Beta Canis Majoris

Beta Canis Majoris (β CMa, β Canis Majoris), Büyük Köpek takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 492 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve çoklu yıldız sisteminin birincil bileşeni olan B-tipi mavi-beyaz bir parlak devdir. Takımyıldızında köpeğin ön ayakları konumunda yer alır. Geleneksel isimleri olan Murzim, Al-Murzim veya Mirzam, Arapça مرزم Mirzemden gelmektedir ve "haberci" anlamındadır. Bu isim, Sirius'dan önce doğarak onun gelişini haber verdiği için verilmiştir.

Beta Canis Majoris

Mirzam'ın konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi Dönem J2000.0
Takımyıldız		Büyük Köpek
Bahar açısı	(α)	06^s 22^d 41,98535^sn[1]
Yükselim	(δ)	17° 57′ 21,3073″[1]
Galaktik enlem		-14,26803976[2]°
Galaktik boylam		226,05984606[2]°
Görünür parlaklık	(V)	2,0[1]
Görünür parlaklık	(B)	1,75[1]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf		B1II/III[1]
U-B Renk ölçeği		-0,98[3]
B-V Renk ölçeği		-0,23[3]
R-I Renk ölçeği		-0,24[3]
Değişen yıldız türü		BCEP[4]
Gökölçümsel nitelikleri
Dikey hız	(Rv)	33,70 ± 0,50[1] km/sn
Iraklık açısı	(π)	6,62 ± 0,22[5] mys
Uzaklık		492[5] Iy
mutlak parlaklık	(V)	-3,91[2]
Özdevinim nitelikleri
Bahar açısı payı	(μ)	-3,23 ± 0,19[5] mys/y
Yükselim payı	(μ)	-0,78 ± 0,20[5] mys/y
Fiziksel özellikler
Kütle	(m)	13,5 ± 0,5[6] M⊙
Yarıçap	(r)	9,7 ± 1,3[7] R⊙
Aydınlatma gücü		26.600[7] L⊙
Yüzey kütle çekimi	(log g)	3,79 ± 0,20[7] cgs
Etkin sıcaklık		23.150[8] K
Metallik	[Fe/H]	0,04 ± 0,10[6]
Dönme hızı	(v sin i)	31 ± 5[6] km/sn
Tahmini yaş		12,4 ± 0,7[6] milyon y
Katalog belirtmeleri
Murzim • Mirzam • Mirza • 2 Canis Majoris • HR 2294 • BD −17° 1467 • HD 44743 • SAO 151428 • FK5 243 • HIP 30324 • GC 8223 • CCDM 06227-1757

Çincede Çince: 軍市 (Çince: Jūn Shì), β Canis Majoris, ν³ Canis Majoris, 15 Canis Majoris, π Canis Majoris, ο¹ Canis Majoris ve ξ¹ Canis Majoris'in oluşturduğu yıldız desenini belirtir.[9] Ayrıca β Canis Majoris'in kendisi Çince: 軍市一 (Çince: Jūn Shì yī) olarak bilinir.[10] Bu Çince isimlerden, Kuen She adı ortaya çıkmıştır.[11]

Gözlem bilgisi

Mirzam, takımyıldızının kuzey-batısında köpeğin ön ayakları konumunda yer alır ve yükselimi -17 derecedir. Güney yarımkürede yer alan bir yıldız olmasına rağmen göksel ekvatora yakın olduğundan; Rusya, Kanada ve Grönland'ın aşırı kuzey bölümleri hariç Kuzey yarımküreden de gözlenebilir konumdadır. Ancak, İzlanda ve Kanada'da ufka çok yakın bir konumda görünür.

Özellikler

Mirzam, Beta Cephei türü bir değişen yıldızdır. Parlaklığı, 6 saatlik bir süre içerisinde +1,95 kadir ile +2,0 kadir aralığında değişkenlik gösterir. Bu çok küçük parlaklık değişimi çıplak gözle fark edilemez.[12] Aslında üç farklı değişim dönemi vardır.[13] İlk dönem 6,03 saat süreye ve büyüklüğünün binde 4,4 genliğine sahiptir. İkinci dönem 6 saat süreye ve büyüklüğün binde 21 genliğine sahiptir. Nihayet üçüncü dönem 5,73 saat sürer ve büyüklüğün binde 3 genliğine sahiptir.[13] Dönemler, zaman içerisinde de değişkenlik gösterir gibidir. Örneğin, ilk dönem yavaş yavaş uzuyor ve ikinci dönem de yavaş yavaş kısalıyor gibidir.[13]

Mirzam'ın kütlesi Güneş'ten 13-14 kat daha fazla[6] ve yarıçapı Güneş'ten 8-11 kat daha fazladır.[7] Dış zarfın etkin sıcaklığı yaklaşık olarak 23.150 K'dır ve Güneş'ten çok daha sıcaktır. Yüksek sıcaklıkta yayılan enerji bu B-tipi yıldıza karakteristik mavi-beyaz rengini verir.[8][14] Tahmini yaşı 12 ile 13 milyon yıl arasındadır ve bu kütledeki bir yıldızın dev yıldız haline gelmesi için yeterince uzun süre geçmiştir.

Kaynakça

1. V* bet CMa -- Variable Star of beta Cep type SIMBAD
2. "Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
3. "VizieR Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)". 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013.
4. "alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (Vol. I-III) (Kholopov+ 1998)". 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013.
5. "Ashland Astronomy Studio - Mirzam (HIP 30324)". 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013.
6. Mazumdar, A.; Briquet, M.; Desmet, M.; Aerts, C. (Kasım 2006), "An asteroseismic study of the β Cephei star β Canis Majoris", Astronomy and Astrophysics, 459 (2), ss. 589-596, arXiv:astro-ph/0607261 $2, Bibcode:2006A&A...459..589M, doi:10.1051/0004-6361:20064980
7. Hubrig, S.; Briquet, M.; Schöller, M.; De Cat, P.; Mathys, G.; Aerts, C. (Haziran 2006), "Discovery of magnetic fields in the βCephei star ξ1 CMa and in several slowly pulsating B stars*", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters, 369 (1), ss. L61-L65, arXiv:astro-ph/0604283 $2, Bibcode:2006MNRAS.369L..61H, doi:10.1111/j.1745-3933.2006.00175.x
8. Zorec, J.; Cidale, L.; Arias, M. L.; Frémat, M. F.; Torres, A. F.; Martayan, C. (Temmuz 2009), "Fundamental parameters of B supergiants from the BCD system. I. Calibration of the (λ_1, D) parameters into Teff", Astronomy and Astrophysics, 501 (1), ss. 297-320, Bibcode:2009A&A...501..297Z, doi:10.1051/0004-6361/200811147
9. (Çince) 中國星座神話, yazar 陳久金. yayınlayan 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7.
10. (Çince) 香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表 30 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hong Kong Space Museum. 23 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir.
11. Allen, Richard Hinckley (1899), Star-names and their meanings, G. E. Stechert, ss. 129-130, 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Aralık 2013
12. Kaler, James B., "MIRZAM (Beta Canis Majoris)", Stars, University of Illinois, 21 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ocak 2012
13. R. R. Shobbrook (2006). "Photometric studies of three multiperiodic β Cephei stars: β CMa, 15 CMa and KZ Mus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 369. ss. 171-181. Erişim tarihi: 26 Ocak 2010.
14. "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21 Aralık 2004, 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 16 Ocak 2012