Domentziolus (Phocas'ın yeğeni)

Domentziolus (Modern Yunanca: Δομεντζίολος) ya da Domnitziolus (Yunanca: Δομνιτζίολος) Bizans imparatoru Phocas'ın (602-610 arası hükümdar) yeğeni olup amcanın hükümdarlığı boyunca Doğu'da Kuropalatis ve general olarak atanmıştır.[1] 602-628 Bizans-Sasani Savaşı'nın başlangıcında Bizans'ın en üst düzey askeri liderlerinden biriydi. Yenilgileri, Mezopotamya ve Ermenistan'ın çöküşünün yolunu açtı ve Anadolu'nun Persler tarafından işgal edilmesini sağladı. 610'da Phocas, Herakleios tarafından devirildi ve Domentziolus yakalandı ancak ciddi zarardan kurtuldu.

Domentziolus
Bağlılığı	Bizans İmparatorluğu
Hizmet yılları	580ler–610lar
Rütbesi	magister militum per Orientem
Savaşları/Çatışmaları	Bizans-Sasani Savaşı (602-628)
Ailesi	Eşi: İmparator Phocas (amca), Comentiolus (amca), Domentziolus (?baba/amca)

Hayatı

Arka Plan

Domentziolus'un tam ebeveyni açık değildir: Phocas'ın bilinen iki kardeşi Comentiolus ve bir diğer adı da Domentziolus[2] vardı; bunlar bazen genç Domentziolus'un babası olarak önerildi.[3] Phocas'ın katılımından kısa bir süre sonra, 603'te genç Domentziolus vir gloriosissimus, patricius ve Kuropalatis unvanlarına yükseltildi.[1][4]

Doğu'da General

İmparator Phocas (602–610 arası hükümdar) altın solidus

Bununla birlikte, Domentziolus, 602-628'deki Bizans-Sasani Savaşı'nda general olarak daha iyi bilinir. Phocas'ın tahta çıkışı, ne Sasani Şahı II. Hüsrev ne de Mezopotamya Vilayetinin Bizans valisi Narses tarafından tanınmıştı. İkili, Phascas'a karşı ittifak ettiler; Narses, Edessa'da güçlerini topladı ve Sasani ek güçlerini beklediler.[5] 604'te Phocas, Domentziolus'u magister militum per Orientem olarak atadı ve onu Perslere karşı gönderdi. Öncülleri Germanus ve Leontius yenilmişler, ilki savaşta öldürüldü ve ikincisi ise Phocas tarafından geri çağrılıp ve hapsedilmişti.[6][7][8]

Sykeonlu Aziz Theodore'nun Hayat adlı eserine göre, Domentziolus, Pers pususuna düştü ancak kurtulmayı başardı. 604/605'te Narses'i ve birliklerini kuşattı ve onun kişisel güvenliği üzerine garantiler verip teslim olmaya ikna etti. Bununla birlikte, Phocas, Narses'i canlı canlı yakarak idam ettirdi.[6][7][8] Yaklaşık aynı zamanda, Mezopotamya'da önemli bir Bizans şehri olan Dara, Perslerin eline geçti. Hüsrev, Bizans eyaletlerine baskın yapmaktan ziyade onları fethetmeye teşvik etti. 607'de Mezopotamya ve Ermenistan'da eş zamanlı istilalar başlattı.[9]

Pers sınırında bulunan Bizans kuvvetleri daha önceki çarpışmalarda zaten ağır kayıplara uğramışlardı, Domentziolus, 605 sırasında Sasani saldırılarına karşı koyamadı. Daha fazla takviye olasılığı da azdı. Phocas, Lombardlar ve Avarlar ile olan barış antlaşmalarını, İtalya Yarımadası ve Balkanlar'da bulunan eyaletleri kontrol altına almak için başlattı. Balkanlar bulunan askeri kuvvetlerin çoğunu zaten azaltmıştı, onları tekrar Pers cephesinde görevlendirdi. Fakat bu politika, Balkanlar'ın bir Slav istilayla karşı karşıya bıraktı, özellikle Selanik tehlike altında kaldı.[8]

Şahrbaraz konutasında bir Pers kuvveti, Amida'nın kontrolünü elinde tutarken, Domentziolus çabalarını Şahin Vahmanzadegan'ın himayesinde ikincisine yoğunlaştırdı. Theodosiopolis (modern Erzurum) çevresinde büyük bir mağlubiyet yaşadı ve Persler 591'de Bizans'a bırakılan Persarmenya'nın çoğunu geri aldılar. 608'de Şahrbaraz ve Şahin, Mezopotamya ve Ermenistan'ı ele geçirmek için çabalarını sürdürdüler.[9]

609'a gelindiğinde, Sasaniler Mezopotamya ve Ermenistan'ın fethinin çoğunluğunu tamamlandılar. Şahin sonra Kapadokya'yı istila etti. Domentziolus'un güçleri atlandı, Sergius adlı Phocas'ın başka bir akrabası işgalcilere karşılaşmayı denedi ve savaşta öldürüldü. Sergius, magister militum per Armeniam idi. Şahin, bölgenin ana kenti olan Caesarea Mazaca'yı (modern Kayseri) ele geçirmeyi başardı. Kuvvetler daha sonra Konstantinopolis'e yakın Bitinya'da "Kalkedon'a kadar" baskın yapabildiler.[10]

