Ceneviz lehçesi

Ceneviz lehçesi (Ligurya: Zeneize) diğer Gallo-İtalik dilleri olan Piemontça, Lombardca ve Emiliano dili ile geleneksel olarak ilişkilendirilen bir Romen dilidir.[1] Ceneviz lehçesi 14. yüzyıldan beri Cenova Cumhuriyeti sakinlerinin konuştuğu dile dayanır.[2]

Ceneviz lehçesi
Zeneise
Ana dili olanlar  İtalya
 Fransa
 Monako
 Arjantin
Bölge
Konuşan sayısı 350.000  (2016)
Dil ailesi
Yazı sistemi Latin (Ligurya alfabesi)
Dil kodları
ISO 639-2 roa
ISO 639-3 lij
Avrupa kıtasında Ceneviz lehçesinin konuşulduğu yerler

Ceneviz lehçesi Avrupa Bölgesel Diller ve Azınlık Dillerini Koruma Antlaşması ile birlikte resmî bir azınlık dili kabul edilse de, 2008 yılından beri UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'nda yer almaktadır.[2]

Kullanımı

Tüm çeşitleri ile değerlendirilen Ligurya, Lunigiani lehçelerinin kendi özelliklerini aldığı Sarzana şehri çevresinde ve hemen hemen tüm Ligurya'da konuşulmaktadır.[2]

Ligurya’da gelince, geleneksel dilbilimsel kullanımlarla ilgili 2006 ISTAT verilerine göre bölgede ikamet edenlerin sadece %8,3’ü "lehçeyi" konuşmayı tercih etmektedir ve %19,6 hem lehçe hem de İtalyaca’yı beraber kullanmaktadır.[3]

Öğretimi

Monako Prensliği'nde geleneksel olarak Monakoca adı verilen bir batı Ligurya türü konuşulmaktadır.[2] Monaco’da resmi bir dil olmamasına rağmen (1961'den beri Monaco’nun resmî dili Fransızca’dır) Monakoca okullarda 8 yıl boyunca öğretilmektedir.[2]

Diğer dillere etkisi

Buenos Aires olan bulunan Ligurya dili konuşan topluluklar şehirde konuşulan Lunfardo argosunda ve daha genel olarak Rioplatense İspanyolcasında da önemli izler bırakmıştır.

Ceneviz İtalyancaPiemontça İspanyolca Portekizce Katalanca Sardunyaca Korsikaca
primmaveiaprimaveraprimaprimaveraprimaveraprimaveraberanuveranu/primavera
domenegadomenicadumìnicadomingodomingodiumengedomìnigadumènica
zenâgennaiogenéjanvierenerogenerghennàrgiughjennaghju
euttoottoeutochooitovuitotoottu
òmmouomoòmhombrehomemhomeòmineomu
ascordâsescordare/ dimenticaredësmentiéolvidaresqueceroblidarismentigare/olvidarescurdassi
cösacosacòsacosacoisacosacosacosa
nionidoninidoninhoniuniunidu
teitotettocoerttechotectosostreteuladotettu
freidofreddofrèidfríofriofredfritufretu
ceuvepioverepieuvelloverchoverplourepròerepiove
graçiegraziemersì/grassiegraciasobrigadogràciesgràtziasgrazie
gexachiesagesiaiglesiaigrejaesglésiacrèsiaghjesgia
rossorossorossrojovermelhovermell/roigrujurossu
gianogiallogiàunamarilloamarelogrocgrogugiallu
giancobiancobianchblancobrancoblancbiancu/arbubiancu
sciôfiorefiorflorflorflorfrorefiore
fæñafarinafarin-aharinafarinhafarinafarina/arinafarina
moæmadremaremadremãemaremamamamma/madre
lallaziamagnatíatiatiatiazìa

Kaynakça
  1. Azaretti, Emilio. L'evoluzione dei dialetti liguri esaminata attraverso la grammatica storica del ventimigliese. Sanremo, İtalya: Casabianca.
  2. Lewis, Paul (2016). Ethnologue: Languages of the world (16. bas.). Dallas, Texas: SIL International. ISBN 978-1556712166.
  3. "Relativi agli usi linguistici tradizionali" (PDF). Istituto nazionale di statistica (İtalyanca). 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.

Kitaplar ve Makaleler
  • Azaretti, Emilio (1977). L'evoluzione dei dialetti liguri esaminata attraverso la grammatica storica del ventimigliese (İtalyanca). San Remo.
  • Beniscelli, Alessio (2002). Liguria (İtalyanca). Torino: Libero di Scrivere. ss. 196-225.
  • Costa, Carlo (1993). Grammatica genovese (İtalyanca). Rapallo: Tigullio-Bacherontiusyer.
  • Costa, Carlo (2006). Zeneise Riso Ræo: Vocabolario Genovese-Italiano (İtalyanca). Cenova.
  • Parodi, Emilio (2006). Studi liguri: Archivio Glottologico Italiano di XIV/XVI-1898/1905 (İtalyanca). Torino. ss. 1-161.
  • Pellegrini, Gianno (1961). Contributo allo studio dell'influsso arabo in Liguria (İtalyanca). Cenova. ss. 17-95.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.