Sırbistan

Sırbistan (Sırpça: Србија , Srbija) ya da resmî adıyla Sırbistan Cumhuriyeti (Република Србија , Republika Srbija), Balkanlar'da yer alan bir devlettir. Sırbistan-Karadağ’ın ayrılmasıyla oluşmuştur. Kuzeyinde Macaristan, batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Karadağ, güneyinde Kuzey Makedonya ve Kosova, doğusunda Romanya ve Bulgaristan bulunur.

Sırbistan Република Србија Republika Srbija Sırbistan Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Millî marş Боже Правде / Bože Pravde Adalet tanrısı
Başkent ve en büyük şehir	Belgrad 44°48′K 20°28′D
Resmî diller	Sırpça^1
Tanınan bölgesel diller	Boşnakça Rumence Rusince Macarca Slovakça Hırvatça
Etnik gruplar	%82,86 Sırp %3,91 Macar %1,81 Boşnak %1,44 Roman %1,08 Yugoslav %0,26 Türk[1] %10 Diğer (Kosova ve Metohiya hariç.)
Hükûmet	Parlamenter cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı	Aleksandar Vučić
• Başbakan	Ana Brnabić
Tarihçe
• Jupanlık	800[2]
• Sırp Krallığı	1217
• İmparatorluk	1346 (16 Nisan)
• Sırp Despotluğu	1459
• İlk Sırp isyanı (Osmanlı karşıtı)	1804 (15 Şubat)
• İlk anayasa	1835 (15 Şubat)
• Bağımsız krallık	1878 (13 Temmuz)
• Voyvodina ile birleşme	1918 (25 Kasım)
• Son bağımsızlık	2006 (5 Haziran)
Yüzölçümü
• Toplam	88.361 km^2 (34.116 sq mi)(Kosova ve Metohiya dahil.) (112.)
• Su (%)	0,13
Nüfus
• 2017 sayımı	7.001.444[3] (Kosova ve Metohiya hariç.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	130,6 milyar $[4] (78.)
• Kişi başına	18.840 $[4] (Kosova ve Metohiya hariç.) (66.)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	52,000 milyar $[4] (84.)
• Kişi başına	7.497 $[4] (Kosova ve Metohiya hariç.) (75.)
Gini (2019)	33.3 orta
İGE (2019)	0.806 çok yüksek · 64.
Para birimi	Sırp dinarı (RSD)
Zaman dilimi	UTC+1 (OAZD)
• Yaz (YSU)	UTC+2 (OAYZD)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	381
İnternet alan adı	.rs
Sırbistan Cumhuriyeti’nde Kiril harfli Sırpça resmiyettedir. Bunun yanında, Voyvodina’da Rumence, Rusince, Macarca, Slovakça, Hırvatça dilleri resmiyettedir.

Tarih

Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını almıştır ve 420 yıl Osmanlı toprağı olarak kalmıştır. Balkanlar'da yer alan eski Yugoslavya'nın bir arada kalan iki parçası olan Sırbistan ve Karadağ'ın oluşturduğu Sırbistan-Karadağ Devlet Birliği, 21 Mayıs 2006 günü Karadağ'da düzenlenen referandum sonucu "De Facto" şekilde ortadan kalktı. Birliğin "De Jure" yani hukuki anlamda son bulmasıysa 3 Haziran 2006 tarihinde her iki ülke parlamentosunun birliğin sona ermesini onaylaması ile gerçekleşti.

Bu eski birlik içindeki iki ulusal oluşumu teşkil eden Sırbistan (başkenti Belgrad) ve Karadağ (başkenti Podgorica) artık kendi politikalarını belirleme serbestliğine sahiptirler.

