Panther (tank)
Panzerkampfwagen V (Zırhlı muharebe aracı V, lakap: Panther), Alman yapımı II. Dünya Savaşı orta sınıf tankı. Doğu cephesinde Almanların Pzkpfw III (50 mm top) ve ilk nesil Pzkpfw IV (kısa 75 mm namlu) tanklarının Sovyet T-34 tanklarına karşı etkisiz kalması dolasıyla üretilmiştir. Panzer III ve Panzer IV tankları ile değiştirilmeleri öngörülse de savaşın sonuna kadar o tanklarla ve üst bir model olan Tiger I tankları ile beraber kullanılmışlardır. Panther, zırh, ateş gücü ve hareketlilik faktörlerinin hepsine sahip bir tanktır. Bundan dolayı birçok otorite tarafından II. Dünya savaşı'nın en iyi tankı olarak kabul edilirler. Mühimmat envanter tanımı Sd.Kfz. 171'dir (özel amaçlı taşıt 171).
| Panther | |
|---|---|
 | |
| Çeşidi | Orta sınıf tank |
| Uyruğu | .svg.png.webp){kind=small} Nazi Almanyası |
| Hizmet geçmişi | |
| Hizmet | 1942-1950 |
| Kullanıcılar | Nazi Almanyası |
| Kullanıldığı savaşlar | II.Dünya Savaşı |
| Üretim tarihi | |
| Tasarımcı | MAN |
| Tasarlandığı tarih | 1942 |
| Üretici | MAN, Daimler-Benz, Henschel |
| Birim maliyeti | 117,100 Reichsmark |
| Üretildiği tarih | 1942-1945 |
| Üretim adedi | 6.000+ |
| Çeşitleri | Ausf. D, Ausf. A, Ausf. G, Befehlspanzer (Komuta tankı), Beobachtungspanzer (Topçu gözlemcisi), Bergepanther (Zırhlı kurtarma aracı) |
| Özellikler | |
| Ağırlık | 44,8 ton |
| Uzunluk | 6,87 m |
| Genişlik | 3,27 m |
| Yükseklik | 2,99 m |
| Mürettebat | 5 (sürücü, telsiz operatörü/topçu, komutan, silahçı, yükleyici) |
| Zırhı | Önde: 80 mm 55° Meyilli zırh kalınlığı: 140 mm |
| Ana silahı | 7.5cm KwK 42 L/70 |
| Diğer silahları | 2× 7.92mm MG34 |
| Motor | Maybach HL230 690 hp (beygir gücü) (515 kW (kilowatt)) |
| Kaldırma kapasitesi | 13,77 beygir/ton |
| Transmisyon | ZF AK 7-200. 7 ileri 1 geri |
| Süspansiyon donanımı | ikili burulma çubuğu, aralıklı karayolu tekerleği |
| Depo kapasitesi | 720 litre |
| Harekat menzili | 250 km |
| Azami hızı | 55 km/h |
Gelişim süreci
_im_Gel%C3%A4nde_crop.jpg.webp)
.jpg.webp)
Yıldırım savaşı (Blitzkrieg) teorisine göre tasarlanan Alman tankları Rus cephesinde ilk kez 23 Haziran 1941'de karşılaştıkları T-34 tanklarına karşı etkisiz kalmışlardı. Düşman tanklarına saldırmak için tasarlanan Panzer III'lerin T-34'ler karşısında hiçbir şansı yoktu. Bunun yerine piyade destek amaçlı tasarlanan Panzer IV'lere daha büyük çaplı toplar takılarak Alman ordusunun tanksavar ihtiyacı giderilmeye çalışıldı. Ancak bu tankların da geçici bir çözüm olduğu biliniyordu. Bunun için yeni bir tank tasarımına ihtiyaç duyuldu.
Yeni tasarlanan tank T-34 gibi eğimli zırha ve daha uzun namluya sahip olcaktı. Ayrıca yumuşak Sovyet topraklarında -çamur, kar, buz- ilerleyebilmek için T-34'lerde olduğu gibi geniş paletlere ve tekerlere sahip olmalıydı. Yaklaşık 30-35 ton olması beklenen bu tank için MAN ve Daimler-Benz firmaları görevlendirildi. Kod adı VK3002 olan bu tank 20 Nisan 1942 (Hitler'in doğum gününde) Hitler'e gösterildi.
