Mercan Dede

Mercan Dede (Arkın Allen, Arkın Ilıcalı), dünyaca ünlü Türk neyzen, besteci, yapımcı ve DJ. Sufi müziğini etnik enstrüman ve sanatçılarla zenginleştirip, elektronik müzikle harmanlamıştır.

Mercan Dede
Genel bilgiler
Doğum adı	Arkın Ilıcalı
Doğum	1966 Bursa-Türkiye
Tarzlar	Tasavvuf, Elektronik müzik, Dünya müziği
Meslekler	Neyzen, DJ, Besteci, Yapımcı
Çalgılar	Ney, bendir
Etkin yıllar	1990-günümüz
Müzik şirketi	Doublemoon Records
İlişkili hareketler	Peter Murphy, Ceza
Resmî site	www.mercandede.com

Susheela Raman, Dhafer Youssef, Sheema Mukherjee, Azam Ali, Ceza ve Hugh Marsh gibi isimlerle çalışmıştır.

Hayatı

Mercan Dede, Türk tekno müziği sanatçısı ve neyzen, DJ.

Arkın Ilıcalı, 1966 yılında Bursa'da dünyaya geldi. Ney, bendir, panflüt, davul ve vokal sanatçısı olma yolunda müzik eğitimini geleneksel yollardan tasavvuf müzik ustalarından aldı. Öğretmenleri arasında Usta Nezih Uzel ve ney sanatçısı Ömer Erdoğdular sayılabilir. Ayrıca sanatçı, ebru sanatını öğrendiği büyük ney üstadı Niyazi Sayın'dan da fazlasıyla etkilendi.

Ebru sanatını eğitmen olarak Concordia Üniversitesi'nin Studio Arts programında devam ettiren Mercan Dede, 1997 yılında Kanada'ya göç etti. Kanada'da güzel sanatlar üzerine lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamlayan Mercan Dede aynı üniversitede başladığı öğretim üyeliğine, müzik çalışmalarının ağırlık kazanması sebebiyle kısa bir süre önce ara verdi. Yaşamını Kanada Motreal'de ve İstanbul'da devam ettirmektedir. O yıldan bu yana değişik Sufi gruplar ile Avrupa, Kanada, ABD ve Türkiye'de müzik çalışmalarına devam eden sanatçı, The University of Saskatchewan'da Profesör David Kaplan ile dünya müziği üzerine çalıştı.

Candan Erçetin'in Fransızca söylediği şarkısı olan Parole, Milord ve Şehir (şarkı) (yalnızca Arapça ilahisini) şarkılarını, Ceza'nın Şeytan ve Âb- ı Nafi şarkılarını besteletmiştir. Mercan Dede, 2004'ün Ağustos ayında Candan Erçetin ve Ceza'nın şarkısı olan Şehir'in video klibi için Almanya'nın Hamburg kentine gitmiştir. Ayrıca,MEB'in 24 Temmuz 2006 tarihinde yenilenen İlköğretim 7. Sınıf Müzik dersi müfredatında yer almıştır (Ünite 1: Anadolu ve Müziğimiz - MEB İlköğretim 7. Sınıf Müzik dersi müfredatı).

Sanatçı, ''Mercan Dede'' ismini, İhsan Oktay Anar'ın Kitab-ül Hiyel isimli romanındaki Yâfes Çelebi, Calûd el-Filistî ve Üzeyir Bey gibi hayali karakterlerin mizahi bir dille anlatıldığı hikeyelerinde geçen ''Mercan Dede'' karakterinden almıştır.

Müziği

Mercan Dede, Doğu'ya özgü Sufi müziğinin ilâhi geleneğini çağdaş müziğin tınılarıyla incelikli bir şekilde harmanlayarak eski ile yeniyi, Doğu ile Batı'yi birleştiriyor. Sufi inancına yürekten bağlılığıyla tanınan Dede, Sufi makamların yorumuna ve özgün bestelerin tınılarına ve doğa ritimlerine getirdiği ilahi boyutu isimsiz müziğinde yansıtıyor.

