Tiger II

Tiger II veya tam adıyla Panzerkampfwagen Tiger Ausf. B, İkinci Dünya Savaşı'nda kullanılmış bir Alman ağır tankıdır. Tiger I'in halefi olan Tiger II'nin tasarımı, ağır tank Tiger I'de kullanılan kalın zırhı orta tank Panther'de kullanılan eğimli zırh ile birleştirmişti. Tank yaklaşık 70 ton ağırlığındaydı ve 100 ile 185 milimetre kalınlığında ön zırh ile korunuyordu. Ana silah olarak uzun namlulu 8,8 cm KwK 43 L/71 tanksavar topuna sahipti. Şasi tasarımı aynı zamanda Jagdtiger tanksavar aracında da kullanıldı.

Panzerkampfwagen Tiger Ausf. B

Budapeşte'deki bir Tiger II (Ekim 1944)
Çeşidi Ağır tank
Uyruğu Nazi Almanyası
Hizmet geçmişi
Hizmet 1944-1945
Kullanıldığı savaşlar II. Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Tasarımcı Henschel (gövde) / Krupp (taret)
Tasarlandığı tarih 1943
Üretici Henschel (gövde) / Krupp (taret)
Birim maliyeti 800.000 Reichsmark 1944-45'te
Üretildiği tarih 1943-1945
Üretim adedi 492[1]
Özellikler
Ağırlık 69,5 ton (ilk taret)
69,8 ton (üretim tareti)[2]
Uzunluk 7,62 m
10,286 m (top ileri pozisyonda)[2]
Genişlik 3,755 m[2]
Yükseklik 3,09 m[2]
Mürettebat 5 (komutan, silahçı, yükleyici, telsizci, sürücü)
Ana silahı 1× 8,8 cm KwK 43 L/71
Erken taret: 80 mermi
Üretim tareti: 86 mermi
Diğer silahları 2× 7,92 mm Maschinengewehr 34
5.850 mermi
Motor V-12 Maybach HL 230 P30 benzinli motor
700 hp (515 kW)[3]
Transmisyon Maybach OLVAR EG 40 12 16 B (8 ileri ve 4 geri)
Süspansiyon donanımı Burulma çubuğu, yerden yükseklik 495-510 mm
Depo kapasitesi 860 litre[2]
Harekat menzili Yol: 170 km[4]
Arazi: 120 km[4]
Azami hızı Maksimum, yol: 41,5 km/sa[4]
Sürekli, yol: 38 km/sa[4]
Arazi: 15-20 km/sa[4]

Ocak 1943'te tasarlanmaya başlayan Tiger II, Ekim 1943'te üretim hattına girdi. Şubat-Mayıs 1944 arasında eğitim birliklerine, Haziran 1944'te de cephe birliklerine gönderilmeye başlandı. Tiger II, Alman Ordusu ve Waffen-SS'in ağır tank taburlarında görev yaptı. İlk olarak 11 Temmuz 1944'te Müttefiklerin Normandiya Çıkarması sırasında 503. Ağır Panzer Taburu tarafından savaşta kullanıldı. Doğu Cephesi'nde Tiger II ile donatılan ilk birlik, 1 Eylül 1944'te envanterinde 25 Tiger II bulunan 501. Ağır Panzer Taburu oldu. Savaşın Mayıs 1945'teki bitişine dek aktif olarak kullanıldı.

Tiger II, II. Dünya Savaşı'nda operasyonel olarak kullanılan en ağır tanktı. Doğu ve Batı cephelerinde karşısında yer alan Müttefik tanklarını kolaylıkla yok edebilmesine rağmen az sayıda üretilmesi sebebiyle savaşın sonucuna etkide bulunmadı.

Adlandırma

Tiger II tankının Almanlar tarafından kullanılan resmî adı Panzerkampfwagen Tiger Ausf. B'ydi ve kısaca Tiger B olarak adlandırılmaktaydı.[5][lower-alpha 1] Cephane envanteri tanımı Sd.Kfz. 182 idi.[5] Gayriresmî olarak Königstiger (Almanca Bengal kaplanı) adıyla da bilinen tank,[lower-alpha 2] Müttefikler tarafından Royal Tiger olarak tercüme edilmiş fakat özellikle Amerikan kuvvetleri olmak üzere Müttefikler tarafından yanlış bir şekilde King Tiger olarak adlandırılmıştır.[5][7][8][9]

Araç proje, tasarım ve üretim süreci boyunca birçok resmi evrakta farklı adlarla da anılmıştır. Wa Pruef 6 tankı çeşitli dokümanlarda VK 45.02 (H), Tiger III (VK 45.03), Pz.Kpfw.Tiger Ausf.B ve Henschel Tiger B gibi isimlerle anmış; Reichsministerium für Bewaffnung und Munition (Reich Silahlanma ve Mühimmat Bakanlığı) 11 Aralık 1944'te "Königstiger" adını kullanmış, Henschel ise VK 45.03, Tiger III, Tiger 3, Tiger II ve Tiger 2 isimlerini kullanmıştır. Tüm isimler aynı tank modelini belirtmektedir.[10]

Geliştirme süreci
Müttefik Seferi Kuvvetleri Yüksek Karargahı komutanı Dwight D. Eisenhower, devrilmiş bir Tiger II tankının yanında. Üst üste binen, ancak birbirinin arasına girmeyen çelik jantlı yol tekerleri düzeni görülebilir.

