzyıllar arası, aynı zamanda Oğuzların Orta Asya’dan batıya doğru uzanan siyasî etkinliklerinin güçlenme dönemidir. Nitekim daha 11. yüzyılda Büyük Selçuklu Devleti’nin batıya yaptığı göçlerle, Oğuz nüfuzu yalnız Sirderya, Maveraünnehir, Harezm ve Horasan bölgelerinde kalmamış; Azerbaycan üzerinden Abbasî Devleti'nin başkenti ve büyük kültür merkezi Bağdat’a kadar uzanmıştır.[27] Bu etkililik Oğuzca açısından da aynı yönde bir gelişme yaratmıştır.

Batı ve Doğu kollarının açılması

Azerice ve Osmanlı Türkçesi arasında, daha çok şivede kalan ayrılıklarda Doğu Oğuz koluna Oğuz dışı Türk dillerinin, özellikle Kıpçakça unsurlarının yaptığı etki ve İlhanlılardan kalan bazı Moğolca etkisi görülebilir. Bu iki Türkçe arasındaki başlıca ayrılıklar, sözcük başındaki b - m, sözcük içindeki ķ - ġ - ħ, ilk seslemdeki e - i, sözcük başındaki t - d ile belirtme ve bazı eylem çekimleri etrafında toplanmıştır.[28]

Nahçıvan’daki Ana Dili Heykeli
Batı Oğuz Kolu
(b-, -ķ, e-, t-)		 Doğu Oğuz Kolu
(m-, -ħ, i-, d-)		 Anlam
benmən“1. tekil kişi zamiri”
biŋmin“1000 sayısı”
baķ-baħ - (bax)“Bakmak”
tarlatarla“Tarla”
orduyıordunu“Orduyu”

Batı ve doğu Oğuz kolları arasındaki farklılıklar 14. yüzyıldan sonra kesinleşmeye başlamıştır.[29] Azerbaycan sahasında yetişen başlıca edebî şahsiyetlerin bulunduğu 17. yüzyıldan önce de doğu ve batı Oğuz kolları arasında kayda değer bir ayrılık bulunmadığı için bu iki Oğuz lehçesi, yazı dili olarak Batı Türkçesi adı altında zikredilmişlerdir.[28]

Türkçe ile Karşılıklı Anlaşılabilirlik

Azerice ile Türkçe arasında karşılıklı anlaşılabilirlik seviyesi oldukça yüksektir. Öyle ki bazı metinlerde sadece sözcüklerdeki ve eklerdeki bazı ses farkları dışında bir fark görülmemektedir:

Ayrılıq[30]

Ayrılık

Bu gün, yenə hər sabah olduğu kimi,
Oyanmaq istədim öpüşünlə.
Amma, yoxsan.
Ah çəkib yandım, həsrətinlə.

Bu gün, dərdə çarə olan dərman kimi,
Aldım rəsmini əlimə.
Baxdım, baxdım.
Ah çəkib yandım, sənsizliyimə.

Hanı o bir cüt bəla dediyim qara gözlərin,
Könlümü oxşayan şirin-şirin gülüşlərin.
Hanı, o əllərimi tutan əllərin,
Mənə ümid verən o xoş sözlərin.

Ayrılıq, yenə dərdli başıma gəlib tac oldu,
Ayrılıq, səni məndən alıb, gözümü yaşlı qoydu.
Ayrılıq, yenə dərdli başıma gəlib tac oldu,
Ayrılıq, səni məndən alıb ümidsiz qoydu.

Anladım, artıq geri dönməyəcəksən.
Amma, bir tək təsəlli var.
Səndən mənə,
Yadigar qalan xatirələr var.


Hanı o bir cüt bəla dediyim qara gözlərin,
Könlümü oxşayan şirin-şirin gülüşlərin.
Hanı, o əllərimi tutan əllərin,
Mənə ümid verən o xoş sözlərin.

Ayrılıq, yenə dərdli başıma gəlib tac oldu,
Ayrılıq, səni məndən alıb, gözümü yaşlı qoydu.
Ayrılıq, yenə dərdli başıma gəlib tac oldu,
Ayrılıq, səni məndən alıb ümidsiz qoydu.

Bugün, yine her sabah olduğu gibi,
Uyanmak istedim öpüşünle.
Ama, yoksun.
Ah çekip yandım, hasretinle.

Bugün, derde çare olan derman gibi,
Aldım resmini elime.
Baktım, baktım.
Ah çekip yandım, sensizliğime.

