Justinianus (general)
Justinianus (Latince: Iustinianus, Yunanca: Ἰουστινιανός, 525 sonrası-582) Bizans İmparatorluğu'nda hüküm süren Jüstinyen Hanedanı üyesi, aristokrat ve general. Asker olarak, Balkanlar'da ve Doğu'da Sasani İmparatorluğu'na karşı seçkin bir kariyer yaptı. Daha sonraki yıllarında, naip ve daha sonra imparator II. Tiberius (h. 574-582) aleyhinde başarısız bir komplo kurdu.
| Justinianus Iustinianus Ἰουστινιανός | |
|---|---|
| Doğum |
525 Konstantinopolis |
| Ölüm |
582 Konstantinopolis |
| Bağlılığı | Bizans İmparatorluğu |
| Rütbesi | magister militum |
| Savaşları/Çatışmaları | Bizans-Sasani Savaşı (572-591) |
Hayatı
Kökeni ve erken dönem kariyeri
Justinianus, 525 yılından kısa bir süre sonra, İmparator I. Justinianus'un (h. 527-565) kuzeni Germanus'un ikinci oğlu olarak Konstantinopolis'te doğdu. Ağabeyi Justinus ve general İoannis ile evlenen Justina adlı bir kız kardeşi vardır.[1][2][3]
Justinianus, kardeşi Justin ile birlikte Ostrogot İtalya'ya yaptığı sefer sırasında babalarına eşlik etmek üzere 550 yılında askeri komuta atandı. Ancak Germanus, ordunun Balkanlardan ayrılmadan önce 550 sonbaharında aniden öldü.[3][4][5] Bundan sonra, Justinianus ve İoannis (Germanus'un damadı), İtalya'ya geçmek veya Venetia'ya bir kara yürüyüşü yapmak için orduyu Salona'ya (modern Split, Hırvatistan) yöneltti. Seferin yeni başkomutanı olarak 551'in başında atanan hadım Narses, Salona'ya komutayı devralmak üzere geldene kadar, İoannis ordudan sorumlu kaldı.[6] 552 yılının başında, Justinianus, Illyricum'a saldıran Slavlara karşı ve kısa süre sonra, Lombardlara Gepidlere karşı yardım etmek üzere gönderilen bir seferin başına getirildi. Kardeşi Justin de bu ordudaydı. Bununla birlikte, iki kardeş, Ulpiana kentinde bir ayaklanmayı bastırma ihtiyacı nedeniyle gözaltına alındı ve Lombardlara asla yardıma gelmedi.[3][4][7]
Doğu'daki kariyeri
Ertesi 20 yıl boyunca Justinianus hakkında bir şey bilinmemektedir. Bununla birlikte, 572'ye kadar Patrici rütbesine yükselmiş ve İmparatorluğun Sasani İran'la sınırındaki kuzeydoğu kesiminde güçlerin başkomutanlığına getirilmiştir (magister militum per Armeniam).[3] Bu atamadan sonra, Bizans ve Pers arasındaki yirmi yıllık bir çatışmanın çıkmasına yol açan Sasaniler'e karşı İberya ve Ermeni isyanlarının patlak vermesine destek verdi.[1][4]
572'de III. Vardan Mamikonyan yönetimindeki Ermeni güçlerinin Divin'i savunmaları için destekledi ve kale sonunda düştüğünde yılın geri kalanında yeniden ele geçirildi. Bununla birlikte, Ermenilerle sürtüşmeler yüzünden Konstantinopolis'e geri çağrıldı.[8][9] 574'ün sonlarında veya 575'lerin başında magister militum per Orientem ve Doğu'da Bizans kuvvetleri komutanı olarak atandı. Bu görevde imparatorluğun gündeme getirdiği çok sayıda yeni birlik eğitimini başlattı ve Gassaniler hükümdarı al-Mundhir ile uzlaşma sağladı ve böylelikle halkıyla olan geleneksel Bizans ittifakını tekrar kurdu.[9][10] Mezopotamya cephesi için üç yıllık bir ateşkes ilan edildi ancak bu ateşkes Ermenistan'a uygulanmadı.[11]
575 ya da 576 yazında, Justinianus, Persarmenya üzerinden Şah I. Hüsrev'in (h. 531-579) kendisinin başını çektiği Pers ordusunun ilerlemesini engelleyemedi. Şah, Bizans Kapadokya'sına girip Caesarea'ya doğru ilerlediğinde, Justinianus üstün bir ordu topladı ve ona doğru olan dağ geçişlerini engelledi. Hüsrev çekildi, Sebasteia'yı bu süreçte yağmaladı.[12][13] Justinianus Hüsrev'i takip etti ve iki kere onu bir kıskaç hareketine sıkıştırdı: ilk kez, Pers Şahı ve ordusu ancak kamplarını ve eşyalarını Bizans'a bırakıp kaçtı, ikincisinde ise ordu komutanlarının arasında ayrılma nedeniyle Melitene yakınlarındaki kamplarında Romalılar bir gece saldırısında mağlup edildi. Sonra Persler Melitene saldırıp ve onu yaktılar.