Alman ordusu için ağır tank tasarımlarının geliştirilmesine 1937'de başlandı ve tasarım için ilk sözleşme Henschel ile yapıldı. Bu sözleşmeyi 1939'da Porsche'ye verilen başka bir tasarım sözleşmesi izledi.[11] VK 45.01 (H) ve VK 45.01 (P) olarak adlandırılan prototiplerden Porsche daha inovatif benzin-elektrik hibrit teknoloji üzerinde çalışırken, Henschel'in çalışmaları Waffenamt'ın daha geleneksel spesifikasyonlarını kullanıyordu. İki şirket gövde, şanzıman, süspansiyon ve otomotiv özelliklerinden sorumluyken, iki şirketin prototipleri de Krupp tarafından geliştirilen aynı taret tasarımını kullanıyordu.[11] Üretim sözleşmesini kazanan Henschel projesi Tiger I olarak Ağustos 1942'de üretime girdi.[12]

Ocak 1943'te Tiger I tankının daha gelişmiş bir versiyonu için çalışmalar başladı. 5 Şubat 1943'te konsept tasarımların değerlendirilmesinin ardından Wa Prüf 4 (silah tasarım ofisi) 8,8 cm KwK 43 (L/71) topunun geliştirilmesi için sözleşmeyi kazandı. Krupp ayrıca bu topu monte edecek ve küçük değişikliklerle hem Porsche, hem de Henschel şasilerinde kullanılabilecek taretin detaylı tasarımına başladı.[13]

Porsche'nin VK 45.02 (P) tasarımı arkaya monte edilmiş bir taret ve ortaya monte edilmiş bir motor içeriyordu. Tankın gövdesi; ön, yan ve arkada 80 mm kalınlığında zırhlı plakadan üretilmiş, ön zırhın üst plakası 45 derece, alt plakası 35 derece açıyla tasarlanmıştı. Eğimli zırh, Tiger I'in 100 mm'lik dikey zırhına göre çok daha verimli bir zırh koruması sağlıyordu.[13] Prototipin en sıra dışı özelliği güç sistemindeydi. Araçta yer alan iki adet Porsche Typ 101/3 hava soğutmalı 10 silindir motorun her biri 2.200 d/dk'da 300 HP güç üretmekteydi. Depolama pili olmayan bu benzin-elektrik hibrit sisteminde her palet, bir benzinli motor ve bağlı olan jeneratörün ürettiği elektrik gücünün Siemens üretimi elektrik motorlarını çevirmesi, motorların da tahrik dişlileri aracılığıyla tankı ilerletmesi ile çalışıyordu. Bu tahrik yöntemi daha önce Tiger (P) (daha sonra Elefant prototipleri) ve bazı Amerikan tasarımlarında denenmiş, I. Dünya Savaşı'ndaki Saint-Chamond tankı ile savaş sonrasında üretilen FCM Char 2C'de de kullanılmıştı. Porsche'nin diğer bir teklifi hidrolik tahrik sistemi kullanmaktı ancak bu tasarımlar Henschel'inkilere göre daha az destek topladı.[14] 65 ton ağırlığındaki Porsche prototipi 35 km/sa son hıza ulaşabiliyordu ve 157 km menzili vardı. Aracın süspansiyonu, Elefant tank imha edici ile aynıydı. Tasarımın her iki yanında, çifter çifter bojilere monte edilmiş toplam altı yol tekerleği vardı. Bojilerin gövdeye daha kısa boyuna burulma çubukları ile bağlanmasıyla dâhilî alan tasarrufu sağlanmakta ve onarım yapmak kolaylaşmaktaydı.[13]

Henschel'in VK 45.03 (H) tasarımı,[lower-alpha 3] Panther tankının yapısına benzeyen eğimli zırha sahip geleneksel bir gövde tasarımı kullanıyordu. Arkaya monte edilmiş bir motoru ile Henschel'in önceki tasarımı Tiger I'e benzer şekilde her bir tarafta enine burulma çubuklarına monte edilmiş, dokuzar adet 80 cm çapında arası kauçuk yastıklı çelik teker çiftlerinden oluşan yol tekerleri vardı. Bakımı kolaylaştırmak için Tiger I'de olduğu gibi birbirinin üstüne binen yol tekerleri, Tiger I'den farklı olarak birbirlerinin arasına girmemekteydi. Neredeyse tüm Alman tankları ve yarı paletli araçlarında kullanılmakta olan tam Schachtellaufwerk kauçuk lastikli yol tekerleği sisteminden farklı olarak Tiger II'de yol tekerleri, çiftler arasındaki kauçuk yastıklar hariç tamamen çeliktendi. II. Dünya Savaşı'nın sonuna doğru Tiger I ve Panther de tamamen çelik tekerli tasarıma geçiş yapmıştı.[16]