Hani o bir çift bela dediğim kara gözlerin,
Gönlümü okşayan şirin şirin gülüşlerin.
Hani, o ellerimi tutan ellerin,
Bana ümit veren o hoş sözlerin.

Ayrılık, yine dertli başıma gelip taç oldu,
Ayrılık, seni benden alıp, gözümü yaşlı koydu.
Ayrılık, yine dertli başıma gelip taç oldu,
Ayrılık, seni benden alıp ümitsiz koydu.

Anladım, artık geri dönmeyeceksin.
Ama, bir tek teselli var.
Senden bana,
Yadigar kalan hatıralar var.

Hani o bir çift bela dediğim kara gözlerin,
Gönlümü okşayan şirin şirin gülüşlerin.
Hani, o ellerimi tutan ellerin,
Bana ümit veren o hoş sözlerin.

Ayrılık, yine dertli başıma gelip taç oldu,
Ayrılık, seni benden alıp, gözümü yaşlı koydu.
Ayrılık, yine dertli başıma gelip taç oldu,
Ayrılık, seni benden alıp ümitsiz koydu.

Azericede bazı ifade şekillerinin Türkçeden farklı olması sebebiyle bazen Türkçe konuşanlar tarafından yanlış anlaşılabilmektedir. Saatlerin söylenişindeki ikiyə on dəqiqə işləmiş gibi bir ifade yanlış olarak ikiyi on geçe gibi anlaşılabilir. Bunun anlamı ise aslında biri on geçe olup "saat ikiye doğru on dakika ilerlemiş" demektir.

Türkçede müstehcen olarak anlaşılabilecek karxana fabrika, imalathane[31], sex imalathane, atölye[32], pəzəvəng izbandut, kazulet, hödük[33], yaraq silah[34], qıç bacak[35] gibi sözcükler zaman zaman mizah konusu yapılmaktadır.

Bununla birlikte Azerice ile Türkçenin söz varlığının %99 oranında örtüştüğü belirtilir.[36]

Yazı dili

Arap asıllı Türk alfabesinin kullanıldığı devirlerde Azerbaycan ve Osmanlı Türkçesi sahalarında kaleme alınan eserlerin imlasında büyük ortaklıklar söz konusu olmuştur. Çünkü Türkçenin eski devirlerinden gelen ve bu alfabede standartlaşan imla, doğu ve batı sahalarında aynı imla geleneğini gerektiriyordu.

19. asrın başlarından itibaren Ruslar, Kafkaslar ve Azerbaycan'ı istila etmeye başladılar. 18 Şubat 1828’de Ruslarla Kaçar Hanedanı arasında imzalanan Türkmençay Antlaşması gereğince Aras Nehri'nin kuzeyinde kalan Azerbaycan toprakları Ruslara bırakıldı.[37] Azerice, 17. yüzyıldan sonra kendi mecrasında gelişimine devam etmişti. Rus egemenliğinden sonra, Osmanlı Türkçesi bölgesi ile olan irtibatların azalması ve zamanla bölgede oluşturulan devlet yapısı sonucunda yazı dili olarak Azerice "Azerbaycan Türkçesi" adıyla resmiyet kazandı.

Sesbilim

Ünsüzler
Standart Azericede ünsüzler
Çiftdudaksıl Dişdudaksıl Dişsil Dişyuvasıl Artdişyuvasıl Damaksıl Artdamaksıl Gırtlaksıl
Patlayıcı ve
yarı kapantılı		 [p] [b] [t] [d] [ʧ] [ʤ] [c] [ɟ] [k] [ɡ]
Geniz [m] [n]
Sürtünmeli [f] [v] [s] [z] [ʃ] [ʒ] [x] [ɣ] [h]
Approximants [l] [j]
Taps [ɾ]

Ünlüler
Standart Azerice ünlüler[38]

Standart Azerice ünlüler: /i, y, ɯ, u, e, œ, o, æ, ɑ/.

Alfabe

Türk yazı tarihi mevcut bilgilerle Göktürk alfabesi ile başlasa da[39] Azericenin yazılmasına Arap alfabesinin bir varyantı ile başlanmıştır. Selçuklu ve Oğuzlar; 10. asırdan başlayarak Arap alfabesine Türkçe için gerekli birkaç harfi ekleyerek (ç, p, j gibi) bu alfabeyi kullanmış ve bu alfabeyle değerli eserler yaratmışlardır.