Sırbistan, denizle bağlantısı bittiği için donanmasını satılığa çıkarmıştır. Ülkenin iki özerk bölgesi vardır. Birincisi başkenti Novi Sad olan Voyvodina'dır. Voyvodina'da yoğun bir Macar azınlığı bulunmaktadır. İkincisi başkenti Priştine olan Kosova ve Metohiyadır. Sırbistan nüfusunun % 82'si Sırp, geri kalan % 18'lik kısmı ise Macar, Boşnak, Roman ve diğer azınlıklar oluşturur.

İdari yapılanma

Sırbistan’ın idari sistemi istatistiksel bölgeler, ilçeler ve belediyelerden oluşur.

Kosova ve Metohiya’daki Birimler

Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi, 1998 yılında başlayan çatışmalar sonucunda 1999 yılından itibaren fiilen Sırbistan idari yapısından kopmuştur. 2008 yılında tek taraflı bağımsızlığını da ilan ederek, uluslararası tanınma süreci devam eden ayrı bir devlet statüsü kazanmıştır. Dolayısıyla Kosova ve Metohiya ’daki idari birimler fiilen yoktur.

İstatistiksel Bölgeler

Sırbistan’ın en üst idari düzeyini istatistiksel bölgeler (Sırpça: Статистички регион) oluşturur. 2009 yılında Sırbistan Millî Meclisi ülkeyi 7 istatistiksel bölgeye ayıran “Eşit Bölgesel Kalkınma Kanunu” çıkarmıştır.[5] 7 Nisan 2010 tarihinde Kanun tadil edilmiş, bölge sayısı 5 olarak düzenlenmiştir.[6]

• Voyvodina
• Belgrad
• Şumadiya ve Batı Sırbistan
• Güney ve Doğu Sırbistan
• Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi^[A]

İlçeler

Sırbistan’ın idari sisteminde istatistiksel bölgelerin içinde ilçeler (Sırpça: Управни округ veya Округ) yer alır. Ülkenin idari dağılımında 29 ilçe vardır. Bunlardan 7’si Voyvodina’da, 8’i Şumadiya ve Batı Sırbistan’da, 9’u Güney ve Doğu Sırbistan’da, 5’i fiilen Sırbistan’da yer almayan Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi’nde yer alır.

Belediyeler

Sırbistan’ın idari sisteminde ilçelerin içinde belediyeler (Sırpça: Општина) yer alır. Ülkenin idari dağılımında 150 adet belediye vardır. Bu idari birimler, Sırbistan’daki yerel yönetim merkezlerini oluştururlar. Ülkede belediye alanlarından 33 tanesi şehir belediyesi yapısındadır.[7]

Sırbistan idari yapısında ayrıca 24 adet idari statüye sahip şehir vardır. Şehir yapılarından bazıları şehir belediyesi birimini oluştururken, bazı şehirler bu statüye sahip değildir. Belgrad, Novi Sad, Niş, Kragujevac, Požarevac ve Vranye olarak 6 şehir ülkedeki şehir belediyelerindendirler. Bu şehirlerin yapısında ayrıca birden fazla belediye birimi bulunur.

Şehirler

Sırbistan haritası

Orta Sırbistan şehirleri ve nüfusları.

• Belgrad = 1.687.132
• Novi Sad = 341.625
• Niş = 282.245
• Kragujevac = 197.417
• Leskofça = 144.206
• Subotica = 141.554
• Alacahisar = 128.752
• Kraljevo = 125.448
• Pančevo = 123.414
• Zrenjanin = 123.362
• Böğürdelen = 115.884
• Çaçak = 115.337
• Semendire = 108.709
• Yeni Pazar = 100.410
• Valyevo = 90.312
• Vranye = 83.524
• Ujiçe = 78.040
• Bor = 48.615

