Ludwig von Mises
Ludwig Heinrich Edler von Mises (d. 29 Eylül 1881 - ö. 10 Ekim 1973) modern liberteryenizm hareketinde büyük etkisi olmuş Avusturyalı eski ekonomist, tarihçi, filozof ve yazardır. Carl Menger'in etkisinde kalarak Avusturya Okulu'nun temsilcileri arasında yer aldı.
| Ludwig von Mises | |
|---|---|
 Ludwig von Mises | |
| Tam adı | Ludwig von Mises |
| Doğumu |
29 Eylül 1881 Lemberg, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu (şimdi Lviv, Ukrayna) |
| Ölümü |
10 Ekim 1973 New York, New York, ABD |
| Çağı |
20. yüzyıl felsefesi (Avusturya Okulu) |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Avusturya Okulu |
| İlgi alanları | iktisat, politik iktisat, tarih felsefesi, epistemoloji, rasyonalizm, klasik liberalizm, libertarianizm |
| Önemli fikirleri | praxeoloji, iktisadi hesap problemi, metodolojik ikilik |
Hayatı
Mises, demiryolu mühendisi Yahudi asıllı bir babanın oğlu olarak 29 Eylül 1881'de Lemberg, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nda (şimdi Ukrayna sınırları içindedir) doğmuştur.
19 yaşında Viyana Üniversitesi'nde hukuk ve idari bilimler eğitimine başlayan Mises, Carl Grünberg ile idari bilimler tarihi üzerine çalışırken 1903'te Carl Menger'in Ekonominin Prensipleri kitabını okumasıyla tarihçi bakış açısından kurtularak ekonomi üzerine odaklanmaya başlamıştır. 1906'da doktorasını alarak finansal yönetici olarak kamuda çalışmaya başlamış, sonrasındaysa bürokrasinin işleyişinden rahatsızlık duyarak bir hukuk firmasında stajyer olarak 2 yıl çalışmıştır. Bu sırada Avusturya İktisat Okulu'nda ekonomi dersleri vermeye başlamış, böylelikle Carl Menger'in temelini attığı Avusturya Okulu'nun Eugen von Böhm-Bawerk geleneğinden ikinci kuşağını Hans Mayer ve Joseph Alois Schumpeter ile birlikte oluşturmuştur. Daha sonra 25 yıl çalışacağı Viyana Ticaret Odası'nda işe başlamış, 1934-1940 döneminde Nazilerden kaçmak için Viyana'dan ayrılarak Cenova Üniversitesi'nde ders vermeye başlamış ancak baskıların artmasıyla 1940'ta ABD'ye göç etmiştir. 1945'te New York Üniversitesi'nde konuk öğretim görevlisi olmuş ve 1969'a kadar burada çalışmalarına devam etmiştir. Bu dönemde verdiği seminerlerle Murray Rothbard, Hans Sennholz, George Reisman, Ralph Raico, Leonard Liggio ve Israel Kirzner gibi liberteryen aydınların yetişmesine katkıda bulunmuştur.
1973'te 92 yaşında New York'ta St. Vincent Hastanesi'nde hayata veda etmiştir.
Eserleri
- The Theory of Money and Credit Para ve Kredi Teorisi (1912)
Bu kitabında Mises, İngiliz klasik ekonomisinde David Ricardo ile başlamış olan mikro-makro çatallaşmasını kapatmış, ekonominin bireysel insan davranışıyla adım adım analizine dayanan bir bilim olduğunu vurgulamıştır. Para bireysel davranışın ve piyasa ekonomisinin analiziyle bütünleştirilmiştir. Ayrıca mevcut bankacılık uygulamaları analizini dönüştürmüş, Ricardocu Para Okulu geleneğine dönerek, enflasyonist kısmi rezerv kredi sisteminin ilga edilmesinin doğru olduğunu göstermiştir.
