Cecora Muharebesi (1620)

Cecora Muharebesi (ya da Ţuţora savaşı/Tsetsora sahası)  Lehistan-Litvanya Birliği (Asi Boğdan Prensliği birliklerinin desteğiyle) ve Osmanlı kuvvetleri (Nogayların desteğiyle),[1]^:344 arasında 17 Eylül-7 Ekim 1620 tarihleri arasında Prut Nehri yakınlarındaki Moldova'da (Boğdan) gerçekleşmiştir.[2]^:568

Cecora Muharebesi
1620-1621 Osmanlı-Lehistan Savaşı
Ataman Stanislaw Żółkiewski ve papazı Szymon Wybierski'nin ölümü
Tarih 17 Eylül-7 Ekim 1620 Bölge Țuțora ve Prut Nehri yakınları, Boğdan Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Taraflar
Lehistan-Litvanya Birliği Boğdan Prensliği	Osmanlı İmparatorluğu Kırım Hanlığı Eflak Prensliği Lipka Tatarları
Komutanlar ve liderler
Stanisław Żółkiewski † Stanisław Koniecpolski Gaspar Graziani	İskender Paşa Temir Han Gábor Bethlen
Güçler
9000 600-1000	20.000-60.000 Bilinmiyor
Kayıplar
Bilinmiyor	Bilinmiyor

Başlangıç

Lehistan-Litvanya Birliği'nin diplomatik temsilciliğinin İstanbul'daki başarısızlığı ve Busza Antlaşması'nın her iki tarafça ihlali sonucu 1620 yılının başlarında ikili ilişkiler hızla kötüleşti. Osmanlılar 1620 yılında Lehistan'a savaş ilan etti ve 1621 yılı ilkbaharında saldırmayı planladı.[1]^:341 Birliğin Sejm meclisi atamanların talep ettiği ödeneğin çoğunu reddetti. 1620 yılında Habsburg temsilcisinin ikna etmesi ile senatonun gizli kurulu sonunda birlik kuvvetlerine katılmayı kabul etti. 70'li yaşlarındaki hetman Stanisław Żółkiewski, Osmanlı İmparatorluğu ile meydana gelecek çatışmayı öngörerek Osmanlı birlikleri ile yabancı topraklarda karşılaşmaya karar verdi ve Boğdan'ı seçti.[3] Ancak Osmanlı sultanı da İskender Paşa'yı, Lehistan ile ittifak yapan Hospodar Gaspar Gratiani'yi def etmek üzere Boğdan'a gönderdi.[1]^:341

Hetman Zółkiewski ve Koniecpolski ordularını Romanya sınırlarındaki Țuțora'ya (Lehistan kaynaklarında Cecora),  Han Temir (Kantymir) üzerine yönlendirdi. Ordu 5000[1]^:342 ile 9000 (2000 piyade, 1600 civarında Cossack süvarisi[1]^:344) askerden oluşmaktaydı. Pek çok alay soylu kişiler olan Koreckis, Zasławskis, Kazanowskis, Kalinowskis ve Potockis'in özel kuvvetlerinden oluşmaktaydı. Ordu Boğdan'a eylül ayında girdi. Boğdan hükümdarı voyvoda Gaspar Graziani, Osmanlı İmparatorluğu'nun tebaası olmasına rağmen isyan ederek Lehistan-Litvanya Birliği'ni desteklemeye karar verdi. Graziani yeniçerileri Iaşi'de (Yaş, Romanya) öldürdü ve Sultan II. Osman'ın (Yönetiminin elinden alınıp İstanbul'a getirilmesini emretmişti) elçilerini öldürdü. Daha sonra kaçmaya çalışsa da Żółkiewski tarafından Lehistan-Litvanya Birliği'ne katılmaya zorlandı.[1]^:344 Bununla birlikte pek çok Boğdanlı boyar kendi bölgelerini birliğin displinsiz askerlerinden korumak için ordudan ayrıldı, bir ksımı kazanan tarafa katılmak üzere durumu izlemeye başladı ve bir kısmı ise Türk ordusuna katıldı.[1]^:344 Sonuç olarak yalnızca 600-1000 kadar Boğdanlı isyankar birliğin ordusu içinde yer aldı. Żółkiewski ordusunu Cecora'daki müstahkem ordugaha yönlendirdi.

Muharebe

Kırım Hanlığı'nın Tatar savaşçıları, Cecora savaşı (1620). 

