Manastır, Kuzey Makedonya

Manastır (Makedonca: Битола Bitola, Arnavutça: Manastiri), Kuzey Makedonya’nın güneybatısında yer alan şehir, ülkenin ikinci büyük şehridir.

Başlığın diğer anlamları için Manastır (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Manastır
Şehir
Manastır
Битола

Bayrak

Arma
Manastır
Manastır’ın Makedonya'daki konumu
Ülke Kuzey Makedonya
Bölge Pelagonya
Belediye Manastır
İdare
 • Belediye Başkanı Vladimir Taleski
Yüzölçümü
 • Kent
 422,39 km² (16.308 mil²)
Rakım 576 m (1.889 ft)
Nüfus
(2002) [1]
 • Kent
 95,385
Zaman dilimi UTC+01.00 (OAZD)
 • Yaz (YSU) UTC+02.00 (OAYZD)
Alan kodu (+389) 047
Plaka kodu BT

Şehir adı

Manastır adının Grekçe Monastíri (Μοναστήρι) adından geliştiği düşünülmektedir. Şehrin Türkçe ve Arnavutça adları, bu şekilden gelişmiştir. Şehrin Makedonca adı ise, Osmanlı devrinden sonra kullanıma giren Bitola’dır. Söz konusu Bitola adının Eski Kilise Slavcasındaki Obitel “manastır veya konut” sözünün zamanla canlılığını yitirip /o/ sesini kaybetmesiyle ortaya çıktığı belirtilmektedir.

Coğrafya
Manastır’da parkın kış görünümü
Baba Dağı’ndan Manastır şehri

Manastır şehri, Makedonya’nın Pelagonya vadisinin güney bölümünde, Yunanistan sınırının 14 km kuzeyinde yer alır. Şehir, Baba Dağı eteklerinde (Pelister zirvesi 2.601 m), deniz seviyesinden 576 metre yüksekliktedir. Dragor Nehri kıyısında kuruludur.

Şehir, Adriyatik Denizi ile Ege Denizi arasında kavşak noktasında yer alır. Ayrıca, Balkanlar ile Orta Avrupa arasında da geçiş güzergâhı üzerinde bulunur.

İklim

Manastır’da yıllık ortalama sıcaklık 11,1 °C’dir. Bu ortalama 1975 yılında 10,1 °C, 1952 yılında da 13,1 °C olarak tespit edilmiştir. En soğuk ay Ocak’tır. Ocak ayında ortalama sıcaklık 0,6 °C’dir. Şehirdeki en düşük sıcaklık -30,4 °C olarak tespit edilmiştir. En sıcak ay Temmuz’dur. Temmuz ayında ortalama sıcaklık 22,2°С’dir.

Günümüzde Manastır
Stopanska Banka merkezi
Calovski gözlükçü ve eczanesi (y. 1930)
Şirok Sokak

Manastır, bugün güneybatı Makedonya’nın ekonomi ve sanayi merkezidir. Ülkedeki büyük şirketlerin azımsanmayacak bir kısmı buradadır. Pelagonya tarım bölgesi, Makedonya’daki büyük gıda üretim bölgesidir.

REK şirketinin üç termoelektrik santralı, ülke elektrik üretiminin % 80’e yakın bir kısmını üretmektedir. Manastır ayrıca tekstil ve gıda sanayisi açısından da büyük bir kapasiteye sahiptir.

Manastır, bütün bu özelliklerinin yanında, 12 ülkenin elçiliklerinin bulunduğu bir şehirdir. Elçilik bulunduran ülkeler şunlardır:

Ekonomi

Manastır, önemli bir endüstri, tarım, ticaret, eğitim ve kültür merkezidir. Makedonya’nın ikinci üniversitesi buradadır.

Medya

Şehirde üç televizyon istasyonu yer alır: TERA, Orbis ve Medi. Bunun yanında, Radio Bitola (devlet) ve Radio 105 (özel), Aktuel Bombarder (özel), Radio Delfin (özel) olmak üzere dört radyo istasyonu ve haftalık yayınlanan Bitolski Vesnik adlı gazete de vardır.

Tarih
Manastır'ın Osmanlı kenti olduğu 19. yüzyıldan bir çizim.
Türk okulu. (1918-1941)
Mustafa Kemal Atatürk dahil Osmanlı subaylarının yetiştiği Manastır Askerî İdadisi. (1909)
Manastır'daki Yunan lisesi.
Manastır'da inşa edilen Kliment Ohridski ilkokulu.
Özgürlük için Çetnik Birliği'nin yönetim kurulu.