Arap asıllı alfabe, Azericenin özünü ifade etmesi için mükemmel bir alfabe olmasa da 20. yüzyıl öncesine kadar bu alfabeden Azerbaycan bölgesinde genişçe yararlanılmış ve bu alfabeyle Azeri edebiyatında eserler kaleme alınmıştır.

Azerice için 1929 yılına dek Arap asıllı alfabe kullanılmıştır. 1929-1939 yılları arasında Latin asıllı alfabe, 1939-1991 yılları arasında Kiril alfabesi kullanımda olmuştur. 1991 yılından itibaren -52 sene aradan sonra- Latin kaynaklı alfabeye tekrar geçilmiştir.

İran'ın Azerbaycan bölgesi ve diğer yerlerde yaşayan Azeriler ise bugün de Arap asıllı alfabe kullanmaktadırlar.

İran’daki Azerilerin Arap abecesi ile yazılmış Mirza Mehemmed Tağı Kumri (1819-1891) adlı şaire ait bir şiir kitabı

Alfabe değişiklikleri ve karşılıklar
Arap Asıllı Alfabe
(-1929[40])
İran		 Latin Asıllı Alfabe
(1929–1939)
Azerbaycan SSC		 Kiril Asıllı Alfabe
(1939–1991)
Azerbaycan SSC		 Latin Asıllı Alfabe
(1992- )
Azerbaycan Cumhuriyeti
ا,آA aА аA a
ﺏB bБ бB b
ﺝC cҸ ҹC c
چÇ çЧ чÇ ç
ﺩD dД дD d
 E eЕ еE e
ﻉ ,(کسره)Ə əӘ әƏ ə
ﻑF fФ фF f
گG gҜ ҝG g
ﻍƢ ƣҒ ғĞ ğ
ﺡ,ﻩH hҺ һH h
ﺥX xХ хX x
 Ь ьЫ ыI ı
یI iИ иİ i
ژƵ ƶЖ жJ j
ﻙK kК кK k
ﻕQ qГ гQ q
ﻝL lЛ лL l
ﻡM mМ мM m
ﻥN nН нN n
ﻭO oО оO o
 Ɵ ɵӨ өÖ ö
پP pП пP p
ﺭR rР рR r
ﺙ,ﺱ,ﺹS sС сS s
ﺵŞ şШ шŞ ş
ﺕ,ﻁT tТ тT t
ﻭU uУ уU u
ﻭY yҮ үÜ ü
ﻭV vВ вV v
یJ jЈ јY y
ﺫ,ﺯ,ﺽ,ﻅZ zЗ зZ z

Dilbilgisi

Ana madde: Azerice dilbilgisi

Adlar

Durum ekleri

Azericede durum ekleri 6 tanedir. Türkçeye benzemekle birlikte farklar bulunmaktadır. Başında "d" bulunan ekler "t"ye dönüşmez. Belirtme durumunda ünlüleri yalnızca "n" yardımcı ünsüzü izler.

Durum Ekleri
Yalın durum

(Adlıq hali)

 Belirtme durumu

(Təsirlik halı)

 Yönelme durumu

(Yönlük halı)

 Bulunma durumu

(Yerlik halı)

 Çıkma durumu

(Çıxışlıq halı)

 İlgi durumu

(Yiyəlik halı)

- -(n)ı, -(n)i,

-(n)u, -(n)ü

 -(y)a, -(y)ә -da, -dә -dan, -dәn -(n)ın, -(n)in,

-(n)un, -(n)ün

qız kız qızı kız qıza kıza qızda kızda qızdan kızdan qızın kızın
iş iş işi işi işә işe işdә işte işdәn işten işin işin
qapı kapı qapını kapıyı qapıya kapıya qapıda kapıda qapıdan kapıdan qapının kapının

Ad çekimi

Ad Çekimi
1. Tekil Kişi

(1. Şəxsin təki)

 2. Tekil Kişi

(2. Şəxsin təki)

 3. Tekil Kişi

(3. Şəxsin təki)

 1. Çoğul Kişi

(1. Şəxsin cəmi)

 2. Çoğul Kişi

(2. Şəxsin cəmi)

 3. Çoğul Kişi

(3. Şəxsin Cəmi)

-(y)am, -(y)әm -san, -sәn -dır, -dir, -dur, -dür -(y)ıq, -(y)ik, -(y)uq, -(y)ük -sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz -dırlar, -dirlәr, -durlar, -dürlәr
yolçuyam yolcuyum yolçusan yolcusun yolçudur yolcudur yolçuyuq yolcuyuz yolçusunuz yolcusunuz yolçudurlar yolcudurlar
Türkəm Türk'üm Türksən Türk'sün Türkdür Türk'tür Türkük Türk'üz Türksünüz Türk'sünüz Türkdürlər Türk'türler