Muzik hayatına kendi yaptığı plastik su borusu ile başlayan Mercan Dede, yarattığı eserleri, çok farklı kitleleri bir araya getirme basarisini gösteren birbirinden özgün konserleri, misafir sanatçılar ile dünya çapında yaptığı projeleri, Dj Arkin Allen kimliği ile yakaladığı şahsına has djlik tarzı ve hepsinden ötesi bir müzisyen değil, müziği küçük bir çocugun samimi sevgisi ile varedip paylaşmaktan başka bir amacı olmayan havai ruhlu bir yolcu kimligi ile şüphesiz jenerasyonunun en farklı ve etkileyici sanatçılarından biridir.

Müzikal geçmişi

1990'dan bu yana değişik Sufi gruplar ile Avrupa, Kanada, ABD ve Türkiye'de müzik çalışmalarına devam eden sanatçının "Mercan Dede Ensemble" grubu 1997 yılında kuruldu. Mercan Dede'nin ilk albümü "Sufi Dreams", 21 Temmuz 1998'de bağımsız bir plak şirketi olan Golden Horn şirketi tarafından çok az sayıda basılıp dağıtıldı. Buna rağmen gerek Kuzey Amerika gerekse Avrupa'da çok olumlu eleştiriler aldı. Alman televizyonu Saarlandischer Rundfunk Sufi kültürü üzerine hazırladığı belgeselde Mercan Dede'ye yer verdi. Belgeselin müziği ise yine Mercan Dede tarafından yapıldı. Sanatçının 2. albümü "Journey's of a Dervish" 1999 yılında Goldenhorn Plak Şirketi'nden çıktı.

Reji ve koreografisini Beyhan Murphy'nin gerçekleştirdiği ve Modern Dans Topluluğu tarafından sergilenen “Seyahatname 2001” adli gösteri için bestelenen müziklerden oluşan Seyahatname albümü Doublemoon etiketiyle yayınlandı. Yine aynı yıl dünyanın en prestijli caz festivallerinden Uluslararasi Montreal Jazz Festivali'nin "Doğu ile Bati Buluşuyor" baslıklı konserinde, Burhan Öçal ve Jamaaladeen Tacuma ile Mercan Dede trio olarak 170.000 kişinin önünde sahneye çıktı. Yeni projesi Secret Tribe ile Banlieues Bleues Festival, Rasa Cultur Center, Bimhuis gibi Avrupa’nın önemli caz ve dünya müziği kulüpleri ve festivallerini içeren Türkiye/Avrupa turnesini gerçekleştirdi. Olumlu eleştiriler üzerine Secret Tribe ile 2002 yılında 2. albümleri “Nar” Doublemoon tarafından yayınlandı.

Secret Tribe ile katıldığı dünya müziğinin en önemli iki festivali Womex ve Transmusicale de Rennes’deki büyük ilgiden sonra 2003 yazında 30 konserlik Avrupa turunda dünyanın sayılı festivallerinden Montreux Jazz Festivali (Isviçre), JazzaVienne (Fransa), Etnosur (İspanya), World Roots Festival (Hollanda), Popdeurope (Almanya)'da sahne aldı. Avrupa turnesinin başarısı Womex 2003'te BBC Radio 3 Awards'ta "Orta-Doğu ve Kuzey Afrika"ile "Club Global" olmak üzere iki dalda ödüle aday gösterilmesini sağladı. Mercan Dede 2003'te 2 dalda ödüle aday olan tek sanatçı oldu.

