İzzettin Çalışlar

İzzettin Çalışlar (1882, Yanya, Osmanlı İmparatorluğu - 20 Ağustos 1951), Türk asker ve siyasetçi.

Halaskâr İzzettin Çalışlar 1319-Top. 13[1]
Doğum adı	İzzeddin
Doğum	1882 Yanya
Ölüm	20 Ağustos 1951 (69 yaşında) İstanbul
Bağlılığı	Osmanlı (1903-1920)  Türkiye (1920-1939)
Hizmet yılları	1903-1939
Rütbesi	Orgeneral
Birimleri	Edirne Kalesi Komutanlığı Kurmay Başkanı, 19. Tümen Kurmay Başkanı, 16. Kolordu Kurmay Başkanı, Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı, 2. Ordu Kurmay Başkanı, 4. Tümen 20. Kolordu (vekil), 23. Tümen, 61. Tümen, 1. Grup, 1. Kolordu, İzmir Askeri Valisi, 3. Ordu, 2. Ordu
Savaşları/Çatışmaları	Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı
Madalyaları
Sonraki işi	Milletvekili

Ataullah Bey ile Esma Hanım'ın 6. ve en küçük çocuğu olarak 1882 yılında Yanya'da doğdu.

Eğitimi

Rüşdiye'yi Yanya'da bitirdikten sonra tıp öğrenimi amacıyla İstanbul'a geldiğinde Tıbbiye İdadisi'nin sınavlarını kaçırdığından Harbiye İdadisi'ne girdi. Orta öğrenimini bu askeri okulda yaptıktan sonra, 1901 yılında Mühendishane-i Berr-i Hümayun'a girip 1903 yılında da mezun oldu. Aynı yıl girdiği Harp Akademisi'ni de 1906 yılında İsmet Bey'in ardından Topçu Sınıfı ikincisi olarak bitirerek Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle orduya katıldı.

Askerlik hayatı

İlk görevi 17. Seyyar Jandarma Alayı 1. Batarya Komutanlığı ve 21. Alay 1. Tabur Komutan Vekilliği olduktan sonra 1909 yılında 31 Mart İsyanı'nı bastırmak üzere oluşturulan Hareket Ordusu'nda 1. Mürettep Tümen Kurmay Başkanlığı'nda bulundu. Daha sonra da sırasıyla 3. Ordu 21. Alay'da, Üsküp'te 5. Kolordu'da Tabur ve Tümen komutanlıklarında bulundu.

Mülâzım-ı sâni İzzettin, Yüzbaşı Mustafa Kemal ile Selanik Tren Garı'nda, Haziran 1910

Balkan Savaşları

Balkan Savaşları sırasında Fatih Redif Tümeni ve 14. Nizamiye Tümeni kurmaylıklarını yaparken, 7 Kasım 1913 tarihinde kıdemli yüzbaşılığa terfi etti ve Genelkurmay 3. Şube'de ve Edirne Kalesi Komutanlığı'nda görev aldı.

I. Dünya Savaşı

I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla Yarbay Mustafa Kemal'in 19. Piyade Tümeni Komutanı olarak Çanakkale cephesinde görevlendirilmesiyle, Mustafa Kemal tarafından 19. Piyade Tümeni Kurmay Başkanı olarak yanına çağrıldı. Bu görevi, Mustafa Kemal'in Anafartalar Grubu Komutanı olarak atanmasıyla beraber Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı olarak sürdürdü. Yine Mustafa Kemal Paşa'nın 16. Kolordu ve 2. Ordu Komutanı olarak görev yaptığı sırada bu birliklerin kurmay başkanı olarak görev yaptı. Savaşın sonlarına doğru Yarbay rütbesine terfi etti ve Genel Karargah'ta görevlendirildi.

Türk Kurtuluş Savaşı

Türk Kurtuluş Savaşı'nda görev yapan üst düzey komutanlar, en sağda İzzettin Paşa.