Rejimin çöküşü

Bu arada, bir başka cephe açılmıştı. Yaşlı Herakleios altında Afrika Eksarhlığı Phocas'a karşı isyan etti.[10] 609-610 arasındaki durum, Domentziolus ve tüm Phocas'a sadık olanlar için hızla zorlaştı. Savaşa karşı savunmaları başarısız oldu. Mezopotamya, Ermenistan, Suriye ve Anadolu vilâyetlerinde Pers güçleri vardı. Asi Bizans kuvvetleri Afrika ve Mısır'ı ellerinde tutuyorlardı. Slavlar Kuzey Illyricum'u işgal ediyordu. Selanik'te ve çeşitli Anadolu ve Suriye kasabalarında Maviler ve Yeşiller, fikir farklılıklarını açık çatışmalar ile gidermeye çalışıyorlardı. Suriye'de Yahudiler isyan edip, Hristiyanları linç ediyorlardı. Konstantinopolis'te dahi, kalabalıklar Phocas'ın alkolizmi çağrıştıran likör sevgisi ile alay ediyorlardı.[11]

610 yılında Pers generali Şahrbaraz Antakya'ya yaklaşıyordu, ancak Afrika'daki isyancılar Pers cephesinden daha acil bir tehdit oluşturuyordu. Mısır'ın kontrolünü elinde tutarak, Suriye'yi ve Kıbrıs'ı işgal etmeye başlamışlardı; Genç Herakleios komutasında büyük bir filo Konstantinopolis'e doğru yola çıktı. Sicilya, Girit ve Selanik'ten destekçiler Sefere katıldılar. İsyancılar Ekim 610'da Konstantinopolis'e ulaştı. Şehri savunmak için Phocas'ın kullanabileceği tek güç, muhafızlarının Excubitores ve kentin yarış hiziplerinin olan Maviler ve Yeşillerin düzensiz güçleri idi. Excubitores komutanı Priscus, Genç Herakleios'a olan bağlılığını ortaya koymayı seçti. Yeşiller de Genç Herakleios'u desteklemek için taraf değiştirdiler ve Konstantinopolis, görece kolaylıkla Herakleios ailesinin eline geçti.[12]

Genç Herakleios yeni Bizans İmparatoru oldu. Phocas, birkaç akrabası ve destekçisi ile idam edildi.[12] Domentziolus da ölüme mahkûm edildi, ancak affedildi ve Sykeonlu Aziz Theodore'un merhameti sonrasında serbest bırakıldı.[13] Bu noktadan sonra hakkında başka bir şey bilinmemektedir.

Ailesi

Sykeonlu Aziz Theodore'un hagiografisine göre, İrini isimli bir hanımla evlendi ve üç erkek çocuğu oldu.[1] Elizabeth Dawes aşağıdaki şekilde verilen söylenceyi özetler: "patricius ve Kuropalatis Domentziolus, Theodore'dan Arcadianae'de kendisini ziyaret etmesini ister. Eşi İrini'nin hiç çocuğu yoktur: aziz onu kutsar ve üç çocuk vaat eder. Evdeki tüm erkek ve kadın köleleri Theodore'a kutsaması için getirildi. Uzun süredir hasta olan köle bir kız, gizli bir iblis tarafından sıkıntıya uğruyordu. Göğsünü vurdu ve iblis kendini ilan etti. Sonra Aziz köle kızı yere yatırdı, ayağını boynuna koydu, gözlerini doğuya doğru çevirdi ve sessiz dua etti. Dua sonunda Kutsal Üçleme'nin şükür duasını yüksek sesle yaptı. Köle kız bir süre konuşamadı ama sonra tamamen iyileşti. Daha sonra İrini, Aziz'in kehanetinde olduğu gibi üç erkek çocuk doğurdu. İlk çocuğa Aziz'in duasından hemen sonra gebe kaldı. İmparator ve Patrik, Theodore'a veda ettiler ve Theodore manastırına döndü." Theodore 613 yılında öldüğünden, hikâyenin bu tarihten önce olması gerekir.[14]

Kaynakça

Özel

1. Martindale, Jones & Morris 1992, s. 417.
2. Martindale, Jones & Morris 1992, s. 326.
3. cf. Kaegi 1981, s. 142.
4. Bury 2009, s. 199.
5. Treadgold 1997, ss. 237–238; Kaegi 1981, s. 140.
6. Kaegi 1981, s. 141.
7. Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 417–418.
8. Treadgold 1997, s. 238.
9. Treadgold 1997, s. 239.
10. Treadgold 1997, s. 240.
11. Treadgold 1997, ss. 240–241.
12. Treadgold 1997, s. 241.
13. Martindale, Jones & Morris 1992, s. 418.
14. Halsall 1997, Chapter 140.

Genel

• Bury, John Bagnell (2009) [1889]. History of the Later Roman Empire from Arcadius to Irene, Volume II. New York, New York: Cosimo, Incorporated. ISBN 1-60520-405-6. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018.
• Halsall, Paul (1997). "Medieval Sourcebook: The Life of St. Theodore of Sykeon". New York, New York: Fordham University. 14 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
• Kaegi, Walter Emil (1981). Byzantine Military Unrest, 471–843: An Interpretation. Amsterdam, The Netherlands: Adolf M. Hakkert. ISBN 90-256-0902-3.
• Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., (Edl.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20160-5.
• Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2. 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018.

Konuyla ilgili yayınlar

• Cawley, Charles (14 Şubat 2011). "Family of Emperor Phokas". Medieval Lands: Byzantium 395-1057. 10 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.