Tasarım
Krupp taretinin ilk versiyonunun kavisli ön cephesini gösteren bir model (hatalı olarak "Porsche taret" olarak da adlandırılır)[17][18][19]
 
Krupp tarafından tasarlanmış "üretim tareti", düz bir ön yüzeye sahiptir (hatalı olarak "Henschel taret" olarak adlandırılır).[17][20][19] Bu fotoğraf Panzerfaust Harekatı esnasında Budapeşte'de 15 Ekim 1944'te çekilmiştir. Taretin ön yüzünde yer alan pürüzlü Zimmerit kaplama, manyetik mayınların tankın zırhına yapışmasını önlemek için kullanılmıştır.

Tiger II'lerin tamamı tasarım sözleşmesini kazanan Henschel tarafından üretildi.[21] Araç, alışılageldik Alman tank tasarım prensiplerine uygun şekilde tasarlanmıştı. Önde sürücü kompartmanı, ortada savaş kompartmanı, arkada ise motor kompartmanı yer alıyordu. Ön kompartmanın solunda sürücü yer alıyordu. Sürücü, yüksekliği ayarlanabilir bir koltukta oturuyordu[22] ve dışarıyı çatışma esnasında döndürülebilir bir periskopla gözlemlerken çatışma olmadığı zamanda da başını zırhlı sürücü kapağından dışarı çıkartarak gözlemleyebiliyordu.[23] Ön sağda telsiz operatörü/gövde makineli tüfekçisi yer alıyordu. İki mürettebat bölmesini aracın aktarma organları ve telsizleri ayırıyordu. Aracın ortasında yer alan savaş kompartmanı taret ve taretle beraber dönen taret sepetinden oluşuyordu. Nişancı tarette sol önde, tank komutanı sol arkada, yükleyici ise sağ kısımdaydı; taretin ortasında ise 8,8 cm KwK 43 top yer alıyordu. Aracın arka kısmında Maybach HL230 motoru yer almakta, motor gücü taretin altından geçen bir şaft ile önde yer alan şanzıman ve son dişlilere aktarılmaktaydı.[22]

Üretilen araçlarda iki farklı taret tasarımı kullanıldı. Porsche prototipi, VK 45.02 (P) için tasarlandığı şeklindeki yanlış inanış nedeniyle hatalı olarak "Porsche tareti" olarak da adlandırılan ilk tasarımı kullanan araçlar genellikle hatalı bir şekilde Tiger II (P) olarak adlandırılsa da aslında bu taret, her iki prototip için de Krupp'ın ilk tasarımıdır.[17][24] Porsche VK 45.02 (P) ile Henschel VK 45.02 (H) prototipleri için üretilen taretler arasındaki tek fark, Porsche için üretilenlerin elektrikli, Henschel için üretilenlerin hidrolik travers mekanizmasına sahip olmasıdır. Yuvarlak bir ön yüzeye ve eğimli kenarlara sahip bu taret tasarımının solunda, komutan kupolasını yerleştirme amacıyla kavisli bir çıkıntı yer almaktaydı. İmal edilen ilk elli taret, sözleşmeyi kazanan Henschel'in ürettiği VK 45.03 gövdelere monte edildi ve harekâtlarda kullanıldı.[10] 7 Aralık 1943'te "Porsche" taretlerin üretimi sona erdi,[25] 51. araçtan itibaren daha yaygın olarak kullanılan ve "üretim taret" (Almanca: Serien-Turm) olarak adlandırılan, zaman zaman hatalı olarak "Henschel taret" de denilen yeni taretin üretimine geçildi. Bu tasarım, düz ve daha kalın ön yüz zırha sahipti. Basitleştirilmiş bu tasarımda, önceki taretin kavisli ön alt kısmı tarafından oluşturulan mermi tuzağı (eğimli zırhtan seken mermilerin daha az zırhlı gövde tavanını delmesine sebep olan tasarım) giderilmiş, taretin yanları daha az açılı hale getirilerek mühimmat kapasitesi arttırılmış, komutan kupolası için taret yanına bir şişkinlik ekleme gereksinimi ortadan kaldırılmıştı.[26][10][25] İlk tasarım taret 80 mermi, üretim tareti 86 mermi taşıyabiliyordu.[27]

