Devlet Mezarlığı
Devlet Mezarlığı, Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanları ile Türk Kurtuluş Savaşı sırasında en az tümen komutanlığı yapmış ve 1988 yılında Genelkurmay Başkanı'nın politik kriterlerine uyan (örnek: Sakallı Nurettin Paşa politik kriterlere uygun bulunmamıştır) 61 komutanın[1] mezarlarının yer aldığı 1988 yılında hizmete açılmış "anıt-park" niteliğindeki mezarlıktır. Ankara’da, Atatürk Orman Çiftliği arazisi içinde yer alır. 536.000 metrekarelik alanda yer alan ve 356.000 metrekaresi yeşil alan olan park, halka açıktır. Millî Savunma Bakanlığı tarafından yönetilir.
| Devlet Mezarlığı | |
|---|---|
 Otağ adlı tören alanı | |
| |
| Genel bilgiler | |
| Tür | Anıt mezar |
| Konum |
Ankara  |
| Koordinatlar | 39°56′13″K 32°48′26″D |
| Başlama | 6 Kasım 1981 |
| Tamamlanma | 30 Ağustos 1988 |
| Yükseklik | 536.000 (alan) |
Türkiye'de, Devlet Mezarlığı'nın yaptırılması için 6 Kasım 1981 Tarihli ve 2549 Sayılı Kanun 11 Kasım 1981'de Resmî Gazete'de yayımlandı. Mezarlık için Millî Savunma Bakanlığı’nın 1982 yılında açtığı yarışma sonucu 42 proje arasından seçilen Y. Müh. Mimar Özgür Ecevit ile, Y. Ziraat Müh. Ekrem Gürenli’nin projesi uygulanmıştır. Bu projede İslam kültürüne uygun olarak gösterişli mezarlardan kaçınılmış, işlevsel olmayan anıtsal formlar kullanılmamış ve hüzünlü bir hava oluşmamasına dikkat edilmiştir. 30 Ağustos 1988 günü devlet töreni ile hizmete açılmıştır.
8 Kasım 2006 tarihinde TBMM'de yapılan yasal düzenleme ile başbakanların yanı sıra TBMM başkanlarının da ailelerinin talebi doğrultusunda Devlet Mezarlığı'na defnedilmesi sağlanmıştır.Bu şekilde cumhurbaşkanı ve kurmay komutanların dışında ilk defnedilen başbakan (11 Kasım 2006) Mustafa Bülent Ecevit'tir.[2] Hala Devlet Mezarlığı'nda bulunan Ecevit için 'anıt mezar' yapılması ve buradan taşınılması planlanmaktadır.[3]
Cumhuriyet Tarih Yolu
Park içinde, 19 Mayıs 1919’dan Cumhuriyetin kurulduğu güne kadar olan tarih döneminde ülke tarihi açısından önemli olaylar heykel ve simgelerle canlandırılmıştır. "Cumhuriyet Tarih Yolu" olarak adlandırılan bu alan, Türkiye’deki ilk büyük kapsamlı heykel düzenlemesidir. Bu düzenleme için 600ton Marmara mermeri kullanılmıştır. Mezarlık alanındaki heykeller, Prof. Dr. Rahmi Aksungur tarafından yapılmıştır. Heykel düzenlenmesinin uygulanmasında ayrıca şu heykel sanatçılarının emeği geçmiştir: Ayla Aksungur, Ömer Yavuz, Elvide Akdağ, Ulaş Korkmaz, Mustafa Yılmaz, Deniz Erol, Ferit Yazıcı.
Cumhuriyet Tarih Yolu’ndaki ilk heykel, Atatürk’ün Samsun’a çıkışını ifade eden bir kayadır. Kayanın gölgesi, haritadaki Samsun limanının siluetini ortaya çıkarır. Kayadaki bir delik, gölgenin içinde bir ışık belirmesine neden olur. Özelikle 11:00-14:00 saatleri arasında bu ışık, Atatürk’ün profili olarak belirir. Böylece Atatürk’ün Samsun’a çıkışı toprağa düşen nur olarak canlandırılmıştır. 19 Mayıs bölümünden sonra "Kongreler Bölümü" yer alır. Bu bölümdeki iki basamak, Kongreler sonucu Meclis’in kurulmasını simgeler. Kongreler bölümünden sonraki "Savaşlar Bölümü"'nde 5 sütun yer alır. Sütunların üzerinde Nutuk’tan sözler vardır. Bölümün sonundaki heykel, Lozan Anlaşması’nı simgeler; sağda ve soldaki rölyeflerin her biri ise bir savaşı anlatmaktadır. En son heykel bölümünde "Cumhuriyet" tek bir soyut heykel ile sembolleştirilmiştir.
