Anti personel mayını

Anti-personel mayını kara mayını sınıfı içerisinde tanksavar mayınları gibi taşıtlara karşı kullanılan türün dışındaki insan hedeflerine karşı geliştirilmiş bir mayın türüdür.

İtalyan yapımı Valmara 69 sıçrayan sınıfı anti-personel mayını

Bu tür mayınlar genellikle öldürmemek üzere geliştirilmiştir, yaralama amacı taşımaktadır. Bunun nedeni yaralı bir askerin ölü bir askere nazaran daha fazla lojistik özellikle sağlık desteğine ihtiyaç duyması ve kendinden başka piyadeyi de savaş dışına itmesidir. Bazı anti-personel mayınları insan haricinde zırhlı taşıtların özellikle tekerlek kısmında hasar vererek iş göremez hale getirebilmektedir.

Mayınlar patlayıcılı veya parça etkili mayınlar olarak sınıflandırılır. Parça tesirli mayınlar günümüzde genellikle sıçrayan mayın olarak adlandırılmaktadır.

1996 yılında Birleşmiş Milletler kararlarıyla başlatılan ve 1997 yılında Oslo’da hazırlanıp Ottawa’da imzaya açılması nedeniyle 1997 Ottawa Antlaşması olarak anılan girişimle mayınlara karşı ciddi bir hareket başlatıldı. Böylece, 21 ülke depolarını tamamen ortadan kaldırdı, 37 milyon mayın etkisizleştirildi. Bu antlaşmaya ABD, Çin, İsrail, Hindistan gibi bazı ülkeler katılmadı. Katılmayan bu ülkelerin depolarında toplam 250 milyon adet mayın olduğu tahmin ediliyor.

Kullanımı

Anti-personel mayınları da genellikle tanksavar mayınları gibi savunma amaçlı olarak sınır veya önemli yerleri korumak için "mayın tarlaları" biçiminde döşenmektedir. Tanksavar mayınlarından pek bir farkları olmamakla beraber daha küçük yapılarından ötürü çok kolaylıkla yerleştirilebilmektedir.Bunun yanında helikopter ve savaş uçaklarından salkım bomba düzenekleri ayrıca piyade topçu bombardımanı ile çok uzak veya yüksekten istenilen bölgelere döşenebilir.

Bunların haricinde anti-personel mayınları aşağıdaki özel amaçlar içinde kullanılır:

  • Baskın amaçlı saldırılarda
  • Geçici kampların korunması
  • Takipten kurtulmak (örneğin M86 Pursuit Deterrent Munition)
  • Sahip olunan ekipmanların mayın yardımıyla bubi tuzağı düzenekleri ile korunması.
  • Diğer mayınların temizlenmesi önlemek için bubi tuzağı düzeneklerinde

İnfilak mayını

Bu tür anti-personel mayınları "basınçla harekete geçen", kendisine yapılan tazyik ile doğrudan patlayarak basınç dalgası yaratan bir mayındır.

Etkisi

Kişi mayına bastığı anda harekete geçen mayın içerisindeki fünye yanar ve ana patlayıcıyı infilak eder.Bu sırada ortaya çıkan sıcak havadan ötürü ( patlayıcının türüne göre değişir) bir basınç dalgası oluşur. Bu patlama ile ortaya çıkan dalga uyguladığı sıkıştırma kuvveti ile toprağın üstüne çıkar. Bu güç doğrudan ayakkabı ve ayağa ulaşır. Ardından ayağın parçalanmasına veya kopmasına sebep olur.

İnsan vücudunda meydana gelen yaralanma oranı mayın içerisinde kullanılan patlayıcı, mayın çukurunun derinliği ve toprak türü ile kurbanın temas etme şekline göre değişir. Farklı türlerdeki toprak mayın patlaması ile ortaya çıkan basınç dalgasını değişik oranlardan toprak üstüne taşır. Örneğin "kile doymuş" toprak bu basıncı en fazla ileten türdür. Genel olarak patlamaların ardından ayak ile bacak arasındaki kesimde parçalanma ve kopmalar meydana gelmektedir.