Taretler, 8,8 cm KwK 43 L/71 topu monte etmek için tasarlanmıştı.[lower-alpha 4] Bu top, birkaç erken üretim araç hariç tüm Tiger II'lerde kullanılan Leitz Turmzielfernrohr 9d (Almanca:"taret teleskopik görüşü") monoküler nişangaha sahipti. Tank nişancısı, 3x ve 6x yaklaştırma seçeneğinden birini seçebiliyordu; az yaklaştırma geniş alan gözlemi yapmayı ve hedefi bulmayı sağlarken yüksek yaklaştırma hassas şekilde nişan almada kullanılıyordı. Nişangahta birbirinden dörder milimetre mesafede yer alan yedi üçgen, mesafe tahmini ve hareketli hedeflerin gidiş yönüne nişan almada nişancıya yardımcı oluyordu.[28] Araçlarda Mayıs 1944'e kadar Turmzielfernrohr 9b/1 (TZF 9b/1) nişangah, daha sonra 9d (TZF 9d) tek dürbünlü nişangâh kullanılmıştır.[29] Eğitim esnasında 2 m yüksekliğinde ve 2,5 m genişliğindeki bir hedefe ilk atışta isabet olasılığı, mühimmat türüne bağlı olarak 1.000 metrede %100, 1.500 metrede %95-97, 2.000 metrede ise %85-87 oranındaydı. Kaydedilen savaş performansı daha düşüktü, ancak 1.000 metrede hâlâ %80'in üzerinde, 1.500 metrede %60'larda, 2.000 metrede ise %40'lardaydı. 30 derecelik açıda zırhı delme yeteneği Panzergranate 39/43 (zırh delici, sertleştirilmiş çelik; daha uzun menzil, daha düşük delicilik, patlayıcı dolgu)[30] için 100 metrede 202 milimetre, 2.000 metrede ise 132 milimetreydi. Panzergranate 40/43 mermisi (Zırh delici, tungsten karbür çekirdek; daha kısa menzil, daha yüksek delicilik, inert)[30]için bu oranlar 100 metrede 238 mm, 2.000 metrede 153 mm seviyesindeydi. Sprenggranate 43 (SPGR) yüksek patlayıcı mermisi az zırhlı veya zırhsız hedefler için kullanılabilirdi.[3] Hohlgranate veya Hohlgeschoss 39 (HlGr-HEAT veya yüksek patlayıcı tanksavar savaş başlığı) mermisi ise her menzilde 90 mm zırh delme gücüne sahipti ve zırhsız ya da zırhlı hedeflere karşı çift amaçlı bir cephane olarak kullanılabilmekteydi.[31] Önerilen cephane yükü %50 PzGr 39/43 zırh delici, %50 SprGr yüksek patlayıcı şeklindeydi. Bulunabildiği takdirde en ağır zırhlı Rus tanklarına karşı kullanmak üzere birkaç PzGr 40/43 tungsten çekirdekli mermi de taşınmaktaydı. SprGr yerine duruma göre HlGr de yüklenebilmekteydi.[27] Ayrıca araçta yer alan iki MG 34 7,92 mm makineli tüfek için 5.850 mermi kapasitesi vardı.[2]

Taret dönüşü, gücünü ana motordan ikincil bir tahrik mili ile alan değişken hızlı Boehringer-Sturm L4S hidrolik motor tarafından sağlanmaktaydı. Nişancının sağındaki bir kol ile seçilebilen yüksek ve düşük hız ayarı mevcuttu. Taret, motor devir hızından bağımsız olarak düşük viteste saniyede 6º, yüksek hız ayarında 2.000 devir/dakikada saniyede 19º (Tiger I ile aynı), en yüksek motor hızı olan 3.000 devir/dakikada ise saniyede 36º hızla (10 saniyede tam tur) döndürülebilmekteydi. Hareketin yönü ve hızı nişancı tarafından ayak pedalları veya sol koluna yakın bir kumanda kolu ile kontrol edilmekteydi. Motor gücü kaybedildiğinde, örneğin tankın yakıtı bittiğinde veya motor çalıştırılmadığında, taret nişancı ve yükleyicinin el tekerlekleri ile manuel olarak çevrilebilmekteydi. El kolunun her bir devri yarım derecelik dönüş sağlamaktaydı, yani 20° taret dönüşü için el çarkının 40 tam tur çevrilmesi veya taretin 360° tam dönüş yapması için el çarkının 720 tam devir çevrilmesi gerekmekteydi.[32]

Çift egzozu gösteren arka görünüm

Tüm Alman tankları gibi Tiger II'nin de benzinli bir motoru vardı. Tank, Panther ve Tiger I tanklarında da kullanılan güç veren 700 PS (690 hp, 515 kW) gücündeki V-12 Maybach HL 230 P30 motorunu kullanmaktaydı. Tiger II, II. Dünya Savaşı'nın diğer birçok ağır tankı gibi yetersiz bir güce sahipti ve çok fazla yakıt tüketmekteydi. Şanzıman, sekiz ileri ve dört geri vitesli Maybach OLVAR EG 40 12 16 Model B idi. Şanzıman gücünü hassas ve bozulmaya yatkın çift yarıçaplı bir direksiyon sistemi tasarımı olan Henschel L 801 ile paletlere aktarmaktaydı. Burulma çubuğu tipindeki süspansiyon, gövdeyi her iki tarafta dokuz aks üzerinde taşımaktaydı. Üst üste binen ancak birbiri arasına girmeyen 80 cm çapında çelik ve araları kauçuk yastıklı yol tekerleri aracın ağırlığını paletlere aktarmaktaydı.[33]

