İliştirilmiş gazetecilik

İliştirilmiş gazetecilik ya da embedded gazetecilik[1][2], savaş ve sıcak çatışma alanlarında, çatışmanın bir tarafındaki askerlerle beraber hareket eden ve savaşı onların açısından görüp yansıtan muhabirler için kullanılan terim.[3]

Sadece Amerika Birleşik Devletleri askerlerinin fotoğraflarını çekmeye odaklı bir iliştirilmiş gazeteci (sağda)

Kimi yazarlara göre iliştirilmiş gazetecilik; siviller ve ordu arasındaki bağları düzenleyen ilerici bir yoldur. Buna göre, bu gazetecilik yönteminin en genişçe kullanıldığı zaman aralığı II. Dünya Savaşı'dır ve savaş sırasında Sovyetler Birliği bu yöntemi kullanarak döneme ait 280 film çekilmiş ve bu görüntüler günümüze kadar ulaşmıştır. Bu yazarlara göre bu durum, Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında silahlı kuvvetler ve gazeteciler arasındaki ilişkinin olumlu olduğunun bir göstergesidir.[4]

2001 yılındaki Afganistan İşgali'nde kısıtlı olarak denenmiş, güncel uygulama ise 2003 yılında başlayan Irak Savaşı’nda yapılmaya başlanmıştır.[5] Bu yöntem II. Felluce Muharebesi'nde ve Bağdat'ın işgalinde Amerika Birleşik Devletleri yönetimince sıkça başvurulmuştur.

Colombia Üniversitesi desteğiyle yapılan bir araştırmada embedded gazetecilerin yaptığı haberlerin derinlikten yoksun olduğu, açılan ateşle vurulan insanların gösterilmediği belirtilmiştir.[6]

Ülkelere göre uygulama

Amerika Birleşik Devletleri

Değişik zamanlarda toplam 775 gazeteci ve fotoğrafçı, bulundukları birliğin yerini, silahların konumunu ifşa etmeyeceklerine dair bir sözleşme imzalayarak ve kısa bir eğitim alarak, ABD ordusuna ‘iliştirilmiş’ olarak savaş bölgesine götürülmüş, sadece zırhlı araçlar içinden gördükleri savaşı Amerika Birleşik Devletleri kamuoyuna yansıtmışlardır.[7] Neden böyle bir uygulamaya gittikleri sorulan Deniz piyade yarbayı Rick Long, "Açık söyleyeyim, savaşı kazanmak istiyoruz. Ve enformasyon da bu savaşın önemli bir parçası. Biz de enformasyon alanını domine etmek istiyoruz" yanıtını vermiştir.[8]

İngiliz yayın kuruluşu BBC tarafından hazırlanan raporda, iliştirilmiş gazetecilerin haberlerini otosansürden geçirerek sundukları belirtildi. Raporda ayrıca, Irak halkının tepkilerinin çarpıtıldığı, ağırlıklı olarak koalisyon güçlerini sıcak karşılayan Iraklıların görüntülerini sundukları vurgulandı. BBC'nin üst düzey yöneticileri, embedded gazetecilerin bu tavrının demokrasiye yapılmış bir haksızlık olduğunu belirttiler.[9]

Şubat 2016'da, Amerika Birleşik Devletleri gazetesi The Boston Globe'da çıkan bir makalede, ülkede basının Suriye İç Savaşı yaklaşımı konusunda basınının savaştaki gerçekleri tamamen çarpıttığı bildirilmiş ve ülke basınında yer alan gelişmelerin birçoğunun gerçek ile ilgisi olmadığından bahsedilmiştir.[10]

Hindistan

Hindistan medyasında iliştirilmiş gazetecilik yapıldığı ve hükûmetin savunulduğu haberlerin kurgulandığı ifade edildi.[11]

Sovyetler Birliği

Sovyetler Birliği II. Dünya Savaşı sırasında iliştirilmiş gazetecilik yöntemlerini kullanarak savaş dönemine ait 280 film çekmiş bu görüntüler günümüze kadar ulaşmıştır.[4]

Türkiye

İliştirilmiş gazeteciliğin yaygın olarak ilk kez kullanıldığı Irak Savaşı'nda Türkiye'den gazeteciler de yer almıştır. Savaşı Türkiye'den "iliştirilmiş" olarak izleyen isimler arasında Cüneyt Özdemir, Mithat Bereket , Atilla Alicikoğlu[12] ve Ümit Bektaş gibi isimler yer almıştır.[6]

Türkiye'de de zaman zaman bu yöntemin, taraflı medya ile paralel olarak kullanıldığı belirtilmiş[13], örnek olarak Uludere olayı gösterilmiştir. Olayın ardından iktidar yanlısı haber kanalları tarafından saatlerce hiçbir haber yapılmamış, hiçbir altyazı geçmemiş, buna karşın saatler sonra yaptığı haberlerde ise PKK mensubu bir grubun savaş uçakları ile vurulduğu bildirilmiştir. Ardından haber yönünü değiştiren ana akım medya üzerilerine bomba düşen bir grup kaçakçının öldüğü haberlerini servis etmiştir.[14][15] Türkiye'deki iliştirilmiş gazetecilik ve taraflı medya kapsamında söz konusu medya-ordu ilişkilerine dair başka bir örneğin, Fatih Çekirge'nin Aralık 2016'daki bir televizyon programında “MİT TIR’ları haberine atlamazdım ... Biz sonuçta devlet düşmanı değiliz” şeklinde söylemi olduğu belirtilmiştir.[7]

