Görele

Görele, Giresun ilinin kuzeydoğusunda bulunan ve Karadeniz'e kıyısı olan bir ilçedir.

Görele
İlçe
Giresun'un Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Giresun
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İdare
• Kaymakam	MURAT ÖZDEMİR
• Belediye başkanı	Tolga Erener (AK Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	178 km² (68 mil²)
Rakım	50 m (160 ft)
Nüfus  (2018)
• Toplam	33,510
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu	0454
İl plaka kodu	28
Resmî site www.gorele.bel.tr www.gorele.gov.tr

İl merkezine 63 km uzaklıkta bulunan ilçenin toplam nüfusu 31.862'dir. Giresun ilçeleri arasında nüfus bakımından 4. sıradadır. Rus-Osmanlı Harbi'nde Rusların mağlup olduğu Haç Dağı'ndaki Kanlıdere muharebe yeri, Görele şehir merkezine 6 km. uzaklıkta olup, görülmesi gereken bir yerdir. Görele ayrıca Karadeniz'in vazgeçilmez çalgısı kemençe konusunda atılım yapmış bir ilçedir. Öyle ki bugün "kemençenin başkenti" olarak anılmaktadır.[1]

Kuşçulu Köyü'ndeki türbe ve Çavuşlu'daki Kuğuoğlu Süleyman Ağa Türbesi kültürel değer taşıyan önemli yapılardır. İlin genelinde olduğu gibi Görele ilçesinde de fındık bahçeleri doğanın dokusuna önemli bir zenginlik katmaktadır.

Tarihçe

Koralla, Bölge Valisi Arrianus'un İmparator Hadrianus'a yazdığı mektuplarda adı geçen bir yerdir.[2] Bu yer adı Latince "kor kırmızısı" anlamına gelen "corallium" sözcüğü ile karşılaştırılsa bile köken olarak Asya dillerine bağlıdır.[3] Koralla bugün Eynesil ilçe merkezinin hemen doğusunda yer alan kayalık burun ve bunun ucundaki kale olarak belirlenmiştir.[4] Bazı yayınlarda bu kalenin Cenevizliler tarafından inşa edildiği belirtilmekte, ancak bugünkü Görele ile Eynesil ilçe merkezlerinin birbirine karıştırıldığı anlaşılmaktadır.[5] Ayrıca eski Koralla Kalesi ile daha doğudaki Liviopolis ya da bugünkü adıyla Yavebolu yerleşmeleri birbirlerinden ayrı yerlerdir.

11. yüzyıldan sonra bölgeye yerleşen Türkmenler "Koralla" adını "Görele" olarak seslendirmiştir. Buradaki kale ve hemen gerisindeki yerleşme yaşanan bir isyanın ardından 1771 yılında bugünkü Görele'nin olduğu yere taşınmıştır. Taşınılan bu yerde Antik Çağ'da Philokaleia adlı bir yerleşme olduğu sanılmakta,[5] ancak bu yerleşmenin tam yeri bilinmemektedir.

Osmanlı Devleti’nin idari reformları doğrultusunda 1867'de Trabzon vilayeti kurulunca, bu vilayetin Trabzon sancağı içinde kalan Görele, önce Tirebolu kazasına bağlı bir nahiyeydi. Daha sonra aynı sancağa bağlı kaza haline getirildi. Bir kazayken 1894 yılında Görele’nin nüfusu 31.050 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun 30.150’si Müslüman, 694'ü Rum, 214’ü Ermeni idi.[6] 1923 yılında ise ilçe olarak Giresun'a bağlanmıştır.

Birinci Dünya Savaşı sırasında, 1916 yılında başlayan Rus işgali Görele ve çevresinde 13 Şubat 1918 günü sona ermiştir. Bu işgal sırasında Görele'ye bağlı Maksutlu Köyü ve çevresinde yaşayan Müslümanların Rus işgaline destek veren Ermeni milislerce katledildiği ve Dikmetaş adlı mevkiindeki toplu halde gömüldüğü anlatılmaktadır.[7] Bununla birlikte, Görele kazasındaki Ermeni nüfusunun 200 kişi kadar olduğu ve Ermenilerin 1915'te tehcir edildiği göz önüne alınınca, bu rivayetin doğru olması kuşkuludur.

Kültür

Giresun yöresinin Türkmen/Çepni folklorik değerleri açık bir şekilde Görele ilçesinde yaşatılmaktadır. Kemençe en önemli müzik aletidir.

Görele ilçesinin bağlı köylerinde farklı ağızlar göze çarpar.

Görele ilçesine ait türküler arasında "Ağasarın Balını (Oy Asiye)", "Çavuşlu Diye Diye", "Atmacayı Vurdular", "Ayağında Çorabın", "Yaylanın Soğuk Suyu", "Tarlalar Salkım Saçak", "Püsküllüdür Püsküllü" türküleri oldukça meşhurdur. Kemençe sanatçılarından bazıları Bicoğlu Osman, Karaman Halil Kodalak, Kemal İpşir, Katip Şadi, Mehmet Sırrı Öztürk ve Şenel Dandin'dir.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[8]	48.544	5.687	42.857
1970[9]	49.711	6.244	43.467
1975[10]	50.318	8.079	42.239
1980[11]	48.660	7.321	41.339
1985[12]	51.901	12.208	39.693
1990[13]	43.949	20.745	23.204
2000[14]	52.420	27.214	25.206
2007[15]	28.357	14.428	13.929
2008[16]	30.232	14.738	15.494
2009[17]	30.501	15.733	14.768
2010[18]	29.728	16.033	13.695
2011[19]	29.562	15.738	13.824
2012[20]	30.276	15.839	14.437
2013[21]	29.713	15.450	14.263
2014[22]	31.367	17.990	13.377
2015[23]	30.457	18.655	11.802
2016[24]	31.886	20.045	11.841

Turizm

İlçede turizm çok gelişmemiş olup ekonomiye bir katkısı yoktur. Daha çok iç turizm hakimdir. Yayla turizminin dışında turizm amaçlı herhangi bir faaliyet yaygın değildir.

İlçede yaylacılık çok gelişmiştir. Eskiden bölge halkı hayvan otlatmak için yaylaya göç etmekte iken son yıllarda, temiz dağ havası alarak dinlenmek ve çeşitli yayla şenliklerine katılarak eğlenmek için yaylaya çıkmaktadır.

Önceden yaylaya yürüyerek gidilirken; ulaşımın sağlanması ile otomobiller ile bu yaylalara üç-dört saatte gidilip gelinmektedir. Yöre halkının çıktığı yaylalarda Haziran-Temmuz aylarında çeşitli şenlikler düzenlenmektedir.Bunların içinde en meşhuru Temmuz ayının üçüncü cumartesi günü yapılan Sis Dağı eski adı Abdal Musa Dağı Şenlikleri'dir.

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2011.
2. M. Arslan, Arrianus'un Karadeniz Seyahati. Odin Yayıncılık, İstanbul 2005, s. 33.
3. http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=coral
4. Paulys Real-Enzyklopädie der classischen Altertumswissenschaft. Cilt 11. Koralla maddesi.
5. AnaBritanica Genel Kültür Ansiklopedisi. Cilt 9. "Görele" maddesi. Ana Yayıncılık, İstanbul 2004; B. Umar, Karadeniz Kapadokyası (Pontos). İnkılap yayınları, İstanbul 2000, s. 114.
6. Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 1. cilt, s. 141; 15. cilt, s. 441. ISBN 9789157871117.
7. B. N. Tonka, "Giresun-Görele Maksutlu Dikmetaş Mevkiinde Rus Ermeni Katliamı ve Şehitlerimiz", Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu I: Tarih (Trabzon 2002), s. 527-530; http://www.tireboluhaber.net/Ozel-Haber/Ermeniler-Gorelede-Katliam-Yapmislar-1220.htm 13 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
8. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
9. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
10. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
11. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
12. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
13. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
17. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
18. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
20. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
21. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
22. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
23. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
24. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.