Goranice

Goranice veya Goranice dili, bir Kuzeybatı İran dilidir. Goranice, İran dillerinin kuzeybatı grubundan olup Zaza-Gorani Dilleri alt grubunda yer alır.[2][3]

Goranice
Ana dili olanlar İran, Irak ve Avrupa'daki Kürt Diasporası tarafından
Konuşan sayısı 300,000[1] (2014)  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Dil kodları
ISO 639-3 hac

Tarih

İran - Irak sınırındaki Hawraman Dağlarında konuşulan bu dil, oldukça zengin bir geçmişe sahiptir. Şu an itibarıyla, çoğu Yarsani olmak üzere yaklaşık 300.000 kişi bu dili konuşmaktadır.

Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris) akademisyenlerinden dil bilimci Prof.Dr.Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zazaca dillerinin mazisi Kürtçe'den daha eskidir. Kürtler; Zazalar ve Goranlar'ın çoğunu asimile ettiler fakat hepsini edemediler. Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Sorani konuşuyor. Gorani; İran‘ın Güney kesiminde, Kermanşah‘in kuzeyinde konuşuluyor."[4][5]

Goranice, dil bilimsel açıdan Kürtçe lehçesi olmayıp başlı başına dil olarak sınıflandırılmasına rağmen bazı dil bilimciler tarafından Kürt lehçesi diye kabul edilir.[6][7][8]

Lehçeler

Gorani lehceleri arasında şüphesiz en önemlisi kendi içinde iki kola ayrılan Hewramî´dir[9]. Hewramî, diğer Gorani lehçelerinde çokça farklı olup sunni Kürt Spiritüalizminde önemli bir yere sahiptir. Goraninin diğer lehçeleri şunlardır[10]:

  • Hewramanî Textî: Hewramanın Irak'ta kalan kısmında konuşulur.
  • Hewramanî Lûhonî: Hewraman bölgesinin İran tarafında konuşulur.
  • Şebeki: Şabaklarca Musul yakınlarında konuşulur.
  • Bacelanî: Xanekin ve Musul'da kalan büyük Bacelan boyunun konuştuğu lehçedir
  • Sarlî: Musul'un kuzeyinde 15 köyde, kakai kürtlerinin kulandığı şivedir.
  • Kendulayî (asıl Gorani): Yarsanların kutsal dili olarak bilinen, Goran aşiretinin konuştuğu lehçedir.
  • Şexanî: Eskiden Halepçe yöresinde konuşulan lehçedir. İran-Irak Savaşında İran askerleri desteğinde ayaklanan ve Irak yönetimine ABD tarafından verilen zehirli gaz silahlarının gerek İran ve gerekse Irak tarafından kullanımının yaşandığı Halepçe olaylarından sonra bu yöredeki Goranlar Hewraman dağlarına sığınmışlardır.

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
  2. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2009.
  3. "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2020.
  4. "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016.
  5. Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.
  6. Ludwig, P.: HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE 18 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)
  8. "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
  9. MacKenzie, D. N.: The Dialect of Awroman(Hawraman-i Luhon)
  10. Karl Hadank & Oskar Mann: Mundarten der Guran Berlin 1930.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.