- Socialism: An Economic and Sociological Analysis Sosyalizm; Ekonomik ve Sosyolojik Bir Analiz (1922)
Bu Kitap, Sosyalizm ve türevlerinin derinlemesine analizi ve oluşan manzaranın çarpıcı bir kritiğidir. Mises bu eseriyle neden tamamen sosyalist kontrolün olduğu bir toplumda ekonomik hesaplamanın mümkün olmayacağını ve bunun sosyalistler tarafından bile kabul görmüş bir problem olduğuna işaret etmektedir. * Bu kitap Liberte Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmiştir.
- Liberalism or The Free and Prosperous Commonwealth Liberalizm veya Özgür ve Müreffeh Ulus (1927)
Bu kitap, klasik liberalizmde devletin görevinin etkili bir şekilde yapılmış ifadesidir. Mises; bu kitapla devletin görevini tarif etmiş ve nelerin barışı, özgürlüğü ve refahı teşvik edip etmeyeceğini açıklamıştır.
- A Critique of Interventionism Müdahaleciliğin Eleştirisi (1929)
Bu eser, 1920'ler Avrupa'sında yaşanmış olan ekonomik tartışmalar üzerine yazılmış olan makalelerin bir derlemesidir. Bu derlemede Mises; o günün Avrupa'sında fiyat kontrollerini ve bankaların kamulaştırılmasını içeren programları ve Marksizm'i ısrarla eleştirmiştir.
- Bureaucracy Bürokrasi (1944)
Bu çalışma, bürokratik idare ile kar ve zarar üzerine kurulu yönetim arasındaki farkların yalın bir dille ifade edildiği tarafsız bir çalışmadır. Bürokrasi devlet yönetiminde makul seviyede etkin olabilir ancak kar-zarar üzerine kurulu idareyle önemli ayrımları bulunmaktadır. Bürokrasi devlet içindir, iş dünyasında ise kar-zarar üzerine kurulu yönetim geçerli olmak zorundadır. Birçok yazar büyük şirketleri devlet şeklinde bürokratik bir yapı olarak görmüştür ancak bu köklü bir yanılgıdır. İş dünyası büyüklük ile değil kar ve zarar ile ilgilenmektedir. Bir şirket her birinin kendi bilânçosunu tuttuğu çok sayıda kısımlara bölünebilir. Bazen bu bölünmüş kısımlarda kayıtların çift girişle tutulması zaruridir. Diğer yandan, devlet, iş dünyasındaki gibi müşterilerine karşı sorumlu değildir, ancak toplum baskısı vasıtasıyla yönlendirilebilir, demokrasi gibi. Demokrasi; çoğunluğun kontrolü olmasına rağmen yine de en cazip yönetim şeklidir. * Bu kitap Liberte Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmiştir.
- Human Action: A Treatise on Economics İnsan Faaliyetleri: Ekonomi Üzerine Bir Bilimsel İnceleme (1949)
Bu eser, ekonomi ve sosyal bilimler üzerine kapsamlı akademik bir çalışmadır. Mises'in; bireyin tercihlerinin neden-sonuç ilişkisi içerisinde amaçlı olduğunu ortaya koyduğu ve metodolojik çalışma esaslarını belirttiği temel kitabıdır.
- The Anti-Capitalistic Mentality Anti-Kapitalist Zihniyet (1956) Kitap, Mises'in kapitalizmin neden yanlış anlaşıldığını ve korkularak reddedildiğini ortaya koyduğu teorisini içerir. Amaçlarına ulaşamamış kıskanç girişimcilerin başarısızlıklarını kapitalizme yüklediklerini ileri sürdü. Ekonomik teori, Mises'in muhakeme ve değerler yargısı üzerine kurularak ifade edilmiştir.
* Bu kitap Liberte Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmiştir.
- The Historical Setting of the Austrian School of Economics Avusturya İktisat Okulunun Tarihsel Süreci (1962)
Bu eser, Mises'in Avusturya ekonomi teorisinin gelişimini gözden geçirdiği eseridir. Kitap, Avusturya İktisat Okulunun öncülerinin özellikle Menger ve Böhm-Bawerk'in kısa biyografilerini içerir. Mises; sübjektif ekonominin tümdengelimcilikle nasıl yükselişe geçtiğini ve Avusturya İktisat Okulu'nun önemini anlatmıştır.
Dış bağlantılar
 |
Vikisöz'de Ludwig von Mises ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |