Megrelce

Megrelce (Megrelce: მარგალური ნინა / Margaluri nina ; Abhazca: Агыршәа / Agırşwa), Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.

Megrelce
მარგალური ნინა
Telaffuz margaluri nina
Bölge Megrelya
Etnisite Megreller
Konuşan sayısı (500,000 atıf 1989)[1]
Dil ailesi
Yazı sistemi Gürcü alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil  Gürcistan
Dil kodları
ISO 639-3 xmf
Megrelcenin konuşulduğu yerler.

Dağılım

Megrelce konuşan nüfusun büyük çoğunluğu, Gürcistan’ın Samegrelo bölgesinde yaşar. Küçük bir grup da Gürcistan’ın ayrılıkçı bölgesi Abhazya’da bulunur. Abhazya’da Megrelce konuşan nüfusun çoğunluğu göç ettirilmiştir.

Megrelce, yaygın olarak Gürcü alfabesiyle yazılır; ama bu dil aslında yazılı bir dil değildir ve belli bir yazı standardı da oluşmamıştır. Megrelce konuşan nüfus ikidillidir ve asıl dilleri dışında Gürcüce konuşurlar. Gürcüce aynı zamanda Megrelce konuşan nüfusun yazı ve eğitimi dilidir.

Tarih

Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. En yakın akrabası Lazcadır ve bu iki dilin yaklaşık 500 yıl önce ayrılmaya başladığı kabul edilir. Aynı dili konuşan nüfusun kuzeyinde kalanlar Megrelce ve Osmanlılar'ın fethettiği bölgede kalanlar Lazca konuşan halk olarak ikiye ayrıldılar. Bu iki dil Gürcüceye yakın olmakla birlikte Gürcüceyle ayrışmanın İÖ 1. bin yılda başladığı kabul edilir. Güney Kafkas dillerinden olan Svanca ise akrabası olan bu dillere daha az benzer ve diğer dillerden İÖ 2. bin yılda ayrıştığı sanılır.

Bazı dilbilimciler, Megrel ve Laz dillerinin tek bir Zan dilinin birer lehçesi olduğunu ileri sürer. Zan dilinin yakın çağlarda Megrel ve Laz dillerine ayrıldığını ve günümüzde Zan dillerinin ayrıca konuşulan diller olmadığına dikkat çekerler.

En eski yazılı Megrelce metinler 19. yüzyıla tarihlenir. Bu metinler daha çok etnografya içeriklidir. İlk Megrelce dilbilimsel çalışmalar da 19. yüzyılın sonlarında yapıldı. 1930-1938 arasında Kazahişi Gazeti, Komuna, Samargaloş Çai, Narazeniş Çai ve Samargaloş Tutumi gibi gazete ve dergiler yayımlandı.

Lehçeler

Megrelce’nin başlıca lehçe ve ağızları şunlardır:

  • Zugdidi-Samurzakano veya Kuzeybatı lehçesi.
    • Cvari
  • Senaki veya Güneydoğu lehçesi.
    • Martvili-Bandza
    • Abaşa

Karşılaştırma
Türkçe Lazca Megrelce
HaberAmbai[2]Ambe
YeniAğaniAxali
İhtiyarBadiBadidi
SütMjaBja
DutMjoliBjoli
Erkek KardeşCumaCima
PazarMjaçxaJaşxa
TavukKotumeKotomi
GeldikKomoptitKumoprtit
SaymakǨoroʒxuǨoroʒxua
AileOcağiOcaxi
SekizOvroRuo
MegrelyaMargalonaSamargalo
DoğruMtiniTini
GüvercinŤorociŤoronci
KalpsizUgureUgure
ÖnceǮoxleǮoxole

Notlar
  1. http://www.ethnologue.com/language/xmf
  2. "“Ambai” mi, “Ambari” mi?".

Kaynakça
  • Aleksandre Tsagareli (1880), Megrelskie Etiudi, Analiz Fonetiki Megrelskogo Yazika ("Megrelian Studies — The Analysis of Phonetics of Megrelian Language"). Rusça.
  • Ioseb Kipşidze (1914), Gramatika Megrelskogo (Iverskogo) Yazika ("Grammar of Megrelian (Iverian) Language"). Rusça.
  • Şalva Beridze (1920), Megruli (Iveriuli) Ena ("Megrelian (Iverian) Language"). Gürcüce.
  • Laurence Broers (2004), Containing the Nation, Building the State - Coping with Nationalism, Minorities, and Conflict in Post-Soviet Georgia.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.