Cermen dilleri
Cermen dilleri, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir alt ailedir. Batı, doğu ve kuzey olmak üzere üç alt kola sahiptir; Almanca, Felemenkçe, İngilizce gibi diller batı koluna, İskandinav dilleri kuzey koluna, Gotça gibi diller ise günümüzde ölü olan doğu koluna aittir. Tüm Cermen dilleri Proto Cermence adlı proto dilden türemiştir.
Cermen dilleri | |
---|---|
Coğrafi dağılım | Batı, Kuzey ve Orta Avrupa, Anglo-Amerika, Güney Afrika, Okyanusya'da |
Sınıflandırma |
Hint-Avrupa dil ailesi
|
Alt bölümler | |
ISO 639-2 / 5 | gem |
Bir Cermen dilinin nüfusun çoğunluğunun oluşturduğu ülkeler
Bir Cermen dilinin resmi olduğu ülkeler ancak azınlıkta olduğu ülkeler
Bir Cermen dilinin resmi olmadığı ülkeler ancak yaşamın bazı alanlarında tanındığı,yerel azınlık tarafından konuşulduğu ülkeler |
Hint-Avrupa konuları |
---|
|
Filoloji
|
Kökenler
|
Arkeoloji
Kafkasya Doğu Asya Doğu Avrupa
Kuzey Avrupa
Pontus stepleri
Kuzey/Doğu stepleri Avrupa
Güney Asya Step
Avrupa Kafkas Hint
|
Halklar ve toplumlar
Hint-Aryanlar İrani Doğu Asya Avrupa
Doğu Asya Avrupa
Hint-Aryan
İrani |
Din ve mitoloji
Hint İrani Diğer Avrupa
|
Aile, coğrafi açıdan Batı ve Kuzey Avrupa'daki ülkelerde konuşulan dillerin birçoğunu kapsar. Cermen dilleri, Avrupa dışında; ABD, Kanada, Güney Afrika, Karayipler, Surinam, Avustralya, Yeni Zelanda'da da ana dil olarak konuşulmaktadır ve yaklaşık 550 milyon ana dil konuşura sahiptir. İkinci dil olarak lingua franca statüsündeki İngilizce vasıtasıyla Asya, Afrika ve diğer bölgelerde de konuşulmaktadır.
Çağdaş Cermen dilleri
Ethnologue'a göre yaşayan 48 Cermen dili vardır, bunlardan 41'i batı, 6'sı kuzey koluna aittir (Hunsrik dili sınıflandırılmamıştır.).[1] Çağdaş Cermen dillerinin büyük bir kısmı Kuzey ve Batı Avrupa'da konuşulmaktadır. Aşağıda bu dillerden bazıları listelenmiştir.
Dil bilgisi
Bu diller genellikle bükümlüdür. Yani kendi içinde sözcük değişime uğrayarak çekilir. Mesela İngilizce "drink-drank-drunk" (Almanca "trinken-trank-getrunken")'ta olduğu gibi. Genellikle cümle yapısı özne + yüklem + tümleç şeklindedir.
Cermen dilleri aile tablosu
Demir Çağı 500 BC–AD 200 |
Proto-Cermence | |||||||||||||||
Doğu Cermence | Batı Cermence | Kuzey Cermence | ||||||||||||||
Güney Cermence | Kıtasal Cermence | Anglo-Frizce | ||||||||||||||
Göç dönemi AD 200–700 |
Gotça, | Langobartça1 | Eski Frankça | Eski Saksonca | Eski Frizce | Eski İngilizce | Proto-Nors dili | |||||||||
Vandalca, Burgundça, | Eski Yüksek Almanca | |||||||||||||||
Erken Orta Çağ 700–1100 |
Eski Aşağı Frankonca | Eski Batı Nors dili | Eski Doğu Nors dili | |||||||||||||
Orta Çağ 1100–1350 |
Orta Yüksek Almanca | Orta Felemenkçe | Orta Aşağı Almanca | Orta İngilizce | Eski İskoçça | Eski İzlandaca | Eski Norveççe | Eski Danca | Eski İsveççe | |||||||
Geç Orta Çağ2 1350–1500 |
Geç Eski İzlandaca | Faroece | Nornca | Orta Norveççe | Geç Eski Danca | Geç Eski İsveççe | ||||||||||
Erken Modern Çağ 1500–1700 |
