İmam

İmam (Arapça: إمام‎), İslam dinine ait bir terimdir. Genel anlamda önder, lider, devlet başkanı anlamlarına gelir. İslami bir terim olarak ise cemaate namaz kıldıran ve diğer dini görevleri yerine getiren kişileri ifade eder. İmamlık görevini yerine getirmeye ise 'imamet' denmektedir.

Namazı yöneten bir imam.

Arapça E-M-M kökünden gelen ve 'öne geçmek', 'yönetmek' anlamına gelen imam terimi zamanla mescitlerde cemaate namaz kıldıran kişilere veya bir topluluğa liderlik eden kişileri ifade etmek için kullanılmıştır.

İmamlık ilk olarak İslam'ın ortaya çıkışıyla birlikte Muhammed tarafından uygulanmaya başlanmıştır.[1] İslam Akabe Biatından sonra Medine'de yayılmaya başlayınca peygamber tarafından gönderilen sahabeler buradaki müslümanlara namaz kıldırmışlardır. Muhammed hayatı boyunca namazları kendisi kıldırmış, dört halife de bir zorunluluk olmadıkça buna uymuşlardır.

Herhangi bir mescide imam atanması ise Emevi zamanında ortaya çıkmıştır.[2] Emevi halifeleri şehirlere gönderdiği valilere halka namaz kıldırması için mescidlere imam atama yetkisini de vermiştir. Abbâsîler zamanında ise imamlık bir devlet memurluğu haline getirildi. İmamların ataması ve azledilmesini devlet başkanı bizzat yapıyordu.

On İki İmam

Alevîlik ile Câferîlik'te ve diğer Şiâ mezheplerinde din adamı olarak imam yoktur. Bu mezheplerde imam kelimesi sadece On iki İmam için kullanılır. Şii mezhebinde On iki İmamın keramet gücü olduğuna inanılır. Alevîlikte din adamlarına pîr veya dede, Şiîlikte ise molla denir.

Kadın imamlar

İslam dünyasında yüzyıllarca erkekler imam olmuştur. Bugün Fas ve birkaç diğer Müslüman ülkede kadın imam da bulunur. Tanınmış kadın imamlardan birisi de Emine Vedud'dur. Ayrıca Muhammed döneminde ev halkına imamlık yapmış Ümmü Varaka da bir diğer önemli kadın imamdır.

Kadın imamlar sadece kadın cemaatin namazını yönetip onlara vaaz verebilirler.

Siyasi yönü

Güney Arabistan'da 19. yüzyıldan önce imamlar, hem din liderleri hem de yönetici olarak görev yapıyordu.

Türkiye'de imamlık

Türkiye imam yetiştirmek için kurulmuş İmam-hatip liseleri vardır.

1. Müsned, I, 333; İbn Hişâm, I, 278-279
2. "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2016.