Müzisyenliği süresince Kani Karaca, Ihsan Özgen, Peter Murphy, Natacha Atlas, Musafir, Ilhan Erşahin, Jamaledeen Tacuma, Hugh Marsh, Omar Sosa, Mich Gerber, Fazıl Say, Susheela Raman, Trans Global Underground, Dhafer Youssef gibi klasik, dünya ve alternatif müziğinin dev isimleri ile aynı sahnede yer alan Mercan Dede aynı zamanda yapımcı olarak da birçok çalışmaya katildi. Peter Murphy'nin son albümünde ortak yapımcılığı üstlenen sanatçı Nusrat Fateh Ali Khan'in yapımcılarından Real World Şirketi’nin yapımcısı Michael Brooks, Groove A La Turca'nin yaratıcısı ve elektrik bas gitarın ustası Jamaledden Tacuma, arka arkaya 6 yıl Kanada’nın en iyi emprovizasyon sanatçısı ödülünü alan Hugh March ile ortak albümler hazırladı.

Ocak 2004'te genç yeteneklerden oluşan bir grup kuran Mercan Dede New York’ta düzenlenen ve 5 kıtadan 16 farklı müzisyen ve grubun katıldığı “GlobalFEST” adli festivale konuk oldu. Dede, ayrıca, Kültür Bakanlığı tarafından başlatılan ve Türkiye’ye kültürel alanda dünyada temsil edecek olan “Güldestan Projesi”nin de müzik direktörlüğüne getirildi.

Sanatçının Mercan Dede kimliğindeki acemilikten çıraklığa geçişi olarak tanımladığı 5. albümü “Su” Ağustos 2004'te piyasaya çıktı. “Su”ya Hugh Marsh, Susheela Raman, Özcan Deniz, Sabahat Akkiraz, Dhafer Youssef, Ceza, Göksel Baktagir gibi ünlü müzisyenler konuk oldular. Yeni albümle beraber yine yollara düşen sanatçı, Malta Dünya Müzikleri Festivali’ne katıldı.

Kasım 2007'de çıkardığı ve Celaleddin-i Rumî'nin 800. doğum yıldönümüne atfen "800" olarak adlandırdığı albümü özellikle Avrupa'da ilgi görmüş, Avrupa Dünya Müziği Listesi'nde (World Music Chart Europe) 2008 yılının Nisan ayında birinci sıraya yükselmiştir.[1]

Ödülleri & onurları

• 2001 - Uluslararası Montreal Jazz Festivali'nde sahne aldı
• 2003 - Montreux Jazz Festivali (Isviçre), JazzaVienne (Fransa), Etnosur (İspanya), World Roots Festival (Hollanda), Popdeurope (Almanya)'da sahne aldi.
• 2003 - BBC Radio 3 Awards'ta "Orta-Doğu ve Kuzey Afrika"ile "Club Global" olmak üzere iki dalda ödüle aday gösterildi.
• 2004 - "Güldestan Projesi" Müzik Direktörlüğü. (Devam ediyor)
• 2004 - Malta Dünya Müzikleri Festivali’ne katıldı.
• 2006 - Nefes (Breath) albümü, WMCE (World Music Charts Europe) listesinde birinci oldu.
• 2008 - 800 albümü, Nisan ayında WMCE (World Music Charts Europe) listesinde bir numaraya yükseldi ve Mayıs ayında da birinciliğini koruyarak, iki ay üst üste birinci sırada yer aldı.
• 2008 - 800 albümü, WOMEX'in her sene seçtiği; yılın en iyi 20 albümü sıralamasında 1. sırada yer alarak, "Yılın en iyi dünya müziği albümü" seçildi.[2]
• 2008 - Moda devi Ralph Lauren, İlkbahar 2009 Koleksiyonu'nun tanıtımında Mercan Dede’nin "Nefes" albümünden Napas adlı parçasını kullandı.
• 2009 - World Music Charts Europe'ta 913 aday arasından 2008'in En İyi 2. albümü olarak gösterildi.

