Justinus (525 doğumlu general)

Flavius Mar(cianus?) Petrus Theodorus Valentinus Rusticius Boraides Germanus Iustinus,[1] basitçe ve yaygın şekilde Justinus (Latince: Iustinus, Modern Yunanca: Grekçe: Ἰουστίνος olarak bilinir; (d. yak. 525 - ö. 566) Bizanslı general ve aristokrat. Jüstinyen Hanedanı'nın bir üyesi, Bizans İmparatoru I. Justinianus'un yeğenidir. Lazika ve Balkanlardaki savaşlarda üst düzey komutayı almadan önce, 540 yılında son Roma konsüllerinden biri olarak atanmıştır. Slavlara ve Sasanilere karşı giriştiği mücadelelerin yanında Avarlarla girişilen ilk temasları da Justinus yönetmiştir. İmparator I. Justinianus öldüğünde tahta aday olan Justinus, kuzeni II. Justinus tarafından saf dışı bırakılarak daha sonra suikaste uğrayacağı yer olan Mısır'a sürülmüştür.

Justinus
Justinus'un Konsüler Diptik'i (iki kanatlı tablo), Bode Müzesi
Doğum	y. 525 Konstantinopolis
Ölüm	566 İskenderiye
Bağlılığı	Bizans İmparatorluğu
Rütbesi	Magister Militum
Savaşları/Çatışmaları	Lazika Savaşı

Hayatı

Erken dönem kariyeri

Yaklaşık 525 yılında Germanus ve eşi Passara'nın en büyük oğlu olarak dünyaya gelmiştir, babası Germanus, I. Justinianus'un (527-565 arası hükümdar) kuzeni olması dolayısıyla büyük Jüstinyen Hanedanı'nın bir üyesi ve Justinianus'un ardılı II. Justinus'un (565-578 arası hükümdar) kuzenidir.[2] Justinus, 540 yılında henüz çok genç yaşta konsül olarak seçilmiş, konsül kabartmalarında da sakalsız olarak tasvir edilmiştir ve bu tarihten 9 yıl sonra da Prokopius ondan bahsederken ondan "genç adam" olarak bahsetmiştir. Bu noktada Justinus, vir illustris unvanına ve comes domesticorum onursal makamına sahipti. Aynı yıl babasıyla birlikte, Sasanilere karşı savaşmak için Doğu'ya gitmiş, fakat bir faaliyet göstermemiştir.[2] 549 yılında, Ermeni General Artabanes ve yandaşlarının, İmparator Justinianus'a karşı yapacakları darbe planlarını açığa çıkarmada büyük rol oynamıştır. Justinianus ve gözde generali Belisarius'u öldürüp yerine Germanus'u tahta geçirmeyi planlayan komplocuların yakalanmasını sağlamıştır. Niyetlerini bildiren Justinus, daha sonra Excubitores Kontu Marcellus'a söyleyen ve komplocuların tutuklanmasına yol açan babasını bilgilendirdi.[3][4][5]

Geç Antik Çağ'da Balkanlar.

550 yılında, küçük kardeşi Justinian ile birlikte, babasının yanında Ostrogot İtalya'ya, yapılan sefere katılmış fakat babası Germanus, ordu bir araya gelecekleri Balkanlara hareket etmeden önce 550 Sonbaharında aniden ölmüştür.[6][7] Bundan sonra, Justinian ve Germanus'un damadı İoannis, orduyu 551 yılının sonlarında hadım Narses'in komutayı devralacağı Salona'ya (günümüzde Split, Hırvatistan) doğru harekete geçirmişlerdir.[8] 551 yılının başlarında, Justinus, Balkanların doğusunu istila eden Slavlara karşı savaşmak için Scholasticus'a bağlı kuvvetlere katılmıştır. Başta Bizanslılar Hadrianapolis yakınlarında yenilgiye uğramış, fakat bir zafer kazanmışlar daha sonra Slavlar Bizans topraklarını terk etmişlerdir.[9] 552 yılının başlarında Justinus ve Justinian, Illyricum'daki Slav istilacılara karşı sefere çıkmışlar, fakat komuta ettikleri kuvvet istilacılarla baş edecek kadar güçlü değildi. Bunun yerine vurkaç saldırılar yaparak istilacılarla mücadele etmeye çalışmışlardır. Bir süre sonra Gepidlerle mücadelede Lombardlara yardım etmek için Aratius, Suartuas ve Amalafridas ile birlikte kuzeye gitmeleri emredilmiştir, fakat Ulpiana'da çıkan dini çatışmaları bastırmaları nedeniyle çok fazla ilerleyemişlerdir.[9][10]

