Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi

Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi ya da DEVAW, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Aralık 1993 tarihinde 48/104 sayılı kararında oylanmadan kabul edilen bir bildirgedir.[1]

Bildirge "Tüm insanların eşitliği, güvenliği, özgürlüğü, bütünlüğü ve haysiyetiyle ilgili hakların ve ilkelerin kadınlara evrensel olarak uygulanmasına acil bir şekilde ihtiyaç var." ifadesiyle başlamaktadır. Karar genel olarak Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesi Sözleşmesi - CEDAW'ın ve Viyana Beyannamesi ve Eylem Programı'nı tamamlayan ve güçlendiren bir öneme sahiptir.[2] Bildirgenin bir sonucu olarak devam eden süreçte 1999 yılında Birleşmiş Millletler Genel Kurulu tarafından 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü olarak belirlenmiştir.

Arka plandaki gelişmeler

Birleşmiş Milletler kuruluşundan bu yana kadın haklarının ilerletilmesi ile ilgilenmiştir. 1993 yılında yayınlanan bu bildirgede, kadınlara yönelik şidddet ve şiddetin ortadan kaldırılması özel olarak ele alınmıştır. Bildirge öncesi, 8 Mart 1993 Dünya Kadınlar Günü sebebiyle Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Boutros Boutros-Ghali, BM'in kadın hakları mücadelesindeki rolünü açıkça özetleyen şu cümlelere yer vermiştir:

"Barışı besleyen, büyüten ve teşvik eden yeni bir Birleşmiş Milletler yaratma görevi ve Kadın hakları mücadelesi bir ve aynıdır. Kadınların davası tüm insanlığın davasıdır."[3]

Bildirge özeti

Bildirge 6 maddeden oluşmaktadır. Madde 1'de kadına yönelik şiddetin tanımlanması şöyle yapılmaktadır.

"İster özel, ister kamusal alanda olsun, "kadına yönelik şiddet" terimi, kadınlara fiziksel, cinsel veya psikolojik zarar veya ızdırapla sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel olan her türlü cinsiyete dayalı şiddet eylemi anlamına gelmektedir. Bu eylemlerin tehtidleri de şiddet kapsamına dahildir."[4]

Madde 2, Kadına yönelik şiddetin kapsamını belirlemektedir.

Madde 3, Kadınların, siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni veya başka herhangi bir alanda tüm insan haklarından ve temel özgürlüklerden eşit yararlanma ve korunma hakkına sahip olduğunu vurgulamaktadır.

Madde 4, Devletlerin, uygun yollarla ve gecikmeden kadına yönelik şiddeti ortadan kaldırmaya yönelik bir politika izlemesi gerektiğini belirtmektedir.

Madde 5, Birleşmiş Milletler'in gerekli kuruluşlarının, kendi yetki alanları dahilinde, bu Bildirge'de belirtilen hakların ve ilkelerin tanınmasına ve gerçekleştirilmesine katkıda bulunması gerektiğini belirtmektedir.

Bildiri, Madde 6'da yer alan şu ifade ile sonlandırılmıştır.

"Bildirgede yer alan hiçbir hüküm, bir devletin mevzuatında veya bir devlette yürürlükte olan herhangi bir uluslararası sözleşme, antlaşma veya başka bir belgede yer alabilecek kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılmasına daha elverişli olan herhangi bir hükmü etkilemeyecektir."

Bildirge sonrası yaşananlar

• Bu bildirgenin bir sonucu olarak 4 Mart 1994 tarihinde, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, Radhika Coomaraswamy'yı Kadına Yönelik Şiddet Özel Raportörü olarak atamaya karar vermiştir.[5]

Problemler

Kadın hakları savunucusu birçok insan hakları uzmanı bildirgenin kazandığı yasal zeminin çoğunlukla uluslararası toplum içinde daha muhafazakar güçlerin yükselişi tarafından tehdit edildiğine dair endişelerini dile getirmiştir. 2003 Mart ayında, Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu toplantısında İran'dan gelen delege, "Hükümetleri, kadına yönelik şiddeti kınamaya ve kınarken herhangi bir gelenek, veya dini düşünceden kaçınmaya çağıran" bir paragrafın eklenmesine itiraz etti. Aynı zamanda bu itiraza Mısır, Pakistan, Sudan ve ABD delegeleri de katıldılar. Bu BM'in Kadın Hakları Komisyonu'ndaki ilk diplomatik başarısızlığı olarak görülmektedir.[6]

Kaynakça

1. "Resolutions adopted by the General Assembly at its 48th session:". web.archive.org. 16 Ocak 2014. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020.
2. "Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women". www.un.org. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020.
3. "WomenWatch - International Women's Day 1993". www.un.org. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020.
4. "A/RES/48/104 - Declaration on the Elimination of Violence against Women - UN Documents: Gathering a body of global agreements". www.un-documents.net. 4 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020.
5. "OHCHR | Special Rapporteur on violence against women, its causes and consequences". www.ohchr.org. 22 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020.
6. Freeburg, Emily. "U.N. Pact Sinks on Issue of Violence Against Women". Women's eNews (İngilizce). 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020.