Diskografi

Mercan Dede Adıyla Çıkardığı Albümler

Sufi Dreams (21 Temmuz 1998 - Golden Horn Records)

1. Mevlana Celaleddin Rumi - Dream of Shams
2. The Awakening - Dream of Lover
3. The Name of The City - Dream of Adam
4. Walking On The Red Sea - Dream of The Sufi Saints
5. Hidrelez - Dream of Perhan
6. Last Chapter - Dream of The Dreams

Journeys of a Dervish (1999 - Golden Horn Records)

1. Journeys of a Dervish
2. Healing Prayer
3. Fire Drums
4. Masnawi
5. Remember The Loveliness
6. Water Ceremony
7. Sunrise Zikr
8. Baraka

Seyahatname (2001 - Doublemoon Records)

1. Gülname
2. Semaname
3. Hayalname
4. Şahname
5. Neyname
6. Vefaname
7. Aşkname
8. Falname
9. Sırname

Nar (2002 - Doublemoon Records)

1. Nar-ı Ney
2. Nar-ı Mey
3. Nar-ı Yar
4. Nar-ı Aşk
5. Nar-ı Şems
6. Nar-ı Can
7. Nar-ı Cem
8. Nar-ı Seher

Su (2003 - Doublemoon Records)

1. Ab-ı Ru
2. Ab-ı La'l
3. Ab-ı Zen
4. Ab-ı Tarab
5. Ab-ı Beka (Feat. Susheela Raman)
6. Ab-ı Hayat
7. Ab-ı Çeşm (Feat. Sabahat Akkiraz)
8. Ab-ı Nâr
9. Ab-ı Beste (Feat. Özcan Deniz)
10. Ab-ı Nafi(Feat. Ceza)
11. Ab-ı Hazan
12. Ab-ı Verd

Nefes (22 Şubat 2006 - Doublemoon Records)

1. Hininga
2. Dem
3. Ginhawa
4. Samana
5. Huo
6. Zefir
7. Engewal
8. Breath
9. Huxi
10. Halitus
11. Souffle
12. Atman
13. Behin (feat.Aynur Doğan)
14. Napas
15. Moya Alitu

800 (5 Kasım 2007 - Doublemoon Records)

1. 800 (Feat. Ceza)
2. Yol Gecen Hani
3. Mercanistan
4. Kanatlar Kitabi
5. Gunes Dogudan Dogar
6. Bilinmezin Elcileri
7. Tutsak
8. Pamuk Prenses ve Yedi Cuceler, Ali Baba ve Kırk Haramilere Karsi
9. Istanbul
10. Deniz Kizi İlahisi
11. Neredesin?

Dünya (Mayıs 2013 - Onearth Records)

Gün Doğumu/Sunrise

1. Meçhul
2. Aziz
3. Garip
4. Masal (Haydar Haydar, Vokal: Azam Ali)
5. Hayal
6. Nafi
7. Fani (Tevhid, Vokal: Sabahat Akkiraz)
8. Toz Pembe
9. Binbir

Gün Batımı/Sunset

1. Dream
2. Secret
3. Hidden
4. Magical
5. Sacred
6. Mysterious
7. Wondrous
8. Miracle

Arkin Allen Adıyla Çıkardığı Albümler

Fusion Monster (2004 - Numoon)

1. Kitmir
2. Debernus
3. Sazenus
4. Kefestetayyuş
5. Mernus
6. Mekseline
7. Meslina
8. Yemliha
9. Kemixed

Ahenk (1999 - Golden Horn Records)

OMNI-esence (1999 - OM)

Remembrances of The Ottoman Composers (1999 - Golden Horn Records)

Balkan Journeys Close To Home (1998 - Golden Horn Records)

1. Grabile Smiljana Devoika
2. Ajde Red Se Redat
3. Ajde Mala Stana Bolna Legna
4. Idi Da Go Sakas Mamo
5. Oj Jovane
6. Ajde Sto e Dzumbus
7. Gospozo
8. Taja Vecer Ic Ne Sum Vesela
9. Jaste I Pite
10. Rano Si Stanalo
11. Lupchevo
12. Trip To Bulgaria
13. Pumkin Paidushko
14. Rumelaj
15. Cano Cano
16. Zurefa
17. Chiftetelli #6
18. Ajde Sto E Dzumbus
19. Feryad