Tiger I gibi, her tank için iki takım palet üretilmekteydi: normal "savaş paletleri" ve demiryolu hareketi sırasında kullanılan daha dar "nakliye paletleri". Nakliye paletleri, tankın toplam genişliğini azaltmakta ve tankın sert zeminde kısa mesafelerde sürülmesi için kullanılabilmekteydi. Mürettebatın tank nakliye aracından iner inmez savaş paletine geçmesi beklenmekteydi. Savaş paletlerinde zemin basıncı 0,76 kg/cm2 (10,8 psi) seviyesindeydi.[34]

Türevler
Tiger II zırh kalınlığı ve yataya göre açıları[35]

Komuta modeli

Panzerbefehlswagen Tiger Ausf B olarak adlandırılan Tiger II'nin komuta modelinin, Sd.Kfz. 267 ve Sd.Kfz. 268 adlı iki versiyonu vardı. Komuta modelleri, ekstra teçhizata yer sağlamak için 63 adet 8,8 cm mühimmat taşımaktaydı[5] ve motor bölmesinde ek zırhları vardı. Sd.Kfz. 267, FuG 8 ve FuG 5 telsiz setlerini kullanmaktaydı. Dışındaki değişiklikler arasında taret tavanına monte edilmiş 2 metre uzunlukta çubuk anten ile yalıtımlı 105 mm Antennenfuß Nr. 1 tabana monte edilmiş ve büyük bir zırhlı silindir tarafından korunan Sternantenne D ("Yıldız anten D") yer almaktaydı. Bu ekipman, ilk olarak derin su geçişi ekipmanı için kullanılan bir pozisyonda, arka güverte kaplamasına yerleştirilmişti.[5] Sd.Kfz. 268, taret tavanına monte edilmiş iki metrelik bir çubuk anten ve arka güverteye monte edilmiş 1,4 metrelik bir çubuk anten ile FuG 7 ve FuG 5 telsizlerini kullanmaktaydı.[36]

Jagdtiger
Ana madde: Jagdtiger

Tiger II şasi tasarımı aynı zamanda Jagdtiger taretsiz (kazamat) Jagdpanzer tanksavar aracında da kullanıldı.[37] Uzatılmış bir Tiger II şasisi ile inşa edilen ve aynı süspansiyonu paylaşan Jagdpanzer ağır tank avcısı Jagdtiger (Sd.Kfz. 186), şasinin ön kısmına monte edilmiş 250 mm kalınlıkta zırhla kaplı üst yapıda 12,8 cm PaK44 L/55 top taşımaktaydı. 1943 başlarında planlanan aracın tahta maketi 20 Ekim 1943'te, ilk prototipi ise Nisan 1944'te tamamlandı. Araçtan 150 adet sipariş edildi, ancak savaşın sonuna dek 70 ile 88 adet arası üretildi.[37][38]

Geschützwagen Tiger
Ana madde: Geschützwagen Tiger

Geschützwagen Tiger, Tiger II şasisi temelli bir ağır kundağı motorlu toptu. Önerilen farklı silahlarla donatılmış modelleri Grille 17/21/30/42 olarak da adlandırılmıştır.[39][40] Haziran 1942'de planlandı ve prototipler Ocak 1943'te sipariş edildi. Ağır topların üretim sıkıntıları sebebiyle araçta Ocak 1945'te kuyruk stabilize mermiler kullanan büyük kalibreli, uzun menzilli yivsiz havanların kullanılmasına karar verildi. Projede Krupp ve Škoda tasarımları yarıştı. Škoda tarafından 30,5 cm GrW havan kullanan ilk prototip Nisan 1945'te, savaşın son ayında test edildi. Araç, savaşın sonunda Müttefikler tarafından ele geçirildi.[40]

Önerilen geliştirmeler

Maybach HL230'u yakıt enjeksiyonlu bir motora dönüştürmeye çalışan HL234 versiyonu, aracın gücünü yaklaşık 800 ile 900 PS'ye (hp) çıkaracaktı. Entwicklungskommission Panzer oybirliğiyle HL234'ün derhal motor tasarımı ve tedarik programına dahil edilmesine karar verdi. AK-7-200 modeli, Maybach Olvar-B direksiyon sistemine alternatif olarak incelendi, ancak Waffenamt araştırma ve geliştirme departmanı Wa Prüf 6, yeni tasarımın daha zayıf sürüş özellikleri sunduğunu buldu ve Maybach Olvar-B sistemi kullanılmaya devam edildi.[41] Simmering-Graz-Pauker Sla.16 motorunu kullanan bir program da vardı, ancak savaş esnasında sınırlı hammadde ve malzeme olması bu programın iptal edilmesine neden oldu. Krupp, tanka yeni geliştirilen 10,5 cm KwK L/68 topunun takılmasını önerdi. Wa Prüf 6 bunu desteklemedi, çünkü Heer topun kendisini kabul etmemişti. Önerilen diğer iyileştirmeler arasında stabilize edilmiş nişangahlar, stabilize edilmiş bir ana top, otomatik mühimmat besleme sistemi, Carl Zeiss AG stereoskopik telemetre, ısıtmalı mürettebat bölmesi, ilave 12 mermi kapasitesi ve zehirli gazlara karşı koruma sağlamak için bir aşırı basınç ve hava filtrasyon sistemi vardı. Bunların hiçbiri teklif aşamasının ötesine geçmedi veya savaş bitmeden üretime girmedi.[41]