Komutan Olarak Lazika ve Tuna'ya Gönderilmesi

Lazika haritası

554 yılına gelindiğinde artık deneyimli bir komutan olan Justinus; Bessas, Bouzes ve Martinus'un komutası altındaki Bizans kuvvetlerine katılması için Doğu'ya Lazika'ya gönderilmiştir. Sasanilerle giriştiği ilk çarpışması başarısızlıkla sonuçlandı. Bessas ile birlikte Justinus ve kuvvetleri, Martinus'un elinde tuttuğu stratejik açıdan büyük bir önem taşıyan Telefis Kalesi yakınlarında Chytropolia düzlüğünde kamp kurdular. Ancak Sasani generali Mihr-Mihroe, Martinus'u Telefis'den atmayı başardı. Martinus, Chytropolia'daki diğer iki generale katılmak için çekildi ancak orata gene pozisyon almak için çok yavaş olan kalan Bizans ordusu, Sasanilerin önünde, kargaşa içinde Fasis Nehri boyunca müstahkem Nesos adasına (Νήσος, Yunanca "ada" demek) doğru çekilmeye zorlandı.[11][12] Bessas bu bozgundan sonra magister militum per Armeniam yüksek komutanlık görevinden alındı ve Martinus onun yerine atandı ve komuta sırasında Justinus ikinciliğe yükseldi. Justinus, müttefik Lazika kralı II. Gubaz'ı öldürme niyetinden haberdar değildi; emri öğrendiğinde şok oldu ancak Martinus'u kınamadı çünkü -yanlış bir şekilde- cinayetin İmparator Justinianus'un emriyle gerçekleştirildiğini zannetti.[13][14][15].

Bizanslılar, Sasani kalesi Onoguris'a saldırdılar fakat Nachoragan komutasında Sasani destek kuvvetleri beklenenden daha erken gelince çekilmek zorunda kaldılar. 556 baharında, Nakhoragan Fasis yolunda ilerlerken Batı Lazika'yı işgal ettiğinde, Justinus Nesos'da Bizans kuvvetlerinin kalanıyla beraberdi. Sasanilerden önce şehre ulaşmak için, Bizanslılar acilen ayrılarak, uzun kuşatma sırasında başarıyla savundukları şehre ilerlediler.[16][17][15] Bu başarının ardından, 556 başlarında Justinus, Bouzes ile beraber Nesos'u savunmak için be şehre dönerken ordunun kalanı son dönemde Sasaniler ile ittifak yapıp, Bizans generali Soterichus'u öldüren bir kabile olan Misimianlara karşı yürüyüşe geçti. Bu zaman boyunca Justinus'un tek eylemi, komutanlarından biri olan Elminzur'un 2.000 suvariyle Rhodopolis'u (modern Vartsihe) ele geçirmek için ayrılmasıdır.[18][19][20] Ertesi yıl, 562 yılında bir barış antlaşması ile sonuçlanacak genel bir ateşkes üzerinde anlaşıldı.[21][22]

Kısa bir süre sonra, II. Gubaz'ın cinayetini araştıran imparatorluk soruşturması Martinus'un suçluluğunu ortaya çıkardı. Martinus'un askeri başarıları hayatını kurtardı, ama magister militum per Armeniam görevinden alınmasına neden oldu; 557 baharında Justinus bu göreve atandı.[23] 557'nin sonlarında Justinus, bu görevdeyken Bizans İmparatorluğu'nun ilk Avar elçisi olarak atandı. Göktürklerin yükselişinden önce Orta Asya'daki ata topraklarını terk etmiş olan Avarlar, İmparatorluk koruması ve iskan için toprak istediler. Justinus onları Aralık ayında vardıkları Konstantinopolis'e götürdü. İmparatorluktan döndüler ve Justinianus tarafından Ukrayna düzlüklerine gönderilen Avarlar, düşman ardından düşman yenerek en sonunda 561/562'de Tuna'nın kuzeydoğu kıyısına ulaştılar.[24][25] Orada tekrar aşağı Tuna limes'i (Limes Moesiae) içeren quaestura exercitus komutasına atanana Justinus ile karşılaştılar. O zaman Avarlar, Zabergan komutasında Kutrigurlar tarafından savunması harap edilmiş Küçük İskitya'da Bizans imparatorluk topraklarına yerleşmeyi talep ettiler. Avarların niyetlerini öğrenip, Justinianus'u uyarak, Justinus çok önemli bir rol oynadı ve büyük ün kazandı. Sonuçta, Konstantinopolis'de bulunan Avar elçisi tutuklanırken Bizans savunmaları düzenlenmiştir. Justinus'un Tuna üzerinde dikkatli nöbetini devam ettirmesiyle, Avarlar, Bizans tarafından ödenen yıllık yardım ödeneğiyle yetindiler ve İmparatorluğu birkaç yıl boyunca barış içinde bıraktılar.[26][27]