Daimler-Benz tasarımı T-34'ün bir kopyasıydı. Tank T-34 gibi basit tasarlanmış mürettebat yerleşim düzeni Sovyet sistemine göre yapılmış aynı zamanda Sovyet tanklarında kullanılan yaylı süspansiyon kullanılmıştı. MAN'ın tasarımı ise klasik Alman tank tasarımana yakındı, petrol motoru, çubuklu süspansiyon gibi özelliklere sahipti. Ayrıca tankın yüksekliği diğer Alman tanklarındaki gibi yüksekti. Hitler, Daimler-Benz tasarımını istemesine rağmen MAN tasarımı kabul edildi ve üretime başlanıldı. Daimler-Benz tasarımının kabul edilmemesinin en büyük nedenlerinden biri böyle bir tankı hareket ettirebilecek motorun Almanlar'ın elinde bulunmamasıydı. Alman Genelkurmayı bu tanklardan ayda 250 tane üretileceğini planlamıştır. Ancak Müttefik bombardımanı ve lojistik sorunlar yüzünden bu rakama çok geç ulaşıldı. 1943'te ayda ortalama 148 tank üretilirken 1944'te bu rakam 315'e yükselmişti.
Tasarım Özellikleri
Eğer eğimli zırhı ve uzun top namlusunu yok sayarsak Panther tankı tipik bir Alman tankıdır. Tank'ın ağırlığı planlanan 35 ton ağırlığı yerine 43 tona çıkmıştır. 700 bg'lik 23 litre Maybach HL 230 V-12 motoruna sahiptir. ZF AK-7200 vites kutusuna MAN direksiyon sistemine sahiptir. Mürettabat sayısı 5 kişidir. Bunlar; sürücü, telsizci, silahçı, mermi yükleyici, ve komutandır. İlk modelleri 60 mm'lik zırha sonraki modelleri 80 mm'lik zırha sahiptir. Ayrıca 5 mm'lik ek plakalar bütün tanklarda standarttır.
75 mm'lik Rheinmetall KwK 42 L/70 topuna sahiptir. 79 adet mermi taşıyabilir. İki adet MG 34 makinalı tüfekle donatılmıştır. Ayrıca kızıl ötesi nişanlama sistemine sahip tank çok uzak mesafelerden(2.000 m) düşman tanklarını vurabiliyordu. 75 mm'lik top aslında dönemindeki tanklara göre küçük çaplı olsa da, yüksek tahrikli mermisi ve uzun namlu nedeniye Tiger I'lerin 88 mm'lik toplarından daha etkilidir.
Panther'ler ilk modern Alman tankıdır. II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar hizmet etmişlerdir. Diğer Müttefik tanklarına karşı başarılı olmuşlarsa da Müttefik'ler çok sayıda tanka sahip olduklarından başarıları pratikte bir işe yaramamıştır. Bir Panther tankını yok etmek için ortalama 5 adet M4 Sherman tankı gerekiyordu. Bu durumu açıklayan şöyle bir deyiş vardır "Bir Panther tankını yok etmek için 5 adet M4'e sahip olmanız gerekir ancak Müttefik'lerin her zaman 6 adet M4 Sherman tankı vardır."
Panther tankları Doğu Cephesi'nde beklenen başarıyı gösterememiştir. Bunun en büyük nedeni Hitler'in tankları daha test aşamaları bitmeden ve emniyetli hale getirilmeden cepheye sürmesidir. Daha düşmanla karşılaşmadan bozulan ve yoldan kalan Panther tankları Sovyetler'in eline geçmiş ve tankın bütün özellikleri incelenmiştir. Blitzkrieg teorisyeni Heinz Guderian Hitler'in bu kararına şu sözlerle itiraz etmiştir: "...çok kolay yanıyorlar, yakıt ve yağ borularının yalıtımı yetersiz... süspansiyon sisteminin biraz daha gelişmesi lazım..".
Panther zırh, ateş gücü ve hareketlilik bakımında döneminin birçok tankından son derece üstün olsa da bir takım sorunları savaşın ilerleyen zamanalarında bile giderilemiştir. Örneğin motor ömürleri çok kısaydı(yaklaşık 1000 km.) ve tasarımları nedeniyle bakımları zor ve uzun sürüyordu. Özellikle hasar gören araçların muharebe şartları içerisinde bakım ve tamiratlarını yapmak çok güçtü. Panther esas olarak T-34 tankına karşı koymak için yapılmıştı fakat bu sözünü ettiğimiz dezavantajından dolayı 1944 yılının eylül ayında Doğu Cephesinde yalnızca 250 civarı Panther operasyona hazır haldeydi. Buna rağmen Sovyetler her ay cepheye 1200 adet yeni T-34 sürmekteydi.
