Gence

Gence (Azerice: Gəncə) - Azerbaycan'ın başkent Bakü'den sonra en çok nüfusa sahip ikinci şehridir. Eski bir yerleşim yeri olan Gence Rus İmparatorluğu döneminde Çar'ın hanımına izafeten şehrin ismi Elizavetpol olarak değiştirilmiştir (1804-1918), 1920 - 1935 arasında Gence, 1935 - 1991 arasında Kirovabat olarak adlandırılmış, şehir 1989'da tekrar gence ismine kavuşmuştur. Bakü'nün 360 km batısında, Gence Çayı'nın iki yakasında yer almaktadır.

Gence
Gəncə
Şehir

Arma
Ülke Azerbaycan
İdare
 • Vali Niyazi Bayramov
Yüzölçümü
 • Toplam 170 km² (60 mil²)
Rakım 408 m (1.338 ft)
Nüfus
 (2015)
 • Toplam 600 600
 • etnik yapı

%98 Azerbaycan Türkü

%2 diğer
Zaman dilimi UTC+04.00 (AZT)
Alan kodu (+22)
Resmî site
ganja-ih.gov.az

Hakkında

1139 senesinde Gence'de baş vermiş deprem sonucu Kapaz Dağı yerle bir olmuş ve dört bir tarafı Küçük Kafkas Sıradağları ile çevrili olan büyük dağ gölü Göygöl Gölü oluşmuştur.

1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı sırasında 1578'de Osmanlı'nın eline geçen şehir, 3 Temmuz 1606'da Şah I. Abbas tarafından geri alınmıştır.

Gence 1747-1804 yıllarında Gence Hanlığının merkezi olmuş, 1804 yılında Rus İmparatorluğu tarafından alınmış, 1826-1828 yılları arasında Rusya'nın elinden alındıysa da 1828 yılında kesin olarak Rusya İmparatorluğu topraklarına ilhak edilmiştir.

1918 yılında ise, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin başkenti olmuştur. 1991'de Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra bu ülkenin ikinci büyük şehridir.

Gence bölgesi Gence'nin batı yarısını ve Kuşkara, Sevinj ve Yeni Gence köylerini içine alır. Doğu-güneydoğu yarısı Göygöl Rayonu'nda yer alır. Kuzey-kuzey doğusu ise Samuh Rayonu'na aittir.

Şehirdeki Gence Şehir Stadyumunda Kapaz PFK futbol takımı mücadele etmektedir.

Etimoloji

Arap kaynaklar 'gence' adının kökeninin arapçaya farsçadan geçen ve farsçada 'hazine' anlamına gelen 'kenz' sözcüğünden türediğini ve şehrin Araplar tarafından kurulduğunu öne sürer.

Azerbaycanlı kaynaklar ise şehrin bölgeye yerleşen Türk boyları tarafından kurulduğunu ve Han'ın yaşadığı yer olması dolayısıyla 'gence' sözcüğünün Türkçedeki 'kan, kağan, han' sözcüklerinden 'Kanca, Kançe' olarak türetildiği ve Gence'ye evrildiği öne sürer. Ayrıca Rus işgali öncesinde yerli halkın Gence'nin güney bölgesindeki dağlık alanları 'Han Yurt' olarak adlandırdığı da kaydedilmiştir.[1]

Tarihi

Gence, tarih boyu Güney Kafkasya'nın en önemli şehirlerinden olmuştur. Gence şehri tarihte Sasani İmparatorluğu, Büyük Selçuklu Devleti, Gürcistan Krallığı, İldenizliler, Harezmşahlar Devleti, İlhanlılar, Timur İmparatorluğu, Kara Koyunlular, Ak Koyunlular, Safeviler, Osmanlı İmparatorluğu, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı, Kaçar Hanedanı, Rus İmparatorluğu, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği ve son olarak da Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bir parçası olmuştur. Ayrıca bir dönem Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ne başkentlik yapmıştır.[1]

Selçuklu fethi

11. yüzyılın ortalarında Albanya, Selçuklular tarafından fethedildi. Tebriz'in ele geçirilmesinden sonra 1054 yılında Tuğrul Bey Gence'ye doğru hareket etti. Gence hükümdarı Şeddad hanedanından Emir Şavur, Tuğrul Bey'in hükümdarlığını kabul etti.

Büyük Gence Depremi

30 Eylül 1139'da meydana gelen deprem şehri nerdedeyse tamamen yıkmış ve şehrin biraz daha güneydeki yeni yerine taşınmasına neden olmuştur. Bu büyük deprem sonucunda; Göygöl, Maralgöl, Zaligöl, Ağgöl, Şamlıgöl, Ördekgöl, Ceyrangöl ve Garagöl gölleri oluşmuştur.[1]

Nüfus
1825 1833 1840 1856 1897 1912 1915 1920 1923 1926 1939 1959 1970 1979 1989 2004 2011 2013 2020
10 800 11 100 7800 10 900 33 600 59 600 63 400 40 700 38 900 57 400 98 900 116 100 189 500 231 900 278 000 320 000 316 000 322 900 335 600

Belediyeler
#Belediyelerin adıNüfus
1Kepez rayon belediyesi300.000
2Nizami rayon belediyesi200.469
3Hacıkend belediyesi460

Kardeş şehirler
Tebriz (İran)
Elazığ (Türkiye)
Moskova (Rusya)
Newark, New Jersey (Amerika Birleşik Devletleri)
Kutaisi (Gürcistan)
Rustavi (Gürcistan)
İzmir (Türkiye)
Bursa (Türkiye)
Derbend (Dağıstan, Rusya)
Kars (Türkiye)[2]
Çankırı (Türkiye)

Galeri
  • Gence Arkeoloji Müzesi
  • Gence belediyesi
  • Gence belediyesi
  • Gence Bulvarı
  • Gence şehir merkezi
  • Cevathan Caddesi (Eskiden Gence Caddesi ve daha önce Sabir Caddesi)
  • Şah Abbas Camii
  • Şah Abbas Camii
  • Imamzade türbesi
  • Gence'nin ilginç "Şişe evi" (Hüseynli Caddesi)

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Гянджа", Википедия (Rusça), 4 Ekim 2020, erişim tarihi: 7 Ekim 2020
  2. "Kars Belediyesi bu güne kadar yaptığı çalışmaları web sitesinde açıklandı". Kars Belediyesi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.