Ekonomi

2008-2012 Küresel Ekonomik Kriz Sırbistan ekonomisini etkilemiş, 2000'li yıllarda yüksek büyüme oranları yakalayan Sırbistan ekonomisi 2009-2012 yılları arasında küçülmüştür. İşsizlik, ülke ekonomisinin en önemli sorunu olmaya devam etmektedir. Avrupa Komisyonu'nun '2015 İlerleme Raporu'na göre, Sırbistan etkin bir piyasa ekonomisine ve Avrupa Birliği içinde rekabet gücüne sahip olmayı öngören Kophenang Ekonomik Kriterleri'ni kısmen karşılamaktadır. IMF ile Sırbistan arasında anlaşmaya varılan üç senelik program ile 1 milyar Euroluk 'stand-by' düzenlemesi 2015 Şubat ayı sonunda yürürlüğe girmiştir.[8]

Demografi

Ülkede büyük nüfus oranıyla yaşayan Sırpların dışında, başka etnik gruplar da vardır. Kuzey kesimde Macarlar, Rumenler, Slovaklar, Hırvatlar, Rusinler; orta ve güneyde Boşnaklar, Arnavutlar, Türkler yaşar. Bu gruplardan bazıları az nüfusa sahiptirler.

Sırbistan'ın resmî dili Sırpçadır. Ancak azınlık dilleri olarak, Macarca, Makedonca, Boşnakça, Hırvatça ve dilleri başta olmak üzere diğer azınlık dilleri konuşulur. Sırpların büyük çoğunluğu Ortodoks Kilisesi'ne bağlıdır. Ama aralarında Katolik ve az da olsa Protestan olanları vardır. Sancak bölgesinde yaşayanların çoğunluğu Boşnak kökenlidir

Kültür

Mutfak

Sırbistan mutfağı, Balkan mutfaklarından biridir ve heterojen bir mutfaktır. Yemek kültürü olarak Türk mutfağı ile büyük ortaklıkları vardır. Uzun tarihî süreçteki beraber yaşama sonucunda Sırbistan mutfağında, bugün Türk yiyeceği sayılan birçok ürünü görmek mümkündür. Sarma (sarma), kebap (ćebap, ćevap), güveç (đuveć), baklava (baklava), börek (burek) bu mutfak ögelerinden birkaçıdır.

Ayrıca bakınız

• Voyvodina
• Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi
• Sancak

Resimler

• 
  Sırbistan Ulusal Meclisi Binası
• 
  Belgrad Üniversitesi Binası
• 
  Novi Sad şehri
• 
  Niş şehri
• 
  Bor şehri
• 
  EXIT Festival
• 
  Somun içinde kebaplar
• 
  Güveç

Notlar

A. ^ Kosova ve Metohiya bölgesi, de facto olarak Sırbistan’a bağlı değil, Kosova olarak ayrı bir devlettir. Sırbistan’a göre hukuken ülkenin bir parçasıdır.

Kaynakça

1. Становништво, Према Старости И Полу (Општине у Србији, 2010) 9 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sırbistan İstatistik Enstitüsü (Sırpça)
2. "Arşivlenmiş kopya". 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
3. Census.gov (2013). "Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013". U.S. Department of Commerce. 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2013.
4. "Serbia". International Monetary Fund. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2010.
5. “Uvedeno sedam statističkih regiona” haberi 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. B92 (Sırpça)
6. “Смањење броја статистичких региона кроз измене Закона о регионалном развоју” 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sırbistan Cumhuriyeti Hükümeti resmî internet sitesi (Sırpça)
7. 2011 Sırbistan Genel Nüfus Sayımı İlk Sonuçları 25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Sırpça) (İngilizce)
8. "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016.

Dış bağlantılar

• (İngilizce) People's Office of the President of the Republic
• (İngilizce) National Bank of Serbia
• (İngilizce) National Assembly of the Republic of Serbia
• (İngilizce) President of the Republic of Serbia
• (İngilizce) Government of the Republic of Serbia
• Nacionalna turistička organizacija Srbije26 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Soko Banja Portal9 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Soko Banja Smestaj3 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vrnjačka Banja Portal8 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vrnjačka Banja10 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vrnjačka Banja Smestaj31 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Direktorijum4 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Banja Vrujci Smestaj24 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.