Adıllar

Kişi adılları

Türkçeden farklı olan yalnızca 1. tekil kişi adılıdır. Adıllar şu biçimdedir: mәn, sәn, o, biz, siz, onlar

Bu adılların birinci ve ikinci tekil kişisinin yönelme durumlarında ön ünlü kullanılır: mәnә, sәnә

Gösterme adılları

Azericede, Türkçedeki "şu" işaret adılının karşılığı yoktur. Bu ve o işaret adıllarının yanında, hәmәn "o" ve hәmin "bu" işaret sıfatları vardır ve bazen anlamı kuvvetlendirmek üzere həmən o ve həmin bu şeklinde birlikte kullanılır.

Belgisiz adıllar

Azericede çoğu belgisiz adıl Türkçe ile aynıdır. Farklı olanlardan ikisi "nәsә" ve "kimsә"dir. Şu şekilde çekimlenir:

Azerice Türkçe Azerice Türkçe
kimsә biri nәsә bir şey
kimisә birini nәyisә bir şeyi
kimәsә birine nәyәsә bir şeye
kimdәsә birinde nәdәsә bir şeyde
kimdәnsә birinden nәdәnsә bir şeyden
kiminsә birinin nәyinsә bir şeyin

Ancak "kimsә", "hiç kimse" anlamında ise Türkçedeki gibi çekimlenir: kimsә, kimsәyә, kimsәni, kimsәdә, kimsәdәn, kimsәnin.

Eylemler

Şimdiki Zaman

Azericede şimdiki zaman (indiki zaman) eki "-(y)ır-, -(y)ir-, -(y)ur-, -(y)ür-"dür. Kişi eki her zaman bu ekten sonra gelir.

Şimdiki Zaman
Olumlu Olumsuz
gәlirәm geliyorum oxuyuram okuyorum gәlmirәm gelmiyorum oxumuram okumuyorum
gәlirsәn geliyorsun oxuyursan okuyorsun gәlmirsәn gelmiyorsun oxumursan okumuyorsun
gәlir geliyor oxuyur okuyor gәlmir gelmiyor oxumur okumuyor
gәlirik geliyoruz oxuyuruq okuyoruz gәlmirik gelmiyoruz oxumuruq okumuyoruz
gәlirsiniz geliyorsunuz oxuyursunuz okuyorsunuz gәlmirsiniz gelmiyorsunuz oxumursunuz okumuyorsunuz
gәlirlәr geliyorlar oxuyurlar okuyorlar gәlmirlәr gelmiyorlar oxumurlar okumuyorlar

Geniş Zaman

Azericede geniş zaman (qeyri-qәti gәlәcәk zaman "kesin olmayan gelecek zaman") eki "-(y)ar-, -(y)әr-" dir. Kişi eki her zaman bu ekten sonra gelir.

Geniş Zaman
Olumlu Olumsuz
gәlәrәm gelirim oxuyaram okurum gәlmәrәm gelmem oxumaram okumam
gәlәrsәn gelirsin oxuyarsan okursun gәlmәzsәn gelmezsin oxumazsan okumazsın
gәlәr gelir oxuyar okur gәlmәz gelmez oxumaz okumaz
gәlәrik geliriz oxuyarıq okuruz gәlmәrik gelmeyiz oxumarıq okumayız
gәlәrsiniz gelirsiniz oxuyarsınız okursunuz gәlmәzsiniz gelmezsiniz oxumazsınız okumazsınız
gәlәrlәr gelirler oxuyarlar okurlar gәlmәzlәr gelmezler oxumazlar okumazlar