Sürgünü ve ölümü

Justinianus'un ölümünden sonra ordusunun imparatorluk başkentine yakınlığının yanı sıra ünvanları ve komutan olarak ünü nedeniyle, kuzeni Kuropalatis Justinus ile beraber boş tahtın en önemli varislerinden biriydi. Ancak kuzeni Justinus, zaten Konstantinopolis'teydi ve Bizans Senatosu'nun ve özellikle Patrik İoannis Skolastikos ve makamını güvence altına almasında yardımcı olan Excubitores Kontu Tiberius'un desteğini almıştı. Böylece Justinus acilen Justinianus'un öldüğü gün tahta çıkarıldı.[28] Dönemin tarihçisi Evagrius Skolastikos'a göre, iki Justinus, kim imparator olursa diğerini imparatorluktaki "ikinci adam" haline getireceğine dair bir anlaşmaya varmışlardı. II. Justinus kuzenini Konstantinopolis'e çağırdığında, nedeni bu gibi görünüyordu. General başlangıçya sıcak bir şekilde kabul edildi fakat kısa sonra sonra yeni imparator ona karşı ithamlarda bulunmaya başladı, korumalarını görevden aldı ve görünüşte yeni Praefectus augustalis olarak Mısır'ın İskenderiye şehrine sürgüne göndermeden önce onu ev hapsine aldı. Orada görünüşte tahtı ele geçirmek için komplo kurmaktan uyurken öldürüldü ve başı kesilerek Konstantinopolis'e gönderildi. Gerçekte, hayatta kalması yeni imparatora büyük bir tehditti; vizigot tarihçi Biclaro'lı İoannis cinayeti açıkça II. Justinus'un karısı Sophia'ya yükler.[29][30]

Kaynakça

Özel

1. Mar. Marcellus, Marcianus ya da Marianus kısaltması olabilir. Martindale 1992, s. 750.
2. Martindale 1992, s. 750.
3. Bury 1958, ss. 67-68.
4. Martindale 1992, ss. 750-751.
5. Evans 1996, s. 176.
6. Bury 1958, ss. 253-254.
7. Martindale 1992, s. 751.
8. Bury 1958, ss. 255-256.
9. Martindale 1992, ss. 104, 751.
10. Bury 1958, s. 304.
11. Martindale 1992, ss. 751, 844-845.
12. Greatrex & Lieu 2002, ss. 91, 120.
13. Bury 1958, s. 118.
14. Martindale 1992, ss. 751-752, 845.
15. Greatrex & Lieu 2002, s. 121.
16. Bury 1958, s. 119.
17. Martindale 1992, ss. 752, 845-846.
18. Bury 1958, s. 120.
19. Martindale 1992, ss. 752, 847.
20. Greatrex & Lieu 2002, ss. 121-122.
21. Bury 1958, ss. 120-123.
22. Greatrex & Lieu 2002, ss. 130-133.
23. Martindale 1992, ss. 752, 846-847.
24. Evans 1996, s. 260.
25. Martindale 1992, s. 752.
26. Evans 1996, ss. 260-261.
27. Martindale 1992, ss. 753, 754.
28. Evans 1996, ss. 263-264.
29. Martindale 1992, ss. 753-754.
30. Evans 1996, s. 265.

Genel

• Bury, John Bagnell (1958). History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, Volume 2. Mineola, New York: Dover Publications, Inc. ISBN 0-486-20399-9. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
• Evans, James Allan Stewart (1996). The Age of Justinian: The Circumstances of Imperial Power. New York, New York: Routledge. ISBN 0-415-02209-6.
• Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). Londra, United Kingdom: Routledge. ISBN 0-415-14687-9.
• Martindale, John R., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire: Volume III, AD 527–641 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-20160-8.