İbrani alfabesi

İbrani alfabesi (İbranice: אָלֶף־בֵּית עִבְרִי, romanize: Alefbet ivri), Sami dilleri grubuna bağlı ve İsrail'in resmî dili olan İbranicenin ve Aşkenaz Yahudilerinin konuştuğu bir Cermen dili olan Yidiş (Yahudi Almancası) ile Sefarad Yahudilerinin dili olan Ladino (Yahudi İspanyolcası) gibi diğer Yahudi dillerinin yazımında kullanılan Arami alfabesi kökenli bir yazı sistemi.

Birçok Sami dilinde olduğu gibi İbrani alfabesi de sağdan sola doğru yazılan 22 temel sessiz harften oluşmaktadır. Harfler bitiştirilmez ve ayrı yazılır. Beş harfin sonda yazılışı farklıdır ve bunlara sofit denir. Sesli harfler (נִקּוּד, nikkud; çoğulu: nikkudot), ana harflerin altına konulan işaretler ile gösterilir. Ancak bu noktalamalar çoğu zaman kullanılmaz. Bunlar; ancak dini metinler, sözlükler ve yabancı kelimelerin doğru okunuşunu göstermek için kullanılır.

Her İbranice harfin sayısal bir değeri bulunmaktadır. Örneğin, alefin sayısal değeri 1 ve yodun sayısal değeri 10'dur; 11 sayısı ise bu iki harfin kullanımıyla gerçekleşir (יא).

Tarihçe

Tarihi açıdan paleo-İbrani alfabesi olarak da isimlendirilen Fenike alfabesi Yahudi metinlerinde kullanılmış ana yazıyı oluşturmuştur, ancak bu yazının kullanımı MÖ 6. yüzyıl civarında Babil Sürgünü döneminde kalkmış ve Asur kökenli Arami alfabesi kullanılmaya başlanmıştır.[1] Modern İbrani alfabesi Arami alfabesinden türemiş olmakla birlikte, Sâmirî alfabesi hala eski alfabeden evrilmiş bir yazı sistemi kullanmaktadır.[2] Tarih boyunca az çok şekil değişiklikleri geçirmiş olan İbrani alfabesinin Antik Dönem İbrani Alfabesi, Kare Yazı, El Yazısı, Raşi ve Solitreo gibi biçimleri de bulunmaktadır.

Harfler ve okunuşları

İbrani dilinde İbrani alfabesi yazısı

Simge	Harf adı	Ses değeri	Sayısal (Matematiksel) değeri
א	alef	- (1)	1
ב	bet, ve	b, v	2
ג	gimel	g	3
ד	dalet	d	4
ה	he	h (2)	5
ו	vav	v	6
ז	zayin	z	7
ח	het	kh (ya da h) (3)	8
ט	tet	t	9
י	yud	y (4)	10
ך* ve כ	kaf, haf	k, kh, h	20
ל	lamed	l	30
מ ve ם*	mem	m	40
ן* ve נ	nun	n	50
ס	sameh	s	60
ע	ayin	- (5)	70
פ ve ף*	pe ve fe	p, f	80
צ ve ץ*	tsadik	ts (ya da tz/z)	90
ק	kuf	k ya da q	100
ר	reş	r	200
ש	şin, sin	ş, s	300
ת	tav	t	400

Tarihi İbrani alfabesi varyantları

Harf isimleri (Kodsuz)	Varyantlar
	Çağdaş İbranice					Eski Ahit İbranicesi
	Serif	Sans- serif	Tek Aralıklı	El Yazısı	Raşi	Fenikece	Paleo-İbranice	Aramice
Alef	א	א	א
Bet	ב	ב	ב
Gimel	ג	ג	ג
Dalet	ד	ד	ד
He	ה	ה	ה
Vav	ו	ו	ו
Zayin	ז	ז	ז
Het	ח	ח	ח
Tet	ט	ט	ט
Yod	י	י	י
Kaf	כ	כ	כ
Final Kaf	ך	ך	ך
Lamed	ל	ל	ל
Mem	מ	מ	מ
Sonda Mem	ם	ם	ם
Nun	נ	נ	נ
Sonda Nun	ן	ן	ן
Samekh	ס	ס	ס
Ayin	ע	ע	ע
Pe	פ	פ	פ
Sonda Pe	ף	ף	ף
Tsadi	צ	צ	צ					,
Sonda Tsadi	ץ	ץ	ץ					,
Qof	ק	ק	ק
Reş	ר	ר	ר
Şin	ש	ש	ש
Tav	ת	ת	ת

Bazı harflerin yanında bulunan yıldız işareti o harfin sadece kelime sonunda kullanıldığına işarettir.
C sesi gimal harfinin üzerine ayraç koyularak elde edilir.
Ç sesi tsadi harfinin üzerine ayraç koyularak elde edilir.
J sesi zayin harfinin üzerine ayraç koyularak elde edilir.
İbranicede W sesi bulunmazken W sesi olan yabancı kelimeler için çift vav kullanılır.

Kaynakça

The Mishnah, ed. Herbert Danby, Oxford University Press: Oxford 1933, s.v. Megillah 1:8, p. 202 (note 20); Yadayim 4:5-6, p. 784 (note 6) (0-19-815402-X)
Angel Sáenz-Badillos (1993). A History of the Hebrew Language. Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 0-521-55634-1.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] The Mishnah, ed. Herbert Danby, Oxford University Press: Oxford 1933, s.v. Megillah 1:8, p. 202 (note 20); Yadayim 4:5-6, p. 784 (note 6) (0-19-815402-X)

[A_History_of_the_Hebrew_Language-2] Angel Sáenz-Badillos (1993). A History of the Hebrew Language. Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 0-521-55634-1.