[12][14] Bununla birlikte, Pers ordusu Fırat'ı geçmeye hazırlanırken, Justinianus güçleri onlarla yakaladılar. Ertesi gün, iki ordu Melitene yakınlarındaki savaş düzeninde dizildiler, ancak çatışma yapılmadı. Akşam vakti, Persler nehri gizlice geçmeye çalıştılar, ancak geçiş sırasında Bizans tarafından saldırıya uğradılar. Persler ağır kayıplara uğradılar, Bizanslar ise Konstantinopolis'e gönderilen 24 Savaş fili de dahil olmak üzere büyük bir ganimet yakaladılar.[1][12][15] Sonraki kış Justinianus, Atropatena üzerinden Pers topraklarının derinlerine doğru ilerlediler ve Hazar Denizi'nin güney kıyılarında ordusu ile kışladı. Bununla birlikte, Persarmenya üzerinde kontrolü geri alamadı.[4][16]
576/577'de, Pers generali Tamkhusro, Ermenistan'ı işgal etti ve orada Justinianus komutasındaki Bizanslıları yendi. Daha sonra Tamkhusro ve Adarmahan, Bizans'ın Osroene eyaletine büyük bir baskın başlattılar. Konstantina kasabasını tehdit ettiler, ancak Justinianus komutasındaki Bizanslıların yaklaşma haberini aldıklarında geri çekildiler. Bu dönüşlerin ardından, aynı yıl Bizans'ın naibi Sezar Tiberius, Mauricius'u Justinianus'un halefi olarak atadı.[17][18]
Son yılları ve mahkeme entrikaları
Başkente döndükten sonra, yalnızca Batılı kaynaklarda korunan haberlere göre, Justinianus, sağlık durumu hızla kötüleşen II. Justinus'un (h. 565-578) ardılı kim olacağı hakkında İmparatorun eşi Sophia ile bir komploya dahil oldu. Justinus'un mirasçısı Sezar Tiberius'u (578-582 arası II. Tiberius olarak yönetti) öldürmeyi ve Justinianus'u tahta çıkartmayı düşünüyorlardı. Ancak Tiberius bu komployu keşfetti; bunun üzerine Justinianus affı için yalvardı ve bir itaat işareti olarak 1.500 pound altın hediye etti.[1][4][18] Ancak kısa süre sonra 579-581 yılları arasında Sophia ve Justinianus tekrar komplo kurdular. Bu komplo da ortaya çıktı, ancak Justinianus yine affedildi.[4][18] Justinianus'un bir kızı ve bir oğlu vardır, oğlu Tiberius'un kızı Charito ile evli olan ve Sezar rütbesine yükselmiş olan, muhtemelen Germanus olarak tanımlanabilir. Justinianus, 582'de İstanbul'da öldü.[1][3]
Kaynakça
- Özel
- Kaegi 1991, s. 1083.
- Martindale, Jones & Morris 1980, s. 505.
- Martindale, Jones & Morris 1992, s. 744.
- Venetis 2003.
- Bury 1958, ss. 253–254.
- Bury 1958, ss. 255–256.
- Bury 1958, s. 304.
- Greatrex & Lieu 2002, s. 149.
- Martindale, Jones & Morris 1992, s. 745.
- Greatrex & Lieu 2002, ss. 151–153.
- Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 745–746.
- Martindale, Jones & Morris 1992, s. 746.
- Greatrex & Lieu 2002, ss. 153–154.
- Greatrex & Lieu 2002, ss. 154–156.
- Greatrex & Lieu 2002, ss. 156–158.
- Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 746–747; Greatrex & Lieu 2002, s. 158.
- Greatrex & Lieu 2002, s. 160.
- Martindale, Jones & Morris 1992, s. 747.
- Genel
- Bury, John Bagnell (1958) [1923]. History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, Volume 2. Mineola, New York: Dover Publications, Inc. ISBN 0-486-20399-9. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2017.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York and London: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 0-415-14687-9. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2017.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., (Edl.) (1980). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume II: A.D. 395–527. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-52-120159-9.
- Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., (Edl.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20160-5. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2017.
- Venetis, Evangelos (31 Ekim 2003). "el:Ιουστινιανός". Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor (Yunanca). Atina: Foundation of the Hellenic World. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012.