Kaynakça

  1. "Peoples of Iran" in Looklex Encyclopedia of the Orient. Erişim tarihi 22 Ocak 2009.
  2. http://www.terrorfreetomorrow.org/upimagestft/TFT%20Iran%20Survey%20Report%200609.pdf
  3. "Iran: People", CIA: The World Factbook: 24% of Iran's total population. Erişim tarihi 22 Ocak 2009.
  4. G. Riaux, "The Formative Years of Azerbaijan Nationalism in Post-Revolutionary Iran", Central Asian Survey, 27(1): 45-58, Mart 2008: 12-20%of Iran's total population (p. 46). Erişim tarihi 22 Ocak 2009.
  5. "Iran", Amnesty International report on Iran and Azerbaijan people. Erişim tarihi 30 Temmuz 2006.
  6. Ethnologue total for South Azerbaijani plus Ethnologue total for North Azerbaijani
  7. "Azerbaijani, North". Ethnologue. Erişim tarihi: 17 Haziran 2016. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  8. "Azerbaijani, South". Ethnologue. Erişim tarihi: 17 Haziran 2016. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  9. "Azerbaijani, North". Joshua Project. Erişim tarihi: 17 Haziran 2016. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  10. "Azerbaijani, South". Joshua Project. Erişim tarihi: 17 Haziran 2016. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  11. "Azerbaijani (Azeri)". UNESCO. Erişim tarihi: 17 Haziran 2016. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  12. Katzner, Kenneth (2002). Languages of the World(Third ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-25004-7.
  13. (Rusça) Конституция Республики Дагестан, Глава 1, Статья 11 9 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. "Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası. Maddə 21. Dövlət dili". 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
  15. Brown, Keith, (Ed.) (24 Kasım 2005). Encyclopedia of Language and Linguistics. Elsevier. ss. 634-638. ISBN 9780080547848. Native speakers of Azerbaijani reside, in addition to the Republic of Azerbaijan (where North Azerbaijani is spoken), in Iran (South Azerbaijani), Dagestan, Georgia, Turkey, Syria, and Iraq. North Azerbaijani is marked by Russian loanwords, and South Azerbaijani is distinguished by Persian loanwords.
  16. X. Dünya Dili Türkçe Sempozyum Bildiri Kitabı, Mustafa Karataş, s. 968-970
  17. Altay Göyüşov, Türk dili, yoxsa azərbaycan dili?, BBC Azərbaycanca, 09.08.2016
  18. Zekiyev, 2017, Türklerin ve Tatarların Kökeni (Çev. D. Ahsen Batur), Selenge Yayınları, İstanbul, s. 220-221
  19. "Azerbaijani, North". Ethnologue (İngilizce). 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2019.
  20. "Language Materials Project: Turkish". UCLAInternational Institute, Center for World Languages. Şubat 2007. Erişim tarihi 2007-04-26.
  21. Sinor, Denis (1969). Inner Asia. History-Civilization-Languages. A syllabus. Bloomington. ss. 71-96. ISBN 0-87750-081-9. 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.
  22. Kuzey Azerice Azerbaijani, North Speaking Peoples, Joshua Project
  23. http://www.yesiligdir.com/content/view/21/30/
  24. Erdem,KONUR,"Azerbaycan Türkçesinin Fonetik Özellikleri", Çukurova Üniversitesi Türkoloji Merkezi
  25. Türkoloji kullanımında esas Batı Türkçesi, Türkçenin Miladın öncesine ait “Lir” kolunu belirtmek için de kullanılır. Burada MS. 13. yüzyılda Hazar Denizi’nin batısında gelişen dil bölgesi için bu tabir kullanılmıştır. Bkz: Agop Dilaçar, Batı Türkçesi, TDK Belleten, Ankara, 1953, s. 73
  26. Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, s. 15
  27. Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Eski Anadolu Türkçesinin Türk Dili Tarihindeki Yeri, Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı, İzmir, 2005, s. 472
  28. Prof. Dr. Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul, 2002, ss. 15-17
  29. Prof. Dr. Faruk Kadri Timurtaş, Eski Türkiye Türkçesi, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1994, s. VII
  30. Elxan Eyvazoğlu, Ayrılıq
  31. PAÜ Azerice Sözlükte karxana
  32. PAÜ Azerice Sözlükte sex
  33. PAÜ Azerice Sözlükte pəzəvəng
  34. PAÜ Azerice Sözlükte yaraq
  35. PAÜ Azerice Sözlükte qıç
  36. Oktay Selim KARACA, “Çağdaş Türk Lehçelerinin Söz Varlığındaki Ortaklığa Karşılaştırmalı Bir Bakış”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1 Winter 2011, p. 1379-1390
  37. Prof. Dr. Yavuz Akpınar, Azeri Edebiyatları Araştırmaları, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1994, s. 35
  38. Mokari, P. G.; Werner, S. (2016). "An acoustic description of spectral and temporal characteristics of Azerbaijani vowels". Poznań Studies in Contemporary Linguistics 52 (3).
  39. Prof. Dr. Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2002, s. XXVII
  40. Azerbaycan Cumhuriyeti için son tarihtir. Kuzeyde 1929 yılından itibaren bu alfabe kullanımdan kalkmıştır.

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.