10 Eylül'de, Ţuţora yakınlarında (Yaş, Romanya yakınları), Lehistan-Litvanya Birliği ordusu ile Tatar ve Osmanlı birlikleri, Eflaklıların katılımı (13.000–22.000) ile Özi beylerbeyi İskender Paşa kumandası altında karşı karşıya geldiler. Osmanlı kuvvetleri Gabriel Bethlen'in ordusunu da içeriyordu.[1]^:342 Tatar kuvvetleri birlikten pek çok muhafızı esir aldılar. Savaşın ilk gününde perk çok Boğdanlı isyankar taraf değişerek Lehistan-Litvanya Birliği ordusuna saldırdı. 19 Eylül'de Lehistan-Litvanya Birliği'nin mağlup olacağı belli olmuştu; Koniecpolski yine de 20/21 Eylül'e kadar ordusunu bir arada tutabildi. 29 Eylül'de birlik askerleri geri çekilmeye başladı. Graziani'nin ayartması ile bazı özel birlikler kaçmaya başladılar. Çekilme sürecinde 3 Ekim'de olduğu gibi pek çok ciddi atak olsa da Lehistan-Litvanya Birliği askerleri Dniester ve Lehistan-Litvanya sınırında mevzi alabildiler.

6 Ekim'deki bir diğer ağır saldırıda, pek çok soylu kaçtı[1]^:344 geride kalan çoğu asker Osmanlı birliklerince öldürüldü ya da esir alındı. Żólkiewski öldü[4] ve Koniecpolski[1]^:344 ve pek çok diğerleri (Samuel Korecki, Mikolaj Struś, Mikołaj Potocki, Jan Żółkiewski, Łukasz Żołkiewski, Stanisław "Rewera" Potocki ve Bohdan Khmelnytsky) esir alındı. Żółkiewski'nin başı bir direğe asılarak sultana gönderildi; Dük Korecki İstanbul'da hapsedildi.

Böyle önemli bir zafer vezir Ali Paşa ve Gabriel Bethlen'in tavsiyesiyle II. Osman'ın yönetimini güçlendirip genişletebileceğine olan inancı artırdı. Alexandru Iliaş Boğdan yöneticisi olarak atandı. Graziani 29 Eylül'de öldürülmüştü.

Sonuç ve muharebe sonrası

Yalnızca 1000 kadar Lehistan-Litvanya Birliği askeri hayatta kalabildi. Tatarlar Podolya, Volhinya ve Galiçya'ya yerleştiler.[1]^:344

1621'de II. Osman'ın komutasındaki 200.000–250.000 Osmanlı askeri, Edirne'den Lehistan sınırına ilerlerdi. Osmanlıların hedefinde bu muharebenin de getirdiği güvenle o sıralarda Lehistan'ın bir parçası olan Ukrayna'yı fethetmek vardı . Lehistan komutanı Jan Karol Chodkiewicz eylül ayında yaklaşık 35.000 askerden oluşan Kazak destekli ordusuyla Dinyester'i geçti. Hotin Kalesi'ne yerleşti. Osmanlı ordusu burada ilk sonbahar karı düşene dek 2 ay kadar yavaşlatıldı. Mevsimin getirdikleri ve 40.000 askerin kaybı II. Osman'ı müzakereye zorladı. Kuşatma kaldırılmadan birkaç gün önce yaşlı Ataman öldü (24 Eylül 1621). Savaş Lehistan-Litvanya Birliği'nin bir kısım tavizleri ve Osmanlı Devletinin bir kısım kazanımlarına yol açan Hotin Antlaşması ile son buldu.

II. Osman savaşın açmaza girmesini yeniçerilerin gayretindeki eksikliğe ve yozlaşmaya bağladı. Orduyu modernize etme girişimleri yeniçeriler ve bazı sınıflarca hoş karşılanmadı. 18 Mayıs 1622'de yeniçeriler ve bazı medrese öğrencilerinin başlattığı isyan ile II. Osman tahttan indirildi ve 2 gün sonra da öldürüldü.

Cecora savaşı Varşova'da ismi bilinmeyen bir askerin mezasında "CECORA 18 - 29 IX 1620" şeklinde anılmıştır.

Dipnotlar

1. Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, ISBN 1895571286
2. Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.
3. There are several accounts that Żółkiewski was sent to relieve the Habsburgs from the very beginning.
4. Czesław Miłosz, The History of Polish Literature, (University of California Press, 1983), 113.

Daha fazlası için

• Podhorodecki, Leszek (1978). Stanisław Koniecpolski ok. 1592–1646. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, p. 65–100