Nurbanu Sultan

Afife Nurbanu Sultan (Osmanlı Türkçesi: نور بانو سلطان; d. 1525 veya 1530[1] - ö. 6 Aralık 1583, İstanbul), Osmanlı Padişahı II. Selim'in hasekisi ve Sultan III. Murad'ın annesi. Haseki Hürrem Sultan'ın gelinidir.

Afife Nurbanu Sultan
نور بانو سلطان
Nûr-Banû Sultan'ın 1583 yılındaki cenaze törenini tasvir eden bir minyatür. (Lokman'ın Şehinşahname adlı eserinden alınmıştır)
Valide Sultan
Hüküm süresi 16 Aralık 1574 - 7 Aralık 1583
Önce gelen Ayşe Hafsa Sultan
Sonra gelen Safiye Sultan
Haseki Sultan
Hüküm süresi 24 Eylül 1566 - 15 Aralık 1574
Önce gelen Hürrem Sultan
Sonra gelen Safiye Sultan
Eş(leri) II. Selim
Çocukları III. Murad
Esmehan Sultan
Şah Sultan
Hanedan Osmanlı Hanedanı (Evlilik yoluyla)
Babası (?)[1]
Annesi (?)[1]
Doğum 1525 veya 1530
Ölüm 7 Aralık 1583
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Defin II. Selim Türbesi, Ayasofya Müzesi, İstanbul
Dini Doğumunda Ortodoks daha sonra İslam

Kökeni

Kökeni ve nereden geldiği hakkında çeşitli rivayetler vardır. Şehzade Selim'in 1559 Ekim'inde Venedik'e gönderdiği Hasan Çavuş'un senatoda verdiği bilgilere göre adının Cecilia olduğu, Paros adasında Venedikli idareci Nicolò Venier ile Baffo ailesinden Violante'nin kızı olarak doğduğu söylenir ancak bu bilgiler başka kaynakla teyit edilememektedir.[1] Bir başka rivayette, 1537'de savaş esnasında Venedik idaresindeki Korfu adasından Grek bir ailenin kızıyken esir alındığı ve adının Kali olduğu söylenir.[1] Rivayetler arasında Korfu'da Venedikli soylu ve zengin bir aile olan Quartaniler'e mensup bulunduğu da söylenir.[1]

Stephan Gerlach Korfu'da esir alındığını Korfulu ya da Paros adasından Rum asıllı olduğunu belirtirken günlüğünün bir başka yerinde Venedikli olabileceğini söyler.[2] Benjamin Arbel ''Nur Banu (1530-1583) A Venetian Sultana'' makalesinde Nurbanu'nun Korfulu olduğunu açıklar.[2] Ahmed Refik ise devlet işlerine Yahudileri bulaştırdığından Yahudi olduğunu söyler. Hakkındaki çeşitli rivayetler Nurbanu Sultan'ın Rum mu, Yahudi mi, İtalyan mı olduğu sorusunu muallakta bırakmıştır.[2] Doğum adının, Olivia/Cecilia Venier-Baffo[3] veya Rachel Marié Nassi[4] olduğuna dair çeşitli rivayetler vardır.

Kocası II. Selim'in türbesinde yer alan Afife Nûr-Banû Valide Sultan'ın adı yazılı olan kitabe.
Nûr-Banû Valide Sultan'ın sandukası kocası II. Selim'in Ayasofya Camii'ndeki türbesindedir. (Türbenin içinin görünümü).

Hayatı

I. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından saraya alınarak eğitime yollandı. Daha sonraki yıllarda kendisine Haseki Hürrem Sultan tarafından Nurbanu yani "ışık saçan kraliçe" adı verilerek II. Selim ile evlendirildi. İlk adı Afife ise "namuslu" anlamına gelmektedir. Henüz on yaşındayken Osmanlı korsanları tarafından kaçırılan Nurbanu Sultan zekasıyla Hürrem Sultan'ın ilgisini çekmiş ve onun tarafından Manisa sancağına eğitime yollanmıştır. Döndüğünde ise güzelliğiyle de Hürrem Sultan'ın beğenisini kazanmayı başaran Nurbanu Sultan Şehzade Selim ile evlenir ve Hürrem Sultan'ın gelini olur. Şehzade Selim'in Nurbanu'nun aşkıyla yazdığı şiirler Divan Edebiyatı'nın en güzel örnekleri arasında yer alır.

Selim tüm kardeşlerinin ölümüyle önce Kanuni Sultan Süleyman'nın varisi, daha sonra da 29 Eylül 1566 tarihinde I. Süleyman'ın vefat etmesi üzerine Osmanlı Padişahı oldu. Selim'in 21 Aralık 1574 tarihinde ölümü üzerine ise, Nûr-Banû Sultan'ın oğlu Murat'ın Osmanlı tahtına çıkmasıyla, Nûr-Banû Sultan da Valide-i Atik Sultan unvanını aldı. "Atik" eski anlamına gelmektedir; ilk ve en büyük valideyi kasteder. Bazı tarihçilere göre cariyelikten gelerek "Valide Sultan" unvanını alan ilk kişidir. Bundan dolayı "atik" unvanını aldığı düşünülür.

Yaptırdığı hayır kurumları

Afife Nûr-Banû Sultan Valide Sultanlığı döneminde İstanbul'un Üsküdar semtinde külliye, cami, medrese, tekke, sıbyan mektebi, kervansaray, hamam, darülkurra ve darüşşifa'dan oluşan Nûrbanû Sultan Valide-î Atik Camii ve Külliyesi'ni Mimar Sinan'a yaptırdı. Bu eserin 1583 tarihinde tamamlanmasının hemen ardından 7 Aralık 1583 tarihinde oğlu III. Murat'ın saltanatı döneminde öldü. Ayasofya Camii'nde bulunan II. Selim Türbesi'ne defnedildi.

Popüler kültürdeki yeri

2011-2015 yılları arasında yayınlanan Muhteşem Yüzyıl adlı Türk televizyon dizisinde Nurbanu Sultan'ı Merve Boluğur canlandırdı.

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 33, Sayfa: 250
  2. Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. Baskı 2011, Sayfa: 193
  3. The Private World of Ottoman Women, Godfrey Goodwin, Saqi Book, ISBN 0863567452, sayfa:128, ISBN 3631368089, 2001
  4. Cultures in Colors, Valeria Heuberger, Geneviève Humbert, Geneviève Humbert-Knitel, Elisabeth Vyslonzil, sayfa:68, ISBN 3631368089, 2001
Önce gelen:
Hürrem Sultan		 Haseki Sultan
7 Eylül 1566 - 15 Aralık 1574		 Sonra gelen:
Safiye Sultan
Önce gelen:
Ayşe Hafsa Sultan		 Valide Sultan
15 Aralık 1574 - 7 Aralık 1583		 Sonra gelen:
Safiye Sultan
Önce gelen:
Mihrimah Sultan		 Kadınlar saltanatı
7 Eylül 1566 - 7 Aralık 1583		 Sonra gelen:
Safiye Sultan
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.