Kırım Gotçası | Eski Modern Yüksek Almanca | Felemenkçe, Afrikaans | Batı Aşağı Almanca, Doğu Aşağı Almanca | Orta Frizce | Erken Modern İngilizce | Orta İskoçça | İzlandaca | Faroece | Nornca | Norveççe | Danca | İsveççe | |||
Modern Çağ 1700'lerden günümüze |
Yüksek Almanca diyalektleri | Friz diyalektleri | İngiliz diyalektleri | Modern İskoç diyalektleri |
Dil karşılaştırması
Türkçe | İngilizce | İskoçça | Batı-Frizce | Afrikaans | Felemenkçe | Aşağı Saksça (Aşağı Almanca) |
Groningenli Aşağı Saksça | Almanca | Gotça | İzlandaca | Faroece | İsveççe | Danca | Norveççe | Limburgca | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bokmål | Nynorsk | |||||||||||||||
Elma | Apple | Aiple | Apel | Appel | Appel | Appel | Abbel | Apfel | Aplus | Epli | Epl(i)[2] | Äpple | Æble | Eple | Eple | Appel |
Tahta | Board | Buird | Board | Bord | Bord | Boord | Bred | Brett/Bord[3] | Baúrd | Borð | Borð | Bord | Bord | Bord | Bord | Bórdj |
Kayın ağacı | Beech | Beech | Boeke/ Boekebeam | Beuk | Beuk | Böke | Beukenboom | Buche | Bōka/-bagms | Bók | Bók | Bok | Bøg | Bøk | Bok/Bøk | Beuk |
Kitap | Book | Beuk | Boek | Boek | Boek | Book | Bouk | Buch | Bōka | Bók | Bók | Bok | Bog | Bok | Bok | Book |
Göğüs | Breast | Breest | Boarst | Bors | Borst | Bost | Bôrst | Brust | Brusts | Brjóst | Bróst | Bröst | Bryst | Bryst | Bryst | Bórs |
Kahve rengi | Brown | Broun | Brún | Bruin | Bruin | Bruun | Broen | Braun | Bruns | Brúnn | Brúnur | Brun | Brun | Brun | Brun | Broen |
Gün | Day | Day | Dei | Dag | Dag | Dag | Dag | Tag | Dags | Dagur | Dagur | Dag | Dag | Dag | Dag | Daag |
Ölüm | Dead | Deid | Dea | Dood | Dood | Dood | Dood | Tod | Dauþs | Dauður | Deyður | Död | Død | Død | Daud | Doeaje[4] |
Ölmek | Die (Starve) | Dee | Stjerre | Sterf | Sterven | Döen/ Starven | Straarven | Sterben | Diwan | Deyja | Doyggja | Dö | Dø | Dø | Døy | Stèrve |
Yeter | Enough | Eneuch | Genôch | Genoeg | Genoeg | Noog | Genog | Genug | Ganōhs | Nóg | Nóg/Nógmikið | Nog | Nok | Nok | Nok | Genóg |
Parmak | Finger | Finger | Finger | Vinger | Vinger | Finger | Vinger | Finger | Figgrs | Fingur | Fingur | Finger | Finger | Finger | Finger | Vinger |
Vermek | Give | Gie | Jaan | Gee | Geven | Geven | Geven | Geben | Giban | Gefa | Geva | Ge/Giva | Give | Gi | Gje (va) | Gaeve |
Cam | Glass | Gless | Glês | Glas | Glas | Glas | Glas | Glas | Gler | Glas | Glas | Glas | Glass | Glas | Glaas | |
Altın | Gold | Gowd | Goud | Goud | Goud | Gold | Gold | Gold | Gulþ | Gull | Gull | Guld/Gull | Guld | Gull | Gull | Góldj |
İyi | Good | Guid | Gód | Goed | Goed | Guot | Goud | Gut | Gōþ(is) | Góð | God | God | God | God | God | Good |
El | Hand | Haund | Hân | Hand | Hand | Hand | Haand | Hand | Handus | Hönd | Hond | Hand | Hånd | Hånd | Hand | Handj |
Kafa | Head | Heid | Holle | Hoof[5]/ Kop | Hoofd/ Kop | Kopp | Heufd/ Kop | Haupt/ Kopf | Háubiþ | Höfuð | Høvd/ Høvur | Huvud | Hoved | Hode | Hovud | Huudj[6] |
Yüksek | High | Heich | Heech | Hoog | Hoog | Hoog | Hoog/Höch | Hoch | Háuh | Hár | Høg/ur | Hög | Høj | Høy/høg | Høg | Hoeag |
