Mecâz-ı mürsel

Ad aktarması ya da mecâz-ı mürsel (Antik Yunanca: Grekçe: μετωνυμία metonymía; Latince: metonymia)[1][2], şiirde kullanılan bir söz sanatı türüdür.

Ad aktarması yapılırken herhangi bir nesne ya da varlık anlatılmak istendiğinde doğrudan o nesne ya da varlığı söylemek yerine, o nesnenin bir parçasının ya da o nesne ile ilgili bir özelliği söyleyerek nesneyi aktarma işine ad aktarması denir. Yani bir sözcüğü benzetme amacı gütmeden, gerçek anlamı dışında başka bir sözcüğün yerine kullanma sanatıdır. Berke Vardar bu sanatı düzdeğişmece olarak adlandırmaktadır.[3] Ad aktarması yapılırken çeşitli kelime ilişkileri kullanılarak ad aktarması yapılır. Örneğin; parça bütün ilişkisi, iç-dış ilişkisi, eser-yazar ilişkisi gibi ilişkilerle ad aktarması yapılır.[4]

  • Dün Ömer Seyfettin'i okudum. (Asıl kastedilen Ömer Seyfettin'in bir kitabını okuduğudur.)
  • Her sabah bir kase içerim. (Asıl kastedilen bir kase çorba içtiğiğidir.)
  • Burada yeni yüzler tanıdım. (Asıl kastedilen yeni insanlar tanıdığıdır.)
  • Çayı ocağa koyuver. (Asıl kastedilen çaydanlığı ocağa koyduğudur.)
  • Sobayı yaktım. (Asıl kastedilen sobanın içindeki odunları yaktığıdır.)
  • Bunu eve sormam gerekiyor. (Asıl kastedilen kişin ailesidir.)
  • Sivas, mandayı kabul etmedi. (Asıl kastedilen Sivas Kongresi üyeleridir.)
  • Onda kafa yok! (Asıl kastedilen zekadır.)
  • Üç gündür bereket yağıyor. (Asıl kastedilen yağmurdur.)

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Wilhelm Pape, Max Sengebusch (Bearb.): Handwörterbuch der griechischen Sprache. 3. Auflage, 6. Abdruck. Vieweg & Sohn, Braunschweig 1914, S. 164 (online).
  2. Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8., verbesserte und vermehrte Auflage. Hahnsche Buchhandlung, Hannover 1913–1918, Band 2, Sp. 907 (online).
  3. Berke Vardar, Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü 2007, S.85
  4. Söz sanatları 4 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 5 Haziran 2016
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.