İnfilak mayınlarının yolaçtığı ikinci yaralanma türü ise basınç dalgasından ötürü ayak topuğunun parçalanmasıdır. Toprak içerisinden çıkan gaz ve harekete geçirdiği toprak ile taş parçaları şarapnel etkisi yaparak kurbanın kundurasını geçer ve ayakta büyük hasara sebep olur. Özel kunduralar sayesinde bunlar içerisinde askeri postal veya "patlayıcı botları"nı sayabiliriz bu tür basınç etkisini en aza indirmeye yardımcı olur.

Bu tür patlayıcılı mayınlar zırhlı araçlara karşı çok az etkili olmakta ancak tekerlekli bir araç doğrudan üzerinden geçer ise tekerleğe hasar vererek aracın hareket imkânını ortadan kaldırmaktadır. Küçük olanları sadece tekerleğe hasar vermekle beraber daha büyükleri yürüyen aksamada zarar verebilir.

Bileşenleri
Anti-personel mayın kesiti

Mayın kutusu

Mayın kutusu mayının parçalarına ev sahipliği yapan ve çevre koşullarından koruyan bir yapıya sahiptir. II. Dünya Savaşı sırasında ilk olarak kullanılmaya başlanan kara mayınlarının kutuları genellikle metalden yapılmakta ve elektronik mayın dedektörleri ile bulanabilmektedir. Günümüzde birçok patlayıcılı anti-personel mayınında plastik mayın kutusu kullanılmakta olup bu sayede mayın dedektörlerine yakalanmamaktadır.

Baskı tıpası/patlatma mekanizması

Patlatma mekanizması mayın içerisindeki ana patlayıcıyı harekete geçirmek için tasarlanmıştır. Bu mekanizma ateşleme iğnesi veya elektrik ile harekete geçirilen bir fünyeden oluşmaktadır. Birçok mayındaki yaylı ateşleme iğnesi fünye ateşlenir.

Fünye

Fünye çok hassas bir tür patlayıcıdan yapılmakta olup bu patlayıcı en ufak bir baskı veya elektrikle harekete geçebilir.

Ana patlayıcı

Ana patlayıcı genellikle sabitlenmiş patlayıcıdan oluşup doğrudan veya fünye yardımı ile ateşlenebilir. Fakat ana patlayıcıyı fünye düzeneği olmadan ateşlemek için çok hassas patlayıcılar kullanmak gerekir ki bu da mayının kendisini çok tehlikeli bir hale getirir. Birçok AP mayınında ana patlayıcı olarak TNT veya tetril kullanılır. Amerikan yapımı M-14 AP mayınında aşağı yukarı 31 gram tetril , Rus yapımı PMN mayınında ise 200 grama yakın TNT kullanılır.

Kullanımı

İnfilak AP mayınları en bilinen kara mayını türüdür. Genellikle zemin üzerindeki yaprak veya kaya altlarında saklanarak ya da toprak altına 10 ila 40 mm. arasında gömülerek kullanılır. Harekete geçmek için bir insanın basması veya bir taşıtın doğrudan üzerinden geçmesi gerekir.

Bu mayınlar area denial weapons içerisinde sınıflandırılır. Bu silahlar amacı düşman birliklerinin belli bir bölgeden geçişini engellemektir.

Parça tesirli mayın

Patlayıcılı AP mayınlarının asıl amacı tek bir kişiye zarar vermek için tasarlanmıştır. Parça tesirli mayınların (örneğin Nazi Almanyası yapımı II. Dünya Savaşında kullanılan S-mine) tasarım amacı ise sahip olduğu şarapnel parçalarını geniş bir alana yayılarak bu alan içerisindeki insanları etkisiz hale getirmektir.

Parça tesirli mayınlar patlayıcılı AP mayınlarına nazaran daha büyük ve ağır olur. Bunun nedeni içerisindeki birkaç kilo metal parçacıktır.

Etkisi

Bu mayınlar patlayıcılı AP mayınlarının sahip olduğu "basınç etkisine" kıyasla çok daha etkilidir. Bunun nedeni şarapnellerin çevreye yayılması ile çok daha fazla muharip askeri yaralayabilir veya öldürebilir.

Bu şarapnellere sahip mayınlar hafif zırhlı araçların tekerleklerine isabet ederek aracı etkisiz kılabilir. Veya zırhlı olmayan kesimlerden içeri girerek içerisinde bulunan yolculara da ciddi zararlar verebilir.

