Herschel Grynszpan

Herschel Feibel Grynszpan (Almanca: Hermann Grünspan; 28 Mart 1921 — en son 1942'de hayatta olduğu biliniyordu, 1960'ta öldüğü ilan edildi.), Almanya'da doğmuş bir Polonya Yahudisi mülteci.

Herschel Grynszpan tutuklanmasından sonra (7 Kasım 1938)

Paris'te, 7 Kasım 1938 tarihinde, Nazi[1] Alman diplomat Ernst vom Rath'ı öldürmüş ve bu yüzden 09-10 Kasım 1938 tarihinde Kristal gece olayı yaşanmıştır. Fransa'nın Alman işgalinden sonra Gestapo tarafından ele geçirildi ve Almanya'ya getirildi. Grynszpan'a ne olduğu bilinmemektedir. Ancak, büyük olasılıkla II. Dünya Savaşı'nda hayatını kaybetti.[2]

Hayatı

1911 yılında Almanya'ya göç eden Polonya - Yahudisi bir ailede doğdu. Ailesi ve kendisi Jus sanguinis ilkeleri nedeniyle Alman vatandaşlığı alamadı. Aile içinde yidişçe konuşuluyordu. Okuldayken içinde Yahudi olduğu için dışlandı. Birçok kez hocalarıyla yumruklaştı ve okuldan ayrıldı. Ailesi onu Frankfurt'ta bir yeşiva okuluna gönderdi. Okuldan sonra Filistin'e gitmek için yaptığı başvuru kabul görmedi. Bu yüzden Paris'e gitmeye karar verdi. Paris'te sokaklarda bohem bir hayat yaşadı, yidiş dilinde şiirler yazdı. Net bir oturma izni olmadığı için polisle başı sıklıkla derde girdi.

Ailesinin diğer Yahudiler gibi sürgün edildiğini duyunca diplomat Ernst vom Rath'ı vurmaya karar verdi. Elçilik binası aranmadan girerek Rath'ın odasına çıktı ve ona 5 el ateş etti. Ateş ederken'' Sen adi bir Boche'sin. Zulüm gören 12.000 Yahudi için'' dedi. Adolf Hitler'in doktoru olan Karl Brandt tarafından ameliyata alınan Rath kurtarılamadı. Olayın Birahane Darbesi'nin yıldönümünde yaşanması, Joseph Goebbels'in de araya girmesiyle Almanya'da ciddi bir propaganda gösterisine dönüştü. Tarihe geçen ünlü Kristal Gece olayları vuku buldu.

Tüm bu yaşanılanlar Grynszpan'a ciddi bir ün getirdi. Gazeteciler hapishane hücresinde onunla sık sık röportajlar yaptı ve dünyanın dört bir yanından kendisine destek mektuplaru yazıldı. Nazi Almanyası'ndan (1934'te) ihraç edilen ilk Amerikalı gazeteci Dorothy Thompson, Grynszpan'ın haklarını savunmak için beş milyon dinleyiciye 14 Kasım'da etkili bir konuşma yaptı. Grynszpan'ın Engelbert Dollfuß ve Walther Rathenau'nun ruhunu yansıttığını söyledi.

Duruşmalar sırasında Grynszpan'ın Ernst Rath ile Paris'te bir barda tanıştıkları ve defalarca eşcinsel ilişkiye girdikleri iddia edildi. Grynszpan, Rath ile ilişki yaşayınca Fransa'daki oturma izni sorununu çözeceğini hatta ilerleyen safhalarda ailesinin de Fransa'ya getirebileceği sözünü almıştı. Elçilik binasına sık sık girip çıkmaya başlamıştı. Bu yüzden cinayet günü aranmadığı iddia edildi. Olay yaşanmadan evvel Paris'te Ernst Rath hakkında bu tarz iddialarda dolanmaktaydı.[3] Grynszpan, mahkemedeki tüm bu suçlamalara kayıtsız kalarak herhangi bir cevap vermedi. 1952'de Rath'in hayatta kalan erkek kardeşi bu iddiaları kesin bir dilde yalanladı. Kardeşinin en büyük nefret duyduğu kişilerinin homoseksüel bireyler olduğunu söyledi. Grynszpan ve Rath'ın önceden birbirlerini tanıdıklarına ve eşcinsel olduğuna dair hiçbir kanıt olmadığını; bunun Grynszpan'ın sükse yapmış itibarına zarar vermek için yapıldığını söyledi.

Akıbeti

Almanlar Paris'e girdiğinde Gestapo tarafından aranmaya başladı. Başına bir iş gelmemesi içi diğer mahkumlarla beraber Bourges'e gönderildi. Konvoyları yolda (Erich Hartmann, Helmut Lent gibi isimlerin katıldığı) Alman uçakları tarafından bombalandı. Saldırı sonucu konvoyda hayatta kalan tek kişiydi. Kendi imkanlarıyla Toulouse'a gitmeyi başardı. Gestao tarafından bütün Toulouse didik arandı ve yakalandı. 18 Temmuz 1940'ta Almanya'ya gönderildi. Ocak 1942'de duruşması yapıldı. Dönemin Fransız Dışişleri Bakanı Georges Bonnet kendisinin yasadışı bir şekilde yargılandığı için geri iadesini istedi. Grynszpan'a duruşmalar sırasında ''Onun dişlerinin izi vardı ruhumda'' diyerek Ernst von Rath ile eşcinsel ilişkiye girdiklerini itiraf etti. Bu itirafın Nazi baskıları nedeniyle yapıldığı söylendi. Eylül 1942'de kaldığı cezaevinden alındı ve Gestapo karargahına getirildi. Bir süre Gestapo genel merkezinde yaşadı. Buradan sonra Grynszpan'ın kaderinin ne olduğu bilinmiyor. Tarihçiler kendisinin savaştan sonra hayatta kalıp kalmadığı üzerine net bir fikir birliğine varamamışlardır. Ailesinin kalan üyeleri savaştan sonra İsrail'e göç ettiler.

Aralık 2016'da, Viyana Müzesi arşivlerinde bulunan bir fotoğraf, Grynszpan'ın savaştan sağ çıkabileceği yönünde spekülasyonlara yol açtı. Temmuz 1946'da tesadüfen çekilen bir fotoğrafta Grynszpan'a benzeyen birisi görüldü. Yüz tanıma testi sonucunda fotoğraftaki adamın Grynszpan'a % 95'lik bir oranla benzediği açıklandı. [4]

Kaynakça
  1. Schwab, Gerald (1990). The Day the Holocaust Began: The Odyssey of Herschel Grynszpan. Praeger. s. 14. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. ...vom Rath joined the NSDAP (Nazi party) on July 14, 1932, well before Hitler's ascent to power
  2. "Grynszpan, Herschel" (PDF). Yad Vashem. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  3. "Is he gay person". The Guardian. 31 Ekim 2001. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocrober 2020. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  4. "herschel-grynszpan-photo-mystery-jewish-assassin-kristallnacht-pogrom". The Guardian. 18 Aralık 2016. 18 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 34 Ekim 2020. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

Ayrıca bakınız
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.