Şehrin ilk yerleşimi, Ege denizini Adriyatik’e bağlayan eski Roma yolu üzerinde bulunan ve M.Ö. 6. yüzyılda Makedonya Kralı II. Filip tarafından inşa edilen Heraklea kentine dayanır. M.Ö 148’de Roma istilasına uğradı ve bir Roma kolonisi oldu. 476'da Roma İmpratorluğu'nun ikiye bölünmesinden sonra Doğu Roma himayesine girdi. 6. yüzyılın sonlarında ve 7. yüzyılın başlarında pek çok kilise ve manastırın inşasının ardından dinî bir merkez haline geldi. 976-1014 yılları arasında Bulgarlar tarafından işgal edildi ancak 1014'te Çar Samuil'in ölümünden sonra yeniden Doğu Roma hakimiyetine girdi.[2]

1382 yılında I. Murat döneminde Kara Timurtaş Paşa tarafından Osmanlı Devleti topraklarına katıldı ve Manastır adıyla anılmaya başlandı. Efsaneye göre Osmanlılar şehre girdikleri sırada 72 tane kilise bulunmaktaydı ve bu kiliselere nazaran buraya Manastır denilmişti.[3] Anadolu'dan ve özellikle Toroslar'dan getirilen Türkmen aşiretleriyle iskân edildi. Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde de belirtildiğine göre 16. yüzyılda o dönemde şehir, 3.000 hane, 20 mahalle, 900 dükkân, 70 mescit ve camiden oluşan, Rumeli vilayetinin ileri gelen şehirlerinden biri idi. Manastır, 530 yıl Osmanlı idaresinde kaldı. Balkan Savaşları başladığında 14-18 Kasım 1912'de Sırp işgaline uğradı ve böylece Osmanlı idaresinden çıktı. Osmanlı idaresinin son döneminde İttihat ve Terakki’nin en önemli muhalif merkezlerinden biri oldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, buradaki Manastır Askerî İdadisi’nde öğrenim gördü. Balkan sinemasının ilk kameramanları Manaki Kardeşler'in yaşadığı Manastır'da Osmanlı dönemini gösteren, çok sayıda fotoğraf ile Sultan V. Mehmet Reşat'ın Manastır ziyaretini gösteren sinema filmi mevcuttur.

Manastır, I. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan Krallık Yugoslavyası'na ilhak edildi ve Sırplar tarafından merkezi Üsküp olan Vardar eyaletine katıldı. İki dünya savaşı arasında müslümanlar Makedonya ve Manastır'dan zorla sürüldü; büyük bir kısmı Türkiye'ye göç etti. Şehir, II. Dünya Savaşı'ndan sonra yeni kurulan komünist Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biri olan Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti sınırları içinde kaldı.[2]

Demografik yapı

2002 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre şehrin toplam nüfusu 95.385’tir. Bu rakamın etnik dağılımı şu şekildedir:[1]

Kırkkardaş tarafından Manastır panoraması

Kardeş şehirler

Galeri
  • Yeni Cami
  • Şehir çarşısı
  • Rusya ve Avusturya elçiliklerinin bulunduğu bina: Magnolia
  • 17. yüzyılda yapılan Manastır Saat Kulesi
  • Manastır Saat Kulesi'nin üstüne dikilen haç
  • Altından Dragor Nehri’nin aktığı yaya ve araç trafiğine açık köprü
  • Yayalar için köprü
  • Manastır'ın eski arması
  • Sultan Mehmet Reşad'ın Manastır tren istasyonunda karşılanması
  • Rumen lisesi
  • Sv. Bogoroditsa Okulu. (1898- 1912)
  • Yahudi havrası. (İki dünya savaşı arasında)

Kaynakça
  1. 2002 nüfus sayımı sonuçları 22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)
  2. Prifti, Kristaq. "Manastır" (PDF). http://www.islamansiklopedisi.info. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 27, Yıl 2003. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017. |website= dış bağlantı (yardım)
  3. Civelek, Gökhan. "17. Yüzyıl Ortalarında Elit Bir Kadın Terekesi: Aişe Hatun". http://dergipark.gov.tr/. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 54, Haziran 2015. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017. |website= dış bağlantı (yardım)
  4. "Sister cities of Pushkin". 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2011.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.