Büyük Kuzey Savaşı
Büyük Kuzey Savaşı (1700–1721) Rusya Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğu'nun Kuzey, Orta ve Doğu Avrupa'daki üstünlüğüne başarıyla karşı koyduğu çatışmaydı. İsveç karşıtı ittifakın baştaki liderleri Rusya Çarı I. Petro , Danimarka-Norveç Kralı IV. Frederick ve Polonya Kralı Güçlü II. Augustus'tu. IV. Frederick ve II. Augustus, XII. Charles komutasındaki İsveç tarafından mağlup edildi ve sırasıyla 1700 ve 1706'da ittifaktan çekildi ancak 1709'da XII. Charles'ın Poltova Muharebesi'ndeki yenilgisinden sonra yeniden katıldı. Büyük Britanya Kralı I. George ve Hanover Elektörlüğü, 1714'te Hanover ve 1717'de Britanya için ve de Prusya Kralı I. Frederick William 1715'te koalisyona katıldı.
| Büyük Kuzey Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sol üstten saat yönünde: | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 İsveç İmparatorluğu Holstein-Gottorp Lehistan (1704-09) Osmanlı İmparatorluğu (1710-14) Kazak Hetmanlığı (1708-1709) |
 Rusya Çarlığı Danimarka-Norveç(1700, 1709-)  Saksonya(1700-06, 1709-) Lehistan(1700-04, 1709-) Kazak Hetmanlığı (1700-1708).svg.png.webp){kind=small} Prusya (1715-).svg.png.webp){kind=small} Hannover (1715-)  Büyük Britanya Krallığı (1717-) | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Demirbaş Şarl † Rehnskiöld Stenbock Lewenhaupt IV. Frederick † Stanisław Leszczyński III. Ahmed Ivan Mazepa |
Deli Petro Menshikov Boris Petroviç Şeremetev IV. Frederick
I. Friedrich Wilhelm
| ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 77,000-393,400 |
En az 360,000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
Toplam: Yaklaşık 200 bin İsveçli 25 bin kadarı cephede 175 bin kadarı açlık ve kıtlıktan |
Toplam: Belirsiz En az 75 bin Rus cephede 14 bin – 20 bin kadar Lehli ve Saksonyalı 60 bin Danimarkalı | ||||||||
Otuz Yıl Savaşı sırasında II. Gustaf Adolf önderliğinde İsveç orduları Avrupa içlerine dek girmiş, Fransa sınırına dek tüm Alman birliklerini süpürmüştü. İsveç'in bu şaşırtıcı gücü, müttefiki Fransa'yı bile ürkütecek boyuttaydı. Kalabalık ordusu, donanması ve demir madenleri sayesinde İsveç, komşuları aleyhine topraklarını genişletiyordu.
Rusya'nın ileri görüşlü Çarı Deli Petro, İsveç tehdidini bertaraf etmek için harekete geçti. İsveç'in yayılmasından hoşnut olmayan komşuları Rusya, Prusya, Danimarka-Norveç ve Lehistan bir araya gelerek Kuzey İttifakı'nı kurdu.
İsveç'in genç ve dinamik kralı Demirbaş Şarl, ordusunun başına geçerek ittifak güçleriyle savaştı. Aynı yıllarda, Avrupa'nın batısında İspanya Veraset Savaşı sürmekte olduğu için İsveç, Fransa'nın yardımından mahrumdu. Ne var ki Demirbaş Şarl tüm cephelerde zafer kazandı. Rusları da 1700'te Narva'da ezdi.
Ancak İsveç'in kaynakları, bu kadar düşmana karşı savaşı sürdürmeye yetmedi. 1709'da Poltava'da bozguna uğrayan kral, Osmanlı Devleti'ne sığınınca savaş güneye sıçradı (Prut Savaşı). Osmanlıların Rusları 1711'de Prut'ta yenmesi İsveç'i rahatlattıysa da Osmanlılar savaştan çabuk çekildi.
İsveç savaştan mağlup ayrılmış oldu. Yarım asırdan fazla süredir devam eden İsveç yayılması sona erdi. Ruslar ise Baltık Denizi kıyılarında geniş bir kıyı parçası elde ettiler. Sonrasında dünyanın en büyük devletlerinden biri oldular.