Dicle Haber Ajansı (DİHA), Anadolu Ajansı'nın bu gazetecilik türüne göre yayın yaptığı, TRT ve Show TV'nin de bu tür haberler yayınladığını iddia etti.[16] Gezi Parkı olayları'nda anaakım medyanın iliştirilmiş gazetecilik yöntemlerinin uyguladığı belirtildi.[17]

Suriye İç Savaşı'nin bir parçası olan Suriye Kürdistanı çatışmalarında IŞİD'in Rojava'ya yönelik saldırılarında sırasında çekilen fotoğrafların medyada kullanımında iliştirilmiş gazetecilik olduğu ifade edildi. Fotoğrafları çekenlerden biri olan gazeteci Refik Tekin "İliştirilmiş medya, çatışmalar sırasında çektiğimiz ve tanıklık ettiğimiz fotoğrafları, daha sonra olayları çarptırarak veya hükûmetin olaylara ilişkin yaptığı açıklamalara dair haberlerde kullanmakta. Yaşananları görmeyen havuz medya, yaşamını yitiren 35 günlük Miray bebeğin fotoğrafını, gerçeğin aksine bir haberde kullandı" ifadelerini kullandı.[18] Anadolu Ajansı, aralarında Frankfurter Allgemeine Zeitung, BBC News, The Independent ve Agence France-Presse'inde buluduğu birçok Avrupa basın kuruluşunun 20 Ocak 2018'de Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Suriye'nin Afrin İlçesi'ndeki PYD/YPG, PKK ve IŞİD'e karşı başlattığı Zeytin Dalı Harekâtı'nı bölgede DEAŞ'a karşı savaşan Kürt gruplara" yönelik gibi yansıtmaya ve yanlış algı oluşturmaya çalıştığını ileri sürdü. Ajans ayrıca Avrupa basınının sahte görsel ve bilgileri kullanarak bölgedeki sivil kayıplar hakkında da yanlış bilgi yaydığını iddia etti.[19]

Ukrayna

2014 yılında Ukrayna'da başlayan Donbass Savaşı sırasında Ukrayna Silahlı Kuvvetleri tarafında yer alan iliştirilmiş gazeteciler olduğu bildirilmiş ve bu gazetecilerin topladığı görüntülerle çeşitli filmlerin yapıldığı ifade edilmiştir. Bu filmler daha sonra Ukrayna Savunma Bakanlığı tarafından dağıtılmıştır.[20]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Embedded: İliştirilmiş Değil Askeri Yatılı". Bianet. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
  2. Can Dündar, İliştirilmiş gazeteci aranıyor, Milliyet, 15 Kasım 2008, Erişim tarihi: 5 Nisan 2016.
  3. Zarakolu, R, İliştirilmiş gazetecilik bitsin artık 27 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 10 Mart 2011, Erişim Tarihi: 26 Aralık 2015.
  4. Françoise Daucé. Military Journalists and War Correspondents From The USSR To Russia: Subjectivity Under Fire, The Journal of Power Institutions in Post-Soviet Societies, 2014, sayı 16, Erişim tarihi: 17 Nisan 2016.
  5. Yıldız, G. "Dünyada ve Türkiye'de Barış Gazeteciliği: Olanaklar ve Eleştiriler". 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
  6. "Türk embedded'leri Irak cephesinde". Hürriyet gazetesi. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
  7. Sözeri, C. İliştirilmiş gazetecilik, Evrensel gazetesi, 3 Ocak 2014, Erişim tarihi: 3 Aralık 2015.
  8. Tunçdemir, C. İliştirilmiş gazetecilik (embedded journalism) nedir?, 6 Ocak 2014, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  9. "'Embedded gazeteciler savaşı doğru yansıtmadı'". NTV. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015.
  10. 'Suriye savaşı, Amerika Birleşik Devletleri basın tarihinin utancı’, Sputniknews, 23 Şubat 2016, Erişim tarihi: 24 Şubat 2016.
  11. Seema, Mustafa (26 Temmuz 2010). "Embedded Journalism – Indian Version" (İngilizce). Erişim tarihi: 13 Şubat 2019.
  12. "Türk embedded'leri Irak cephesinde". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
  13. Çağdaş Gazeteciler Derneği, Basın Kartı sansür ve basına saldırının dayanağıdır, kaldırılsın, 26 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  14. Çizmecioğlu, A. İliştirilmiş Gazetecilik ve Uludere, Bianet, 30 Aralık 2011, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  15. "28 Aralık 2011'de Roboski'de neler yaşandı?". 28 Aralık 2011'de Şırnak'ın Uludere ilçesinde bulunan Roboski (Ortasu) köyünden Irak'a geçen bir grup kaçakçı, PKK'lı zannedilerek, F-16 savaş uçakları tarafından vurulmuş, olayda 17'si çocuk 34 kişi yaşamını yitirmişti. BBC Türkçe. 28 Aralık 2019. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019.
  16. Bunlar da zırhlı araç gazetecileri, DİHA, 9 Aralık 2015, Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
  17. Başaran, Funda (16 Ocak 2016). "AKP'ye İliştirilmiş Medya". 13 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2019.
  18. "İliştirilmiş medya tanıklık ettiğimiz fotoğrafları çarpıtıyor". Mezopotamya Ajansı. 1 Aralık 2017. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017.
  19. Çetin, Şerife (8 Şubat 2018). "Terör örgütüne iliştirilmiş gazetecilik: Avrupa medyası". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 18 Şubat 2019.
  20. “Embedded journalism” program in Ukraine released 2 films, 11 Ağustos 2015, Erişim tarihi: 17 Nisan 2016.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.