Ev/ Yurt | Home | Hame | Hiem | Heim[7]/ Tuis | Heim/Thuis | Heim | Thoes | Heim | Háimōþ | Heim | Heim | Hem | Hjem | Hjem/heim | Heim | Heim |
Çentik | Hook/Crook | Heuk | Hoek | Haak | Haak | Haak | Hoak | Haken | Kram/ppa | Krókur | Krókur/Ongul | Hake/Krok | Hage/Krog | Hake/Krok | Hake/Krok | Haok |
Ev | House | Hoose | Hûs | Huis | Huis | Huus | Hoes | Haus | Hūs | Hús | Hús | Hus | Hus | Hus | Hus | Hoes |
Bazı/ Çok | Many | Mony | Mannich/Mennich | Menige | Menig | Mennig | Ìnde | Manch | Manags | Margir | Mangir/Nógvir | Många | Mange | Mange | Mange | Mäönech[8] |
Ay | Moon | Muin | Moanne | Maan | Maan | Maan | Moan | Mond | Mēna | Máni/Tungl | Máni/Tungl | Måne | Måne | Måne | Måne | Maon |
Gece | Night | Nicht | Nacht | Nag | Nacht | Natt/ Nacht | Nacht | Nacht | Nótt | Nótt | Natt | Natt | Nat | Natt | Natt | Nach |
Hayır | No (Nay) | Nae | Nee | Nee | Nee (n) | Nee | Nee/Nai | Nee/Nein/Nö | Nē | Nei | Nei | Nej/Nä | Nej | Nei | Nei | Nae/Nein |
Eski/ Yaşlı | Old (but: elder, eldritch) | Auld | Âld | Oud | Gammel [9]/Oud | Oll | Old/Olleg | Alt | Sineigs | Gamall (maar: eldri, elstur) | Gamal (ama: eldri, elstur) | Gammal (ama: äldre, äldst) | Gammel (ama: ældre, ældst) | Gammel (maar: eldre, eldst) | Gam(m)al (ama: eldre, eldst) | Aad (eski) Gammel (çürük) |
Bir | One | Ane | Ien | Een | Een | Een | Aine | Eins | Áins | Einn | Ein | En | En | En | Ein | Ein |
(bir ölçü birimi) | Ounce | Unce | Ûns | Ons | Ons | Ons | Onze | Unze | Unkja | Únsa | Únsa | Uns | Unse | Unse | Unse | Óns |
Kar | Snow | Snaw | Snie | Sneeu | Sneeuw | Snee | Snij/Snèj | Schnee | Snáiws | Snjór | Kavi/Snjógvur | Snö | Sne | Snø | Snø | Snieë |
Taş | Stone | Stane | Stien | Steen | Steen | Steen | Stain | Stein | Stáins | Steinn | Steinur | Sten | Sten | Stein | Stein | Stein |
Bu | That | That | Dat | Daardie/Dit | Dat/Die | Dat/Dit | Dat/Dij | Das | Þata | Það | Tað | Det | Det | Det | Det | Det |
İki | Two/Twain | Twa | Twa | Twee | Twee | Twee | Twij/Twèje | Zwei/Zwo | Twái | Tveir/Tvær/Tvö | Tveir/Tvey/Tvær/Tvá | Två | To | To | To[10] | Twieë |
Kim | Who | Wha | Wa | Wie | Wie | Wokeen | Wel | Wer | Ƕas/Hwas | Hver | Hvør | Vem | Hvem | Hvem | Kven | Wae |
Kurt/Solucan | Worm | Wirm | Wjirm | Wurm | Worm/Wurm | Worm | Wörm | Wurm | Maþa | Maðkur/Ormur | Maðkur/Ormur | Mask/Orm [11] | Orm | Makk/Mark/Orm | Makk/Mark/Orm [11] | Wórm |
Kaynakça ve notlar
- "Germanic". 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- Anlamı 'patates'. Elma 'Súrepli'dir.
- Brett Güney Almanya'da kullanılır, Bord Kuzey Almanya'da kullanılır
- öldürmek demek, doğru çevirme kepót'dur
- Artık sadece birleşik sözcükte kullanılır, mesela hoofpyn (baş ağrısı) ve hoofstad (başkent).
- ana demek (huudjstad başkent demek) Doğru çevirme koptur
- Eski dil: artık sadece birleşik sözcüklerde kullanılırm mesela 'heimwee' (gurbet çekme).
- Eski dil
- Eski ve bozuk.
- Dialektlerde Tvo/Två/Tvei (m)/Tvæ (f)/Tvau (n).
- Orm 'yılan' demek.