Üretim
Hedeflenen ve gerçekleşen Tiger II üretimi[42]
DönemEn yüksek
aylık hedef		Güncellenen
aylık hedef		Gerçekleşen
üretim		Ay sonu üretim
seri numarası
Eylül 19431
Ekim 19433
Kasım 1943511V1
Aralık 194362V3
Ocak 19441235280003
Şubat 19442555280008
Mart 19443766280014
Nisan 194450126280020
Mayıs 1944502015280035
Haziran 1944502532280067
Temmuz 1944654545280112
Ağustos 19441008094280206
Eylül 194410010063280269
Ekim 194412012026280295
Kasım 19441404026280321
Aralık 19441406056280377
Ocak 19451406040280417
Şubat 19451503542280459
Mart 19451504530280489
Toplam1340659492

Tiger II savaşın sonlarında geliştirildi ve üretilen 1.347 adet Tiger I'e nispeten az sayıda üretildi. Henschel tarafından tamamlanan ilk Tiger II, üretim hattından Ekim 1943'te çıktı ve Kasım 1943'te Heereswaffenamt müfettişleri tarafından kontrol edilerek hizmete girdi. Başlangıçta üretim hedeflerine ulaşılamaması, üretim başlangıcı sorunları olarak nitelendi. Ekim 1943-Mayıs 1944 arasında hedeflenen 191 aracın sadece 38'i üretilebildi. 1944 ilkbaharında iki tank taburunu donatmak için gereken 100 Tiger II hâlâ hazır değildi.[43]

Toplam 1.500 Tiger II siparişi verilse de, Müttefik bombardımanı nedeniyle üretim kesintiye uğradı.[44] Diğerlerinin yanı sıra 22, 27, 28 Eylül ile 2 ve 7 Ekim 1944 arasındaki beş baskında Henschel fabrikasını hedef alan 2.906 ton patlayıcı ve 1.792 ton yangın bombası fabrika alanının %95'ini yok etti.[43] Bunun, üretilen yaklaşık 657 adet Tiger II'nin kaybına neden olduğu tahmin edilmektedir (bu dönem için 940 tank planlanmış, 283 tank üretilmişti).[21][45] Savaş boyunca 1943'te bir, 1944'te 379 ve 1945'te 112 adet olmak üzere toplam 492 adet Tiger II üretildi. Tam hızda üretim 1944 ortasından savaşın sonuna kadar sürdü.[1] Henschel fabrikası 4 Nisan 1945'te Amerikan askerleri tarafından ele geçirilene dek düşük kapasitede de olsa üretime devam etti.[25] Üretilen her Tiger II için 300.000 adam/saat gerekiyordu ve araç başına 800.000 Reichsmark maliyetiyle o dönemde üretilen en pahalı Alman tankıydı.[46]

Tankların üretiminde iki ayrı fabrika görev alıyordu: şasiler sadece Henschel & Sohn, Kassel'de üretiliyor, son montaj ise Wegmann Waggonfabrik AG'de gerçekleştiriliyordu. Bir adet Tiger II'nin bu iki fabrikada tamamlanması için gereken süre 14 gündü. Henschel & Sohn, Kassel fabrikasında 8.000 işçi 12 saatlik iki vardiyayla çalışıyordu, gece vardiyası, gündüz vardiyasının %50'si kadar üretim yapmaktaydı. 18 ile 22 arası tank şasisi daima üretim hattında, 10 şasi ise daima son montaj hattında almaktaydı.[45] Wegmann Waggonfabrik AG, Kassel fabrikası ise Tiger II'nin son montajının yapıldığı tek fabrikaydı. 1.200 işçinin çalıştığı fabrika, 10 (ay sonlarında 11) saatlik iki vardiyada taret halkalarını tamamlıyor; Krupp, DHHV ve Škoda'nın[25] parçalarını üretimi taretleri ve kendi ürettiği taret mekanizmalarını monte ediyordu. Eğitimli personel taret montajını 7 günde tamamlayabiliyorken savaşın sonuna doğru fabrikada zorla çalıştırılan yabancılar montajı 10 ila 12 günde tamamlıyordu.[47]