Katkıda Bulunduğu Albümler

Albüm Adı	Katkıları	Yapım Yılı	Firma
Interior Horizons	Derleme esere katkı	2000	Instict
Circo de Bakuza	Derleme esere katkı	2002	Michino
Nirvana Lounge	Derleme esere katkı	2002	Chall O Music
Dust	Aranjör	2002	Metropolis
Laço Tayfa Hicaz Dolap	Derleme esere katkı	2003	Doublemoon
Atakay Project Dest-be Dest	Derleme esere katkı	2003	-
Arabian Travels 2	Derleme esere katkı	2003	Six Degrees
Cafe Oriental 2	Derleme esere katkı	2003	zyx
Istanbul: The Sex, The City, The Music	Derleme esere katkı	2003	Petrol
Popdeeurope	Derleme esere katkı	2003	popdeurope
World No.2	Derleme esere katkı	-	Golden Horn

East 2 West Albümleri

Flight 001 (Derleme Eser) [3] (2002 - Doublemoon Records)

1. Vefaname
2. By and Bye
3. Hayat
4. Angels
5. Kuşu Kalkmaz
6. Theme From Bosphorus Bridge
7. Habibi
8. Anam
9. Dijiribludu
10. Jungle
11. Essence
12. Sair Zamanlar
13. Bergama Gaydası

West-Ethno-Electronic Tales From Istanbul (Derleme Eser) [4] (2003 - Doublemoon Records)

1. Oriental Wind
2. Why This?
3. Dera Sor
4. Biz Size Âşık olduk (dub mix)
5. Latino (Remix by Mercan Dede)
6. Deliloy
7. Erkilet Güzeli (Remix by Mercan Dede)
8. Soouth Me
9. Nar-ı Seher (radio edit)
10. Virtual Voices
11. Tekirdağ Karşılaması
12. Kısaltmalar (dub mix)

Istanbul Straight UP (Derleme Eser) (2005 - Doublemoon Records)

1. Mercan Dede:Ab-ı Hayat (Radio Edit)
2. Ceza:Rapstar
3. Baba Zula: Zaniye Oyun Havasi
4. Orient Expressions:Dünya
5. Cay Taylan: Ciftetelli
6. Burhan Öcal & The Trakya All Stars feat. Smadj: Limoncu
7. Duoud:For Nedim
8. Arkin Allen:Kitmir (Short Version)
9. Burhan Öcal & Pete Namlook:Nereden Geliyorsin Part VI
10. Bonus Remixes:Burhan Öcal & The Trakya All Stars feat. Smadj:Melike (DK3 Re-worked)
11. Orient Expressions:Ehmedo (Pressure Drop Remix)
12. DJ Awal:O Divanin Üstündeki Baygin Bakisin (Baba Zula Restructure)
13. Outro - Hüsnü Senlendirici: Harmandali

Notlar

1. "'800' tops European charts." Turkish Daily News. URL erişim tarihi: 24 Eylül 2008.
2. "WOMEX Top Label Award 08". Womex. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010.
3. Albüme Katkıda Bulunan: Barbaros Erköse, Baba Zula, Burhan Öçal, Aydın Esen, Laço Tayfa, Wax Poetic, Hüsnü Şenlendirici, Sultana, Natacha Atlas, İlhan Erşahin, Mercan Dede, Craig Harris, Orientation, Aziza A.
4. Albüme Katkıda Bulunan: Burhan Öçal / Perküsyon İlhan Erşahin / Saksafon Mercan Dede / Ney, vokal, vurmalı sazlar, ney, ses, elektronik sesler, klavye, perküsyon, ritm program, ritm sazlar, kurbağacıklar, su ritimleri, ziller