1 Temmuz 1920 tarihinde İstanbul'da Harbiye Nazırlığı Personel Dairesi emrinde çalışmayı reddederek Mudanya'ya geçti ve Millî Mücadele'ye katıldı.

Ankara Hükümeti tarafından Millî Mücadele'yi yürüten kuvvetlerden 23. Tümen Komutanlığı ve 20. Kolordu Komutan Vekilliği ile görevlendirildi. Çerkez Ethem İsyanı'nın bastırılmasında birinci derece rol oynadı. Bu başarısı sebebiyle TBMM tarafından Miralay rütbesine terfi ettirildi. Birinci ve İkinci İnönü Muharebesi'nde 61. Tümen Komutanı, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri ve Sakarya Meydan Muharebesi'de 1. Grup Komutanı olarak görev yaptı.

Sakarya Meydan Muharebesi sonrası Türk Ordusu'nda grup komutanlıklarının lağvedilerek kolorduların kurulmasıyla 1. Kolordu Komutanlığı'na atandı. Büyük Taarruz ve Dumlupınar Meydan Muharebesi'nde 1. Kolordu Komutanlığı görevinde, Yunan kuvvetlerinin imha edilmesinde büyük rol oynadı. Başarılarından dolayı 1922 yılında Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu.

İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra Başkomutan Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa tarafından İzmir Askeri Valisi olarak atandı.

Cumhuriyet Dönemi

İzzettin Paşa, kızının düğününde Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte, 1933

Savaştan sonra II. Dönem Aydın milletvekili iken Mustafa Kemal Paşa'nın telkinleriyle askerliği tercih ederek 1 Kasım 1924 tarihinde milletvekilliğinden istifa etti. 20 Haziran 1925 tarihinde 3. Ordu komutanlığına atandı. Bu görevinde sürdürürken 1926 yılında Korgeneral rütbesine terfi etti.

1930 yılında Orgeneral rütbesine terfi etti ve 2. Ordu komutanlığına atandı. 1937 yılındaki Trakya Manevraları'na katıldı. 20 Aralık 1939 tarihinde kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

Siyasi hayatı

Emekli olduktan sonra VI. ve VII. Dönem Muğla, VIII. Dönem Balıkesir milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bulundu. 1940 yılında resmi davet üzerine Maginot Hattı'nı incelemeye gittiği Fransa'da törenle karşılandı.

Özel hayatı

11 Eylül 1912 tarihinde kendisi gibi Yanyalı olan Kevser Hanım ile evlendi. Bedriye, Celal, Seniye ve Gündüz adlarında dört çocuk sahibi oldu.

20 Ağustos 1951 tarihinde aniden başlayan rahatsızlığı sonucu İstanbul'da öldü. Cenazesi Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi.

1988 yılında diğer yüksek rütbeli Türk Kurtuluş Savaşı komutanları ile birlikte Devlet Mezarlığı'na defnedildi.

Kaynakça

1. T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 192.

• İzzettin Çalışlar (Haz.: İsmet Görgülü, İzzeddin Çalışlar), Atatürk'le İkibuçuk Yıl - Orgeneral Çalışlar'ın anıları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, Kasım 1993.
• İzzettin Çalışlar (Haz.: İsmet Görgülü, İzzeddin Çalışlar), On Yıllık Savaşın Günlüğü: Balkan, Birinci Dünya ve İstiklal Savaşları - Orgeneral İzzettin Çalışlar'ın Günlüğü, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, Mart 1997, ISBN 975-363-617-2.
• İzzettin Çalışlar (Haz. İzzeddin Çalışlar) "gün gün, saat saat istiklal harbi'nde batı cephesi", Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, Ocak 2009.

Askerî görevi
Önce gelen: Fahrettin Altay	2. Ordu Komutanı 22 Kasım 1933 - 20 Aralık 1939	Sonra gelen: Nafiz Gürman
Önce gelen: Kâzım İnanç	3. Ordu Komutanı 20 Haziran 1925 - 22 Kasım 1933	Sonra gelen: Ali Sait Akbaytogan