Mehmet Türker Acaroğlu
Mehmet Türker Acaroğlu, (d. 21 Eylül 1915; Razgrad - ö. 3 Ekim 2016; İstanbul), Türk araştırmacı-yazar, kütüphaneci, dokümantalist, çevirmen ve emekli derleme müdürü.
Hayatı
21 Eylül 1915 tarihinde Bulgaristan'ın kuzey-batısında, Deliorman bölgesinin merkezi olan Razgrad (Hezargrad) kentinde doğdu. İlk ve rüştiye okullarını burada okuduktan sonra 1930'da Sofya'ya giderek hemşehrisi olan gazeteci Mahmut Necmettin Deliorman'ın yeni harflerle çıkarmaya başladığı "Deliorman Gazetesi"nde kâtiplik yaparken, mürettipliğini de öğrendi. Ertesi yıl, Sofya elçimiz Tevfik Kamil Koperler'in yardımıyla anayurda okumaya gitti. Balıkesir Necati Bey Erkek Öğretmen Okulu'na girdi. Dört yıl bu okulda, iki yıl da Adana Erkek Öğretmen Okulu'nda okudu. 1937 yılında mezun oldu. İlk öğretmenliği Erzurum'un Pasinler (Hasankale) ilçesine bağlı Baldicivan (Esendere) köyündedir. Bu okulda bir ders yılı çalıştıktan sonra, aynı yılın yaz aylarında Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü giriş sınavlarını kazanarak Türkçe-Edebiyat bölümünde iki yıl okudu. (1938-40) İlk olarak Ankara Erkek Lisesi Türkçe stajyerliğine atandı. Bir ay sonra ise, Ağrı Karaköse Ortaokulu'na nakledildi. Ağrı'da geçirdiği bir ay sonunda ise Yedek Subay Okulu'nun 14. dönemine katılmak üzere İstanbul'a gitti. Bu sırada patlak veren II. Dünya Savaşı uzadıkça özel bir yasa ile subaylık görevi de uzadı. 1943 yılında terhis olan Acaroğlu, kura ile Kars Sarıkamış Ortaokulu'na Türkçe Öğretmeni olarak atandı. Bu okulda bir süre sonra Müdür Yardımcılığı görevini üstlendi. 1943-44 yılları arasında ise Ankara'ya tayin oldu ve buradaki öğretmenliği sırasında Ankara Üniversitesi Hungaroloji Enstitüsü’nde öğrenim hayatına tekrar atıldı. Bu fakültede geçirdiği 3. yılın başlarında devlet memurlarının yükseköğrenim okullarında devam edemeyeceği ile ilgili yasa gereği bir ihbar sonucu kaydı silinen Acaroğlu, bunun üzerine 1946-47 ders yılı başında aynı fakültede Adan Ötüker'in açtığı Kütüphanecilik Kursu'na kaydoldu ve 5 Haziran 1947'de başarı belgesi aldı. Bir sonraki sene de ihtisas kursunu tamamlayan Acaroğlu, Uzman Kütüphaneci oldu.
1946 yılından başlayarak Milli Kütüphane Hazırlık Bürosu'nda gönüllü olarak çalışmaya başladı. Aynı zaman zarfında bir numaralı kurucu üyesi olduğu Türk Kütüphaneciler Derneği Yönetim Kurulu'nda da aktif olarak görev aldı. Milli Kütüphane kuruluş yasası çıkmasının hemen ardından, ilk iki uzmandan biri olarak tayini yapılan Acaroğlu, Mayıs 1950'de dokümantasyon yüksek kütüphanecilik ve kaynakça öğrenimi görmek üzere, Hükûmetçe Fransa'ya gönderildi. Paris Devlet Dokümantasyon Teknikleri Enstitüsü'nde iki yıl geçirirken aynı zamanda akşamları Yüksek Kütüphanecilik Okulu'na devam etti ve Alliance Française Okulu'ndan Fransa dışında her yerde Fransızca Öğretmenliği yapabileceği bir eğitim programını bitirdi. Yaz tatillerinde ise Sorbonne Üniversitesi'nde verilen Fransız Uygarlığı kursundan dünyada ilk kez Fransa Arşivleri'nde açılan "Arşivcilik Stajı" adlı kurstan sertifika aldı.