Devlet Mezarlığı Müzesi
Devlet Mezarlığı’nda yer alan müzede defnedilen Cumhurbaşkanları ve Kurtuluş Savaşı Komutanlarına ait eşyalar, resimler ve dergiler sergilenir.
Karadeniz Havuzu
1931 yılında Atatürk tarafından yaptırılan "Karadeniz Havuzu" adlı havuz, Devlet Mezarlığı inşaatı sırasında restore edilmiştir. Çevresi, dinlenme havuzu olarak kullanılmaktadır.
Tören Alanı
Mezarlık alanı sınırlarındaki tören alanı üzerinde "otağ çadırı" formunda tasarlanmış bir yapı bulunur. "Simge" olarak adlandırılan sekizgen planlı bu yapı, tören alanını güneş ve yağmurdan korur. Simgenin altındaki "Anısal Duvar", mezarlıkta yatanların adlarından oluşmuş, bitmemiş bir duvar görünümündedir. Her yeni Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı için yeni bir taş konularak örülmesine devam edilmektedir. Böylece Cumhuriyet'in sürekliliği ifade edilir.
Mezar alanlarına giden tören yolunun iki yanında İstiklal Savaşı’nı simgeleyen iki heykel grubu, Cumhurbaşkanları mezar alanı içinde cumhuriyetin gelişimini simgeleyen heykel ve 25 metre uzunluğundaki bayrak direği bulunur.
Devlet Mezarlığı’na defnedilenler
Not: Devlet Mezarlığında 61 Kurtuluş Savaşı Komutanı ve 60 Cumhurbaşkanı mezarı hazırlanmıştır. 2006 Yılında Yapılan Kanun değişikliği ile artık Başbakanlar ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanları da buraya defnedilebilecektir.
Cumhurbaşkanları
| # | Cumhurbaşkanı[4] | Sırası | Doğum Tarihi | Ölüm Tarihi | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Cemal Gürsel | 4. Cumhurbaşkanı | 1895 | 1966 | Naaşı, Anıtkabir devrim şehitleri bölümünde defnedilmiş, 1988 yılında Devlet Mezarlığı'na nakledilmiştir.[5] |
| 2. | Cevdet Sunay | 5. Cumhurbaşkanı | 1899 | 1982 | |
| 3. | Fahri Korutürk | 6. Cumhurbaşkanı | 1903 | 1987 | |
| 4. | Kenan Evren | 7. Cumhurbaşkanı | 1917 | 2015 | Cenazesi, 12 Mayıs 2015 tarihinde Ahmet Hamdi Akseki Camii’nde kılınan öğle namazını müteakip Devlet Mezarlığı’nda toprağa verildi. [6][7] |
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanları
| # | TBMM Başkanı | Sırası | Doğum Tarihi | Ölüm Tarihi | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ferruh Bozbeyli | 10. TBMM Başkanı | 1927 | 2019 | |
| 2 | Sabit Osman Avcı | 12. TBMM Başkanı | 1921 | 2009 | |
| 3 | Kemal Güven | 13. TBMM Başkanı | 1921 | 2013 | |
| 4 | İsmet Sezgin | 18. TBMM Başkanı | 1928 | 2016 |
Başbakanlar
| # | Başbakan[8] | Sırası | Doğum Tarihi | Ölüm Tarihi | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Bülent Ecevit | 16. Başbakan | 1925 | 2006 |
Başbakan Eşleri
| # | Başbakan Eşi | Sırası | Doğum Tarihi | Ölüm Tarihi | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Rahşan Ecevit | 16. Başbakan Eşi | 1923 | 2020 |
Komutanlar
Not1: Mezarlığa defnedilecek Kurtuluş Savaşı Komutanları 1988 yılında Genelkurmay Başkanlığı tarafından belirlenmiştir (Parantez içindeki rütbeler Genelkurmay'ın çevirilerine dayanmaktadır).
Görüntüler
Samsun'a çıkış
Kongreler Bölümü
Kongreler Bölümü
Savaşlar Bölümü
Savaşlar Bölümü kabartması
Savaşlar Bölümü kabartması
Savaşlar Bölümü kabartması
Lozan
Cumhuriyet
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=6056843&yazarid=21
- http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=5390837&tarih=2006-11-07
- http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=5436637
- msb.gov.tr. "Devlet Mezarlığına Defnedilenler". 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015.
- http://www.bugun.com.tr/4uncu-cumhurbaskani-gursel-mezari-basinda-anildi-mobilhaberi/1255380
- milliyet.com.tr. "Kenan Evren'e cenaze namazında protesto". 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015.
- tsk.tr. "Basın açıklaması". 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2015.
- milliyet.com.tr. "Ecevit'e büyük jest". 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015.
Dış bağlantılar
- Savunma Bakanlığı Devlet Mezarlığı Müdürlüğü web sitesi
- Anıtkabir’in Hatırlanmayan Yılları(1974-1988)10 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.