Esmehan Sultan

Esmehan Sultan (Osmanlı Türkçesi: أسمهان سلطان; d.1545, Manisa - ö. 8 Ağustos 1585, İstanbul), II. Selim'in Nurbanu Sultan'dan doğma kızlarıdır. Veziriazam Sokullu Mehmed Paşa'nın eşidir ve III. Murad'ın kızkardeşidir. İsmi bâzı kaynaklarda İsmihan Sultan olarak da geçmektedir.[1]

Esmehan Sultan أسمهان سلطان
Eş(leri)	Sokullu Mehmed Paşa (öldü) Nişancı Feridun Paşa
Çocukları	Gülruh Hanımsultan Sultanzade İbrahim Bey
Hanedan	Osmanlı Hanedanı
Babası	II. Selim
Annesi	Nurbanu Sultan
Doğum	1545 Manisa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	8 Ağustos 1585 (39-40 yaşlarında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Dini	İslam

Sokullu Mehmet Paşa'yla iki çocuğu oldu, bunlar Sultanzâde İbrahim Bey ve Gülruh Hanımsultan'dır. Sokulluzade Hasan Paşa'nın mânevî annesidir. 1585 yılında bir doğum sırasında ölmüştür.

Hayatı

Esmehan Sultan, 1545 yılında Manisa Sarayı'nda dünyaya geldi. 1564 yılında Sokullu Mehmed Paşa ile evlendirildi ve bu evlilikten iki çocuğu oldu. Bunlar İbrahim Han ve Gülruh Sultan'dır. Bir yıl sonra Semiz Ali Paşa öldü ve eşi Sadrazam oldu. Artık her ikisi de güçlü ve etkili oldu. Eylül 1566'de, Dedesi I. Süleyman'ın ölümü üzerine annesi ve kardeşleriyle birlikte İstanbul'a geldi. Babasının saltanâtında devlette söz sâhipliği Esmehan Sultan'ın eşi Sokullu Mehmed Paşa'ya geçti ve bu nedenle Esmehan da büyük bir nüfûza ve güce sahip oldu. Devlet işlerine karıştığı bilinmemektedir, ama muhtemelen bunu vâlidesi Nurbanu Sultan'a ve zevci Sokullu Mehmed Paşa'ya bıraktı ve karışmadı.

1574'te babası öldü ve yerine kardeşi III. Murad tahta çıktı. Esmehan Sultan annesi gibi III.Murad'ın hasekisi Safiye Sultan'ı hiç sevmezdi. Bu nedenle Safiye'den kurtulmak ister. Bazı kaynaklara göre III.Murad'a Safiye Sultan'dan sonra ilk sunulan cariye Esmehan Sultan tarafından gönderilmiştir. 1579 yılında eşi Sokullu Mehmed Paşa'nın öldürülmesinden sonra dul kaldı. İlk zevcinin ölümünden sonra Özdemiroğlu Osman Paşa'yla evlenmek istedi, ama o bir nedenle istemedi. Sonra Esmehan Sultan ya Budin valisi Kalaylıkoz Ali Paşa ya da Nişancı Feridun Paşa ile evlendi. 1585 yılında İstanbul'da bir doğum yaparken öldü ve dünyaya gelen bebek kırk gün sonra öldü.

Hayır işleri

1990'larda yenilenmiş hâliyle Esmehan Sultan Câmii

1571'de ilk eşinin adına Mimar Sinan'a bir câmii yaptırdı. (Sokullu Mehmed Paşa Camii (Kadırga)) ve Sokullu Mehmed Paşa'nın ölümünden sonra onun adına bir çeşme yaptırtmıştır. Mankalya'da Esmehan Sultan'ın adıyla hayır faaliyetleri yürüten vakfı 7 adet sıbyan mektebi, 3 adet han, 300 dükkân, 1 küçük bedesten, 1 küçük hamam inşa etti.[1] Mankalya'daki Esmehan Sultan Camii'de onun vakfı tarafından[1] 1575 senesinde tamamlandı. Günümüzde Romanya'daki en eski câmiidir ve hâlen Türk ve Tatar kökenli yaklaşık 800 âileden oluşan bir cemaati vardır.

Çocukları

• İbrahim Han (1565-1621): Sokullu Mehmed Paşa'nın oğlu olduğu için Sokullu İbrahim olarak, Esmehan Sultan'ın oğlu oldu için ise Sultanzâde İbrahim olarak bilinirdi. 1565'te İstanbul'da dünyâya geldi. Budin vâlisi olarak görev yaptığı bilinmektedir. 1621 senesinde öldü ve Eyüp Sultan Camii'nde babasının yanına gömüldü.
• Gülruh Sultan: Hakkında çok bilgi yoktur, ama o zamanın şeyhülislamının oğluyla evlendiği bilinmektedir. Annesi sultan (pâdişah kızı) olduğu için "Hanım Sultan" unvanı almıştı.
• Sultanzâde Mahmut (1585): Esmehan Sultan'ın ve onun ikinci zevcinin oğludur, annesi onun doğumundan sonra öldü. Annesinin ölümünden kırk gün sonra küçük yaşta öldü.

Ölümü

İkinci evliliğinden kısa bir süre sonra 8 Ağustos 1585'te bir doğum sırasında öldü. [2] [3] Mezarı Ayasofya Camii avlusundadır.

Kaynakça

1. Evliya Çelebi; Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi; 3. Kitap, 2. Cilt, s. 461; hazırlayanlar, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı; Yapı Kredi Yayınları; 3. Baskı, İstanbul:Haziran 2012; ISBN 978-975-08-1101-1
2. Uluçay 2011, s. 69.
3. Sakaoğlu 2008, s. 271-274.

Önce gelen: Nurbanu Sultan	Kadınlar saltanatı 1566 – 1585	Sonra gelen: Safiye Sultan