Yurda döndükten sonra 27 Kasım 1952'de İstanbul'da bulunan Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı Basma Yazı ve Resimler Derleme Müdürlüğü'ne atandı. 1953 yılı başında Millî Kütüphane’de UNESCO tarafından Bibliyografya Enstitüsü'nü kurmakla gönderilen M. Rauc'un yanında çevirmen ve yardımcı olarak geçici görevle Ankara'ya alındı. Bu sırada her sene Derleme Müdürlüğü tarafından hazırlanan Türkiye Bibliyografyası'nın 1953 yılı sayısını tek başına tamamladı.
1957 Haziran'ında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ne bağlı olarak Birleşmiş Milletler tarafından kurulan Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü'nü bitirerek Yüksek İdarecilik Diplomasını aldı.
22 yıl Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü'nde görev yaptıktan sonra kendi isteği ile 1974 yılında emekli oldu.
Acaroğlu; Fransızca, Bulgarca ve Rusça bilmekte ve Macarca ve Latince'den de anlamaktadır. Kimisi resmi olmak üzere birçok Avrupa ülkesini gezmiştir. Telif ve çeviri olmak üzere sayısı 88'e ulaşan kitapları ve ayrı basımlı araştırmaları vardır.
Acaroğlu 1947 yılında Şükran Acaroğlu ile evlendi. İki kız çocuğu babası olan Acaroğlu, 3 Ekim 2016'da 101 yaşında hayata gözlerini yummuştur.[1][2]
Eserleri
- İncelemeleri
- Bulgaristan’da 120 yıllık Türk Gazeteciliği (1865-1985), 1990
- Türkiye’de ve Dünya’da “Derleme” Çalışmaları, 1997
- Bulgaristan Türkleri Üzerine Çalışmalar, 1999
- İlk Derleme Müdürü Selim Nüzhet Gerçek: Yaşamı, yapıtları, kitaplarına girmemiş seçme yazıları, 2001
- Batı’da ve Türkiye’de kaynakça tarihi (La bibliographie: Batı’da kaynakça, Türkiye’de kaynakça Çalışmalarının Gelişimi), 2003
- Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar – I, 2007
- Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar – II, 2007
- Yarınlara Doğru: Denemeler, 2009
- Azınlıkların ve Yabancıların Aldığı Türkçe Adlar ve Soyadları Sözlüğü, 2009
- Kaynakçaları
- İstanbul Üniversitesi Yayınları Bibliyografyası (1933-45), 1947
- Ankara Üniversitesi Yayınları Bibliyografyası, 1950
- Türk Halk Bilgisi ve Halk Edebiyatı Üzerine Seçme Yayınlar Kaynakçası, 1972
- Türk Halk Ozanları ve Destanları Kaynakçası (1928-1973), 1978
- Açıklamalı Atatürk Kaynakçası: Atatürk, Kurtuluş Savaşı, Atatürk Deyimleri ve Türkiye Cumhuriyeti Üzerine Türkçe ve Yabancı Dillerde Yayımlanmış 500 Seçme Kitap (A-D), 1981
- Açıklamalı Atatürk Kaynakçası: Atatürk, Kurtuluş Savaşı, Atatürk Deyimleri ve Türkiye Cumhuriyeti Üzerine Türkçe ve Yabancı Dillerde Yayımlanmış 500 Seçme Kitap (E-Z), 1981
- Açıklamalı Süleyman Nazif Kaynakçası, 1987
- Bulgarlar ve Bulgaristan Üzerine Yük Yıllık Türkçe Kaynakça (1878-1978), 1997
- Antolojileri
- Çocuk Şiirleri Antolojisi, 1944
- Bulgar Hikâyeleri Antolojisi, 1967
- Sözlükler
- Ortaokul ve Lise Türkçe-Edebiyat Kitaplarında Adları Geçen Şair ve Yazarlar - Hayatları, Eserleri, 1963
- Edebi Eserler Sözlüğü, 1965
- Ozanlar ve Yazarlar, 1981
