I. Muvatalli
I. Muvatalli, orta Hitit döneminde hüküm sürmüş (yaklaşık MÖ 1400 civarı)[1] son Hitit kralıdır.
| I. Muvatalli | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 15. yüzyılın ikinci yarısında |
| Önce gelen | II. Huzziya |
| Sonra gelen | I. Tuthaliya |
| Ölüm | MÖ 1400(?) |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler
MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
I. Muvatalli kendinden onceki kral II. Huzziya zamanında saray başmuhafızı (GAL MEŠEDI) iken, II. Huzziya'yı öldürerek tahta çıkmıştır. Kraliyet ailesiyle akrabalık bağı belli değildir ancak başmuhafızlık görevi genellikle kardeş, oğul gibi yakın akrabalara verildiği için II. Huzziya'nın akrabası olması muhtemeldir. Kral olunca muhafız birliği komutanlığına Muva isimli birini getirmiştir ki keza Muva da I. Muvatalli'nin oğlu olabilir. Ayrıca II. Huzziya zamanındaki çeşitli yüksek mevki görevlilerini gene mevkilerinde tutmuştur. Bu görevlilerden ikisi olan Himuili ve Kantuzzili'nin,[2] I. Muwatalli'nin öldürülerek devrilmesinde bir rol oynadığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla I. Muvatalli'nin saltanat süresinin çok uzun sürmediği söylenebilir. Bu süre zarfındaki faaliyetleri hakkında fazla bir bilgi olmamakla birlikte güneyde Kizzuvatna ile diplomatik ilişkiler kurmuş ve kuzeyde Kaşkalar ile mücadele etmiş olabilir.[3]
Oldukça hasarlı bazı metinlerden varılan çıkarımlar doğru ise, I. Muvatalli'nin ölümünden sonra başmuhafızı Muva bir süre daha Kantuzzili ve oğlu Tuthaliya'nın yönettiği güçlere karşı mücadele etmiş fakat sonuçta yenilmiştir. Kantuzzili'nin oğlu I. Tuthaliya[4] tahta çıkmıştır.
Büyük krallık devrine ait kral adak listelerine Muvatalli'nin ismi eklenmemiştir. Bu da kralın hanedan dışından olması ve/veya sonraki nesiller tarafından kabul görmemesi şeklinde yorumlanabilir.
Notlar
- Verilen tarihler takribidir ve "kısa" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
- Bun kişilerin II. Huzziya'nın oğulları olabilecegi öne sürülmüşse de (Bryce, s. 114), bu konuda bir delil yoktur.
- Bu belgeler oldukça hasarlıdır ve bazıları II. Muvatalli dönemine de ait olabilir.
- II. veya I./II. Tuthaliya olarak da geçer.
Kaynakça
- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, 2003.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition.
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
(İngilizce) *I. Muwatalli'nin hükümdarlığı4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.