Eğri Palanka
Eğri Palanka (Makedonca: Крива Паланка, Kriva Palanka) Makedonya'nın kuzeydoğusunda, Bulgaristan sınırı yakınlarında bir kasaba ve belediye merkezidir. Kasaba, tarihte ve çağdaş bazı evraklarda Eğri Dere olarak da yer alır. Eğri Dere (اكرى دره) adı aynı zamanda kasabanın Osmanlı Türkleri tarafından kurulduğunda aldığı ilk, en eski adıdır.[2]
| Eğri Palanka | |
|---|---|
|
Kasaba | |
|
Eğri Palanka Крива Паланка | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Eğri Palanka Eğri Palanka’nın Makedonya'daki konumu | |
| Ülke |
 |
| Bölge | Kuzeydoğu |
| Belediye | Eğri Palanka |
| Kale | 1634 |
| Kurucu | Bayram Paşa |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Arsenčo Aleksovski |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 480,81 km² (18.564 mil²) |
| Rakım | 600−630 m (−1.460 ft) |
| Nüfus (2002)[1] | |
| • Toplam | 20.820 |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAZD) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYZD) |
| Alan kodu | (+389) 031 |
| Plaka kodu | KP |
|
Resmî site Eğri Palanka Belediyesi | |
Yer Adı
Kasaba 1634 yılında Osmanlı İmparatorluğu zamanında Bayram Paşa tarafından Egri Dere (اكرى دره) adıyla kurulmuştur. Bu yer adı kasabanın içinde günümüzde de akan dere ile ilgilidir.[2] Günümüze yakın bir dönemde yer adının Egri Dere’den Egri Palanka’ya dönüştüğü anlaşılmaktadır. Son ad bazı Osmanlı evraklarında Egri Palanga (اكرى پلنغه) olarak da kayıtlıdır.[3]
1900 yılına ait Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yapımı ayrıntılı Avrupa haritasında kasaba Egri Palanka olarak kaydedilmiştir.[4] Bugün için kasabanın Türkçedeki adı aynı şekilde Eğri Palanka’dır. Makedonca'da, Osmanlı dönemi sonrasında yer adı tercüme yöntemi ile (eğri > kriva) değiştirilerek Kriva Palanka hâlini almıştır.
Coğrafya
Eğri Palanka, Makedonya’nın kuzeydoğusunda, Sırbistan ve Bulgaristan sınırlarına yakın bir alanda yer alır. Kasaba Bulgaristan kara hudut kapısı (Devebayır) karayolu üzerindedir. Makedonya idari dağılımında Kuzeydoğu Bölgesi içindedir.
Tarih
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
Eğri Palanka bölgesi 14. yüzyılda, bölgedeki birçok yerle beraber Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır. Bu dönemde Eğri Palanka kasabası yoktur. Kasaba 1634 yılında Osmanlı İmparatorluğu paşalarından Bayram Paşa tarafından, eğri büğrü akan bir derenin yanında kale, hisar görevi görmesi amacıyla kurulmuştur. Kurulduğunda Egri Dere (اكرى دره) adını almıştır.[2]
1661 yılında Türk gezgin Evliya Çelebi, meşhur Seyahatname’sinde Eğri Palanka’dan söz etmiştir. Seyahatname’de kasaba 800 haneden ibaret olarak kaydedilmiştir.[2] Eğri Palanka, Balkan Savaşları (1912-1913) sonrasında Osmanlı İmparatorluğu idaresinde çıkmıştır.
Yugoslavya Krallığı Dönemi
Eğri Palanka, 1912-1915 arası Sırp idaresinde, 1915-1918 yılları arasında Bulgar idaresinde olmuştur. 1918 yılı ile beraber, Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı egemenliğine girmiştir. 1918 sonrasında Yugoslavya Krallığı olarak 1943 yılına dek egemenlik sürmüştür.
Yugoslavya Dönemi
1943 yılı ile beraber Yugoslavya Krallığı ortadan kalkmış, yerine Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurulmuştur. Eğri Palanka ve çevresi, bu kez de sosyalist Yugoslavya idaresine girmiştir.
Makedonya Cumhuriyeti Dönemi
1991 yılında Makedonya’nın Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nden bağımsızlığını ilan etmesiyle Eğri Palanka, bağımsız Makedonya Cumhuriyeti içinde bugününe gelmiştir.
Nüfus
2002 sayımlarına göre Eğri Palanka Belediyesi’nin toplam nüfusu 20.820 kişidir. Bu nüfusun etnik dağılımı şu şekildedir: Makedonlar 19.998; Romanlar 668 ve diğerleri 154.[1]
Kaynakça
- 2002 nüfus sayımı sonuçları Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)
- Историја Eğri Palanka Belediyesi resmî internet sitesi (Makedonca)
- Binbaşı M.Nasrullah; Kolağası M.Rüşdi; Mülazım M.Eşref, Osmanlı Atlası - XX. Yüzyıl Başları, (Haz.: Yaşar Baş, Rahmi Tekin), Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2003, s. 28-40.
- Franzisco-Josephinischen Landesaufnahme, Generalkarte von Mitteleuropa 1:200.000, Österreich-Ungarn, ab 1887 (Almanca)