Muharebeler
Doğu Cephesi
Panter tank, planlanan Hisar harekâtı için zorunlu unsur olarak görüldü ve panterlerin üretim sürecinde yaşanan teknik sorunlar nedeniyle harekât birkaç kez ertelendi. Sonuç olarak cepheye nakledilen son panterden altı gün sonra taarruza başlanmış oldu. Kuşkusuz tank personelinin panterler üzerinde yeterli deneyim edinmeleri sağlanamamıştı. Sonuçta birlik düzeyinde manevra eğitimi ve telsiz iletişiminde gerekli düzeye ulaşılamadı. Ayrıca sürücü eğitimi için de yeterli süre yoktu. Bütün bunlar panter birliklerinde ciddi sorunlar yaratmıştır.[1]
Von Lauchert’in 48. Panzer Kolordusu’na, toplam 200 Panter gönderilmesi, 23 – 29 Haziran’a kadar gerçekleşmedi. İki Panter, trenden indirilirken motorlarında yangın çıkması sonucu, daha muharebe alanına ulaşmadan savaş dışı kaldı.[1]
Kursk Savaşı başladığında, 5 Temmuz 1943 tarihinde, kullanılabilir durumda sadece 184 Panter, cephede bulunuyordu. İki gün içinde muharebe edebilir durumdaki Panterlerin sayısı 40’a düşmüştü.[1] Hitler’in emriyle harekâtın durdurulduğu 17 Temmuz 1943 günü, General Heinz Guderian Panterler hakkındaki aşağıdaki ön değerlendirmeyi gönderdi.
| « Muharebe kayıpları ve teknik arızalar nedeniyle, ilk birkaç gün içinde muharebe gücü hızla düştü. Cephe hattında 10 Temmuz’da sadece 10 Panter tankı vardı. Yaklaşma yürüyüşü sırasında iki Panter alev aldı, 23’ü vurularak yandı. Mekanik arıza nedeniyle 44, düşman ateşi ve mayınlar nedeniyle hasar gören 56 olmak üzere 100 Panter’in onarılması gerekmektedir. Mekanik arızaların yüzde altmışı kolaylıkla onarılabilir arızalardır. Yaklaşık olarak 40 Panter, halen onarım görmektedir ve cepheye gönderilecektir. Yaklaşık 25 Panter, kurtarma ekiplerince henüz ateş hattından çekilebilmiş değildir... 11 Temmuz akşamı itibarıyla 38 Panter muharebede, 31’i muharebe dışı ve 131 Panter ise onarım atölyelerindedir. Muharebe gücünde yavaş bir artış görülmektedir. Düşman ateşiyle muharebe dışı kalan Panterlerin sayısındaki fazlalık, -ki 10 Temmuz itibarıyla 81 olmak üzere- düşman ateşinin şiddetini göstermektedir.[1] » |
20 Temmuz tarihli kayıp raporunda 41 Panterin muharebede olduğu, 85’inin tamir gördüğü, 16’sının ancak Almanya’da onarılabilecek kadar ağır hasarlı olduğu ve iki tanesinin de motorlarının alev alması sonucu imha olduğu belirtilmektedir. Kursk Savaşı sırasında, Panter tanklarının uzun mesafeden herhangi bir Sovyet zırhlı aracını rahatlıkla vurabildikleri ve oldukça yüksek bir isabet oranına sahip oldukları görüldü.[2]
Bununla birlikte bu savaşta Almanlar tarafından kullanılan tahmini 2.400.-.2.700 zırhlı araçtan [3] yüzde yedisi Panterdir. Ayrıca Panterlerin etkinlliği, teknik arızlar nedeniyle ve Sovyet derinliğine savunma düzeni karşısında sınırlı kalmıştır.
Savaş sonrası
Fransız ordusu, 70 adet Pantheri 1950'lere kadar kullandı. Daha sonra pantherin 75mm kwk 42 l/70 topunu modifiye ederek geliştiren Fransızlar bu topları yeni hafif tanklarında kullandılar ve aralarında İsrail de olmak üzere bazı ülkelere sattılar. İsrail'in bu topu almasının nedeni geliştirilmiş Pantherleri seri üretmekti. Bunlar haricinde Bulgaristan, Macaristan, Romanya, Çekoslovakya ve Yugoslavya Pantherlerden 1950'li yılların ortalarına kadar yararlandılar. Bulgaristan sahip olduğu 15 adet Panther tankının sonraları taretlerini çıkararak Türk sınırına sabit savunma noktası olarak yerleştirmiştir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
.jpg.webp)
- AFV Veritabanı17 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Achtung Panzer
- PanzerWorld
Kaynakça
- Jentz 1995, p. 130–132
- Jentz 1995, p. 134
- Healy 2008, pp. 161–165
Wikimedia Commons'ta Panther (tank) ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.