Operasyonel geçmiş

Tiger II, Mart 1945'te Feldherrnhalle tümenine verilen beş tank dışında[48] sadece Alman Ordusu ve Waffen-SS'in ağır tank taburlarında görev yaptı. Araçlar eğitim birliklerine Şubat-Mayıs 1944'te verildi. Cephedeki birliklere teslimatlar Haziran 1944'te başladı.[48] İlk olarak 11 Temmuz 1944'te Müttefiklerin Normandiya Çıkarması sırasında 503. Ağır Panzer Taburu tarafından savaşta kullanıldı.[49] Doğu Cephesi'nde Tiger II ile donatılan ilk birlik, 1 Eylül 1944'te envanterinde 25 Tiger II bulunan 501. Ağır Panzer Taburu oldu.[50]

Tiger II, II. Dünya Savaşı'nda operasyonel olarak kullanılan en ağır tanktı.[51][lower-alpha 5] Doğu ve Batı cephelerinde karşısında yer alan Müttefik tanklarını kolaylıkla yok edebilmesine rağmen az sayıda üretilmesi sebebiyle savaşın sonucuna etkide bulunmamıştı.[48]

Organizasyon
Schwere Heeres Panzer Abteilung 503 (s.H.Pz.Abt. 503) 'Feldherrnhalle'nin daha dar "nakliye paletleri" ile donatılmış Tiger II tankları, birliğin Macaristan'a gitmesinden önce, Almanya Sennelager'daki zırh antrenman sahasında Nazi Alman savaş zamanı propaganda haber bülteni için poz veriyorken.

Araştırma, eğitim ve Panzer-Lehr'e beş tanklı bir bölüm dışında, Tiger II sadece Alman Ordusu (Heer) ve Waffen-SS'in ağır tank taburlarına (schwere Panzer-Abteilungen) verildi.[54] Standart bir tabur (Abteilung) 45 tanktan oluşuyordu:[54]

Tabur komutanlığı


3 x Tiger II

1. bölük komutanlığı


2 x Tiger II

 2. bölük komutanlığı


2 x Tiger II

 3. bölük komutanlığı


2 x Tiger II

1. takım

4 x Tiger II		 2. takım

4 x Tiger II		 3. takım

4 x Tiger II		 1. takım

4 x Tiger II		 2. takım

4 x Tiger II		 3. takım

4 x Tiger II		 1. takım

4 x Tiger II		 2. takım

4 x Tiger II		 3. takım

4 x Tiger II

Tiger II'yi kullanan birimler şöyleydi:[55]

Heer: (s. H.Pz.Abt) 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511
SS: (s. SS. Pz.Abt) 501, 502, 503

Dayanıklılık ve hareket kabiliyeti
Bovington Tank Müzesi'nde sergilenen kamuflajlı Tiger II. Tankın topu, gövdenin birkaç metre ilerisine kadar uzanmaktadır.

İlk üretilen Tiger II'ler keçe ve contalarındaki sızıntılar ve daha hafif bir araç için tasarlanmış tahrik sistemine binen aşırı yük sebebiyle çok dayanıklı araçlar değillerdi.[56] İlk başlarda çift dönüş yarıçaplı direksiyon sistemi arızaya özellikle yatkındı.[15] Mürettebatın eğitim eksikliği bu sorunu daha da arttırıyordu; başlangıçta diğer tanklarda sadece sınırlı bir eğitim verilen sürücüler genellikle doğrudan cepheye giden operasyonel birimlere gönderilmekteydi.[57][56]

501. Ağır Panzer Taburu, Doğu Cephesi'ne vardığında 45 tankından sadece sekizi operasyonel durumdaydı; tanklardaki problemler çoğunlukla aktarma organları arızalarından kaynaklanıyordu. Panzer Lehr Tümeni'ne teslim edilen ilk beş Tiger II, savaşta kullanılmadan önce arızalandı ve düşman eline düşmesini önlemek için mürettebatları tarafından imha edildi.[58]

Modifiye edilmiş keçeler, contalar ve aktarma organı bileşenlerinin kullanıma girmesi, daha iyi sürücü eğitimi ve yeterli bakım tankın mekanik güvenilirliğini geliştirdi.[59] 15 Mart 1945 tarihli istatistikler, Tiger II için %59 dayanıklılık oranı belirtmekteydi. Tankın dayanıklılık oranı Panzer IV'ün %62'lik oranına neredeyse eşit ve aynı dönemde faaliyet gösteren Panther'in %48'lik oranından daha iyiydi.[54]

İlk dayanıklılık sorunlarına rağmen Tiger II böyle ağır bir araç için oldukça çevikti. Dönemin Alman kayıtları ve test sonuçları, aracın taktik mobilitesinin çoğu Alman veya Müttefik tankına eşit veya daha iyi olduğunu göstermektedir.[60]

Muharebe tarihi
Fransa'da hareket halinde olan Tiger II'ler (Krupp taretinin ilk versiyonuyla), Haziran 1944