- Bulgaristan'da Türkçe Yer Adları Kılavuzu, 1988
- En Ünlü Dünya Yazarları, 1988
- Dünya Atasözleri: 155 Ulus ve Dilinden 16,175 atasözü, 1989
- Türk Atasözleri, 1992
- Bulgarların Aldığı Türkçe Adlar ve Soyadlar Sözlüğü, 1999
- Balkanlarda Türkçe Yer Adları Kılavuzu, 2006
- Azınlıkların ve Yabancıların Aldığı Türkçe Adlar ve Soyadları Sözlüğü, 2009
- Yarınlara Doğru - Denemeler, 2009
- Türkçeden Bulgarcaya Geçen Kelimeler Sözlüğü - Trakya Üniversitesi Yayınları, 2016
- Ders Notları
- Arşiv - Dosya Tanzimi ve Dokümantasyon Tekniği Ders Notları, 1979
- Çevirileri
- Gagauzlar: Hristiyan Türkler - Manov, Atanas, 1939
- Birimiz Hepimiz İçin: Bulgarca'dan 5 Hikâye, 1944
- Şermin - Tevfik Fikret, 1946
- Vatan Uğrunda - Jeromski, Stefan, 1946
- Dünya Çocuk Masalları VI (Bulgar Masalları), 1946
- Yeni Dünya Çocuk Masalları (Hint Masalları), 1951
- Sihirli Çalgı, 1961
- Kar Çiçeği, 1961
- Ak Zambaklar Ülkesinde: Finlandiya - Petrov, Grigoriy, 1968
- Gül ile Ay, 1969
- Slav Alfabesini Yaratan Kiril ile Metodiy Kardeşler, 1970
- Atatürk - M. Turhan Tan, 1974, (sadeleştirme)
- Tekerleklerin Türküsü - Yovkov, Yordan, 1982
- Kitap - Necip Asım Yazıksız, 1993
- Bulgaristan Alevileri ve Demir Baba Tekkesi, 1998
- Bir Türk Kadını Uğruna - Pelin, Elin, 2003
- Kütüphanecinin Görevi - Ortegay Gasses, José, 2011
Çalıştığı Kurumlar ve Görevleri
- Sofya Deliorman Gazetesinde mürettiplik ve kâtiplik.
- Erzurum'un Hasankale ilçesinin Badicivan köyü - öğretmenlik.
- Ankara Erkek Lisesi'e Türkçe stajyeri
- Karaköse Orta Okulu - öğretmen
- Sarıkamış Orta Okulu - Türkçe öğretmenliği
- Ankara Dördüncü Orta Okulu
- Milli Kütüphane Hazırlık Bürosu
- Maarif Vekâleti Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü
- Millî Kütüphane
- Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü
- 1974 yılında emekli oldu
Eğitimi
- Razgrad İlk okul ve rüştiye.
- Balıkesir Necatibey Öğretmen Okulu 1931-1935
- Adana Erkek Öğretmen Okulu 1935-1937
- Gazi Eğitim Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 1940 (mezuniyet)
- Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Hungaroloji Enstitüsü (3.sınıfta iken kaydı silinmiştir)
- Ankara Üniversitesi'ndeki kütüphanecilik kursu (1946-1948)
- Fransız Yüksek Kütüphanecilik Okulu, Fransa Dokümantasyon Teknikleri Millî Enstitüsü 2 yıllık eğitim.
- Alliance Française adlı lisan okulundan ve Milletlerarası Arşivcilik Teknik Kuru'ndan diploma.
- Sorbonne Üniversitesi'nin Fransız Medeniyeti kurslarından sertifika
- Türkiye Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü'nden diploma 1957
Kaynakça
- Özel
- "Araştırmacı-yazar Mehmet Türker Acaroğlu yaşamını yitirdi". istanbulgercegi.com. 3 Ekim 2016. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- "Bulgaristan Türklerinin Ulu Çınarlarından Türker Acaroğlu vefat etti". kircaalihaber.com. 3 Ekim 2016. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- Genel