Kazık
Yugoslav kazık kaideli IMP anti-personel mayını ile tuzaklama teli , Balkanlar 1996

Bu mayınlar (örneğin Rus POMZ mayını) zeminin hemen üzerine yerleştirilir. Bu mayın bir kazık ve onun üzerine monteli parça tesirli bir patlayıcı düzenekten oluşur. Tetiklemek için bir veya birkaç tuzaklama telinden faydalanabilir.Yaprak veya çöpler arasına saklanır.

Sıçrayan

Sıçrayan mayınlar zemine gömülen ve tetiklendikten sonra fünyenin ateşlenmesi ile başlığını çok kısa bir süre içerisinde havaya fırlatan bir düzeneğe sahiptir. Havaya fırlatılan başlık belli bir yükseklikte infilak ederek içerisindeki şarapnel parçalarını etrafa saçar. Sıçrayan mayınlar doğrudan basılarak, tuzak teli veya ikisi bir arada patlatılabilir. Sıçrayan mayınlara örnek olarak:

  • S-mine (İngilizce Bouncing Betty, Türçesi Sıçrayan Betty), II. Dünya Savaşı Nazi Alman mayını.
  • M16 mine, Amerikan mayını
  • OZM, Rus yapımı (OZM-3, OZM-4, OZM-72) ailesine ait
  • PROM-1, Yugoslavya yapımı mayın

Yönsel
Rus yapımı MON-50 yönsel AP mayını

Yönsel parça tesirli silahlar (örneğin Amerikan yapımı M18 Claymore) bu tür mayınlardan farklı bir yapıya sahiptir. Tasarımından ötürü sahip olduğu parçaları sınırlı bir yay içerisine dağıtır. Döşenmesi esnasında mayının yönü hedef bölgeye doğru gelecek şekilde çevrilir ve bu sayede dost birliklere zarar gelmesi önlenir. Tasarımı sayesinde yakın savunma mevzileri önlerine yerleştirilen mayın arkasındaki birliklere bir zarar vermez. Klasik tuzaklama teli ile ateşlenebildiği gibi uzaktan kumanda ile patlatılabilir. Bu tür mayınlara genellikle Amerikan yapımı olan claymore mayını adı verilir.

Örneğin:

Örnekler
II. Dünya Savaşı anti-personel mayınları
  • S-mine (Bouncing Betty) – adı en kötü anılan Nazi Alman yapımı sıçrayan mayın
  • Glasmine 43 – Alman yapımı camdan yapılma tespit edilmesi en zor mayın.
  • PDM-6 ve PMD-7 – Rus yapımı ve ağaçtan .
Savaş sonrası Amerikan yapımı anti-personel mayınları
  • Gravel mayını, 1960'lar – 1970'ler. Basit,ufak ve hareketli parçası yoktu. Milyon adetlerde üretilen mayın Vietnam Savaşı sırasında döşendi.
  • M16 – savaş sırasında üretildi, Alman S-mine benzeri.
  • BLU-43 (Dragontooth), 1970'lerde üretildi.Havadan bırakılan mayın Vietnam Savaşı sırasında kullanıldı.
  • GATOR mayın sistemi, gelişmiş dağıtma sistemi , içerisinde AP (BLU-92/B) ve tanksavar mayını bulunuyordu.
  • M18 Claymore, günümüz
Savaş sonrası Rus yapımı anti-personel mayınları
  • PFM-1 (butterfly mine, NATO rapor adı: Blue Parrot), günümüz
  • POMZ – tuzaklama telli, kazık mayın.
  • MON-50 – Amerikan M18 Claymore modelinin Rus kopyası.
  • PMN mayını – mayın temizleme çalışmalarında en fazla imha edilen mayın
  • MON-200 – 12 kg TNT patlayıcıya sahip ayrıca hafif araçlara karşıda etkili büyük bir mayın.
Savaş sonrası İngiliz yapımı anti-personel mayınları
  • HB 876 mayını – 1970'ler – 1999. Havadan atılan mayın JP233 sınıfı uçak pisti saldırı sisteminin bir parçasıdır. Bir saldırı sırasında atılan JP233 içerisnde 215 adet HB 876 bulunmakta ve bu mayınlar belli bir yükseklikten yavaş ve tehlikeli bir şekilde yere inmektedir.

Ayrıca bakınız
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.