Şeddadiler

Şeddadiler (Arapça: شداديون Shaddādīyūn, Kürtçe: Şeddadiyan, Azerbaycanca: Şəddadilər), 951-1174 yılları arasında Ermenistan ve Arran'da hüküm sürmüş Kürt[5][6][7] hanedanı. Kura ile Aras nehirleri arasında bulunmuştur. Ünlü Rus Kürdolog Vladimir Minorsky'nin "Kafkas Tarihi Çalışmaları" eserinde Şeddadilerin kökeni, bölgeye gelen ve Kürtleşen Arap kökenli Ezd kabilesiyle ilişkilendirilmiştir.[8]Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey bölgeye gelene kadar Kafkasyanın büyük bir bölümünü hakimiyet altına almayı başarmışlardır.[9] Şeddadilerin biri Gence’de, diğeri de Ermenistan’ın antik şehri Dvin’de (Arapçada Dabil) olmak üzere iki başkenti vardı. Şeddadilerin Gence kolunun on yöneticisi oldu. Bu hanedanın hükümdarlığına M.S. 1075’te (H.S. 468) Selçuklu Sultanı Alparslan tarafından son verildi. Hanedanın başka bir kolu, yine Ermenistan’ın antik şehirlerinden biri olan Ani’de bir süre daha hüküm sürdü. Bu kolun yedi yöneticisi oldu ve bu yöneticiler M.S. 1072 ile 1199 arasında hüküm sürdüler.[10]

شداديون
Shaddādīyūn
Şeddadiler
951-1174
11-12. yüzyılda Şeddadiler.
Başkent Divin, Gence, Ani
Hükûmet Monarşi
Emir  
Tarihçe  
• Kuruluşu
951
• Ani'deki emirliğin kuruluşu
1072
• Alp Arslan tarafından yıkılışı
1074[1][2]
• Dağılışı
1174
Öncüller		Ardıllar
Musafariler
Büyük Selçuklular
Şeddadiler[3][4]
Azerbaycan tarihi

Önce Divin'de kurulmuş ve Divin dışında Berde, Gence gibi kentleri de hakimiyeti altına almıştır. Şeddadiler ordusu 1020'den itibaren Pakraduni Hanedanlığına ve Hazarlara karşı seferler düzenlemiş. Başlangıçta başarılar elde edebilmiş fakat 1030 yılında başarılı bir seferden geri dönerken Gürcü ve Ermeni kuvvetleriyle karşılaşmış ve ağır bir bozguna uğramış. 1047 ile 1057 yılları arasında Bizans ordusuna karşı savaşmıştır. Bundan sonraki senelerde Şeddadilerin bölgedeki etkisi giderek küçülmüş. 1067'ten itibaren Şeddadiler hanedanı Selçukluların işgaline uğramış ve 1174'e kadar Selçukluya bağımlı bir hanedan olarak devam etmiş.[11][12] Selçuklulara yaptığı hizmetinden dolayı Ani ve Tiflis kentleri hediye edilmiştir.[13]

Şeddadiler'in yaptırdığı Ebul Manucehr Camii

Şeddadiler imar ve kültür birçok eser bırakmışlardır. İslam medeniyetine şahitlik eden bu eserler hala varlıklarını muhafaza ediyorlar. Özellikle 18 yıl devletin başında kalan Ebu'l Eşver Şavur döneminde birçok önemli yapılar inşa edilmiştir. Şavur döneminde günümüze kalan en önemli eserler hala Gürcistan müzelerinde segilenen Gence kapılarıdır. Ayrıca Aras nehri üzerinde bulunan Xudafer Köprüsü yine Şeddadi'lerin inşa ettiği yapılar arasındadır.[14]

Şeddadi Hükümdarları

Şeddadi Gence Hükümdarları
  • Muhammed bin Şeddad (951-954)
  • Leşkeri bin Muhammed (971-978)
  • Marzuban bin Muhammed (978-985)
  • Fadl bin Muhammed (985-1031)
  • Musa bin Fadl (1031-1034)
  • II.Leşkeri bin Musa (1034-1049)
  • Anişirvan bin Leşkeri (1049)
  • Ebu'l Eşver Şavur I.bin Fadl (1049-1067)
  • Fadl II.bin Şavur (1067-1073)
  • Eşhot bin Şavur (1068-1069)
  • III.Fadl bin Fadl (1073-1075)

Şeddadi Ani Hükümdarları
  • Menucehr bin Şavur (1072-1118)
  • Ebu'l Eşver Şavur II. (1118-1124)
  • IV.Fadl bin Şavur (1125-?)
  • Mahmud bin Şavur (?-1131)
  • Şeddad bin Mahmud (?-1155)
  • V.Fadl bin Mahmud (1155-1161)
  • Şehinşah bin Mahmud (1164-1174)
  • Sultan bin Mahmud (?-1198/9)

İlgili kitaplar
  • Nevzat Keleş. Şeddadiler (951-1199) Ortaçağ’da Bir Kürt Hanedanı, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2016. ISBN 6059241908

Kaynakça
  1. Diplomacy gone to seed: a history of Byzantine foreign relations, A.D. 1047-57, , By Paul A. Blaum, International Journal of Kurdish Studies, Jan. 2005.
  2. History of Ganja
  3. Kurds, from Home of Tour Armenia 7 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. A Chronology of World Political History (801 - 1000 C.E.)
  5. Arran 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., By: C. E. Bosworth, From Encyclopaedia Iranica, page 522.
  6. The Caucasus (Contains a list of the early Shaddadid Kings)
  1. Surveyor versus Epigrapher, Sheila S. Blair, Muqarnas, Cilt8 8, 1991, Brill, sayfa 68
  2. Shaddadids, C.E. Bosworth, The Encyclopedia of Islam, Cilt 9, sayfa 170
  3. http://azerbaijans.com/uploads/revadissss.jpg
  4. "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2017.
  5. Andrew C. S. Peacock, Nomadic Society and the Seljūq Campaigns in Caucasia, 209.
  6. Shaddadids, C.E. Bosworth, The Encyclopedia of Islam, Vol.IX, Ed. C.E.Bosworth, E. van Donzel, W.P.Heinrichs and G.Lecomte, (Brill, 1997), 169.
  7. Lokman I. Meho,Kelly L. Maglaughli (1968). Kurdish culture and society: an annotated bibliography. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-31543-5.
  8. Studies in Caucasian History: I , s.35 . 1953 (inglizce)
  9. KHACHATRyAN, A. A. (1979), Nijnetalinskaya Arabskaya Nadpis 570/11'74 Goda, PatmaBanasirakan Handes, IV, s. 1 88-198.
  10. Minorsky, Studies in Caucasian History, s. 109
  11. Shaddadids, C.E. Bosworth, The Encyclopedia of Islam, Vol.IX, sayfa 169
  12. Andrew C. S. Peacock, Nomadic Society and the Seljūq Campaigns in Caucasia, sayfa 216
  13. Caucasica in the History of Mayyāfāriqīn, V. Minorsky, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Cilt 13, No. 1, 1949, Cambridge University Press, sayfa 29
  14. http://www.xn--krtler-3ya.com/2015/11/kurtlerin-tarihte-kurduklari-devletler.html
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.