Üzerinde güneş batmayan imparatorluk

Güneşi Batmayan İmparatorluk, İngiltere başta olmak üzere tarihteki bazı deniz aşırı imparatorluklar için kullanılan terimdir. Herodot'a göre terimin bir benzeri ilk kez Pers imparatoru I. Serhas tarafından kullanılmıştır.[1]

İspanya
II. Felipe döneminde İspanya ve sömürgeleri, 1598.

Tarihteki ilk okyanus ötesi imparatorluğu İspanyollar kurdu. Şarlken hükümdarlığı (1516-1556) Yeni Dünya'daki kolonileri kast ederek "imparatorluğumda güneş hiç batmaz" dediği zaman, terim tarihe geçmiş oldu.

Coğrafi keşifler çağında İspanya büyük atılımlar gerçekleştirdi. Magellan dünyayı dolaştığı zaman İspanyolların elinde Uzak Doğu'dan "Yeni Dünya'ya" dek uzanan ülkelerin haritası vardı ve bu sayede çok uzak noktalarda sömürgeler kurabildiler. Hernan Cortes Meksika'yı, Pizarro ise Peru'yu işgal etti. 16. yüzyılın sonunda İspanyol gemileri üç okyanusta dolaşıyor ve beş kıta ile ticaret yapıyordu.

Aşırı yağmalama sonucu oluşan enflasyon İspanyol ekonomisini çökertti ve nihayet İspanya, Napolyon tarafından işgal edildi. Fırsattan yararlanan sömürgeler, Simón Bolívar önderliğinde ayaklandılar ve İspanyol Sömürge İmparatorluğu çöktü. Son darbe, Küba'nın bağımsızlık savaşıyla vuruldu ve İspanyollar okyanus ötesinden atıldılar.

Britanya
Britanya İmparatorluğu, 1919, tüm kıtalara yayılmış ve en geniş sınırlarına ulaşmış halde

Sanayi Devrimi sonrası ham madde ihtiyacı duyan İngilizler, dünyanın dört bir yanında sömürge arayışına girdi ve İspanyollardan boşalan yeri doldurdu.

Britanya İmparatorluğu kıta Avrupa'sındaki iç kavgalardan, mümkün olduğunca uzak durmaya ve tüm güçlerini okyanus ötesine seferber etmeye karar vermişti. I. Elizabeth döneminde başlayan yeni kıtalara yayılma politikası sonucu Kuzey Amerika'da ilk koloniler kuruldu. Yedi Yıl Savaşı sırasında Fransız'ların elinden Kanada alındı.

Asıl atılımlar 19. yüzyılda geldi. Hindistan, Mısır, Güney Afrika ve Avustralya, Krallığın tacı altında toplandı. Bu sayede İngilizler, I. Dünya Savaşı sırasında okyanus ötesinden Avrupa'ya askerler getirebildi ve II. Dünya Savaşı'nda, olası bir Alman işgali karşısında Kanada'ya taşınmayı planlayabildi.

Ancak iki dünya savaşı da Britanya'yı fazlasıyla yıprattı ve imparatorluk, sömürgelerini elinde tutamadı. Hindistan'daki direniş diğer sömürgelere de ilham verdi ve Britanya İmparatorluğu çözüldü.

ABD
Soğuk Savaş sırasında ABD ve müttefikleri

Günümüzün okyanus ötesi imparatorluğunu Amerikalılar kurdu.

II. Dünya Savaşı'nda Japon egemenlik bölgesini işgal eden ABD, Pasifik Okyanusu'nda üsler kurarak etki sahasını Asya'ya dek uzatmıştı, Vietnam Savaşı ile Asya ana karasına sokulmuş oldu. Aynı anda Batı Avrupa'yı işgal etmiş ve Truman Doktrini sonrası Akdeniz çevresine yerleşmişti. 20. yüzyılın sonunda ABD askerleri ve parası, dünyanın her tarafında etki sahibiydi.

21. yüzyılın başında Afganistan ve Irak'ın işgaliyle beraber ABD, egemenlik sahasını Asya içlerine dek genişletmeye çalışmıştır.

Ayrıca bakınız
  1. [yenisoz.com.tr/gunes-batmayan-imparatorluk-makale-42336 "GÜNEŞ BATMAYAN İMPARATORLUK"] |url= değerini kontrol edin (yardım). yenisöz.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.