Tiger II'nin ilk muharebe kullanımı 503. Ağır Panzer Taburu'nun 1. Bölüğü tarafından, 18 Temmuz 1944'te Overlord Harekatı sırasında Troarn ve Demouville arasındaki Atlantik Harekâtı'na karşı gerçekleştirildi. İki tank çatışmada kaybedildi, bölük komutanının tankı Goodwood Harekâtı sırasında oluşan bir bomba kraterine düştükten sonra kurtarılamaz bir şekilde mahsur kaldı.[61]

Doğu Cephesi'nde, ilk olarak 12 Ağustos 1944'te 501. Ağır Panzer Taburu (s.H.Pz.Abt. 501) Lvov-Sandomierz Taarruzu'na direnmekte kullanıldı. Birlik Baranów Sandomierski yakınlarındaki Vistül Nehri üzerindeki Sovyet köprü başına saldırdı. Oględów yolunda üç Tiger II, birkaç T-34-85 tarafından pusuda imha edildi.[62] Bu tanklar mürettebatın ölümüne neden olan mühimmat patlamalarına maruz kaldığı için ana top mermilerinin taretin içinde saklanması yasaklandı; bu yasak tankın mühimmat kapasitesini 68'e düşürdü.[63] 501'in 14 kadar Tiger II'si, 11-14 Ağustos arasında Sovyet T-34-85 ve IS-2 tankları ile ISU-122 tank avcıları tarafından uygunsuz kumlu arazide pusuya düşürülerek imha edildi veya ele geçirildi. Üç operasyonel Tiger II'nin ele geçirilmesi Sovyetlerin Kubinka'da test yapmalarına ve aracın güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirmelerine olanak verdi.[64]

s.H.Pz.Abt. 503 Tiger II'si ve Macar birlikleri Budin'in Kale bölgesinde bir sokakta, Ekim 1944

15 Ekim 1944 günü, 503. Ağır Panzer Taburu'nun Tiger II'leri Panzerfaust Harekâtı sırasında çok önemli bir rol oynamıştır. Tanklar, Otto Skorzeny'nin askerlerinin Macar başkenti Budapeşte'yi almasında ve ülkenin savaşın sonuna dek Mihver Devletleri saflarında tutulmasında önemli rol oynadı. 503 daha sonra Debrecen Muharebesi'ne katıldı. 503, Macar harekât bölgesinde 166 gün kaldı, bu süre zarfında en az 121 Sovyet tankı, 244 tanksavar topu ve kundağı motorlu top, beş uçak ve bir treni yok etti. Tabur bu esnada 25 Tiger II kaybetti; on tanesi Sovyet birlikleri tarafından vurularak yandı, ikisi fabrika revizyonu için Viyana'ya geri gönderildi, on üç tanesi mürettebatları tarafından genellikle düşman eline düşmelerini önlemek için çeşitli nedenlerle havaya uçuruldu. İmha ettiği 162 düşman zırhlı savaş aracı ile tüm zamanların en başarılı tank ası Kurt Knispel, 503'te görev yaptı ve 29 Nisan 1945'te Tiger II'de girdiği bir çatışmada öldü.[65][66]

Önemli sayıda Tiger II, Aralık 1944'teki Ardenler Taarruzu sırasında (Bulge Muharebesi olarak da bilinir) dört ağır panzer taburuna dağıtılmış şekilde yer aldı.[67] Toplam üretimin yaklaşık üçte biri olan en az 150 Tiger II bu muharebede yer aldı ve çoğu saldırı sırasında kaybedildi.[68]

Tiger II'ler Sovyetlerin Ocak 1945'teki Vistül-Oder[69] ve Doğu Prusya taarruzlarında;[70] Almanların Mart 1945'te Macaristan'daki Balaton Gölü Harekâtı'nda,[71] Nisan 1945'teki Seelow Tepeleri Muharebesi'nde ve savaşın sonunda Berlin Muharebesi'nde görev yaptı.[72] 12 Ocak 1945'te, 524'üncü Ağır Panzer Taburu'ndan bir Tiger II grubu, hem Alman hem de Sovyet formasyonlarının ağır kayıplar yaşadığı Lisow köyü yakınlarında IS-2 tanklarıyla kısa mesafeden bir çatışmada yer aldı.[73] 21 Mart 1945'te Veszprém'de Öskü - Hajmasker yolunda SS 101'e bağlı bir Tiger II, iki Panther desteğiyle 17 düşman tankını savaş dışı bıraktı.[74] 23 Mart 1945'te 2./schwere SS-Panzer-Abteilung 502 tarafından gün doğumunda Sachsendorf'a yapılan bir taarruzda yirmiden fazla Sovyet tankı imha edildi.[75] 16 Nisan 1945'te 1./schwere SS-Panzer-Abteilung 502, altı operasyonel tankı ile Oder Nehri yönünde Oder-Neisse Taarruzu'na katılan on bir Sovyet tankını imha etti.[75] 22 Nisan'da Steinhöfel dışında pozisyon alan 502, 11 Sovyet tankını daha imha etti; ancak cephanesi ve yakıtı tükenen birçok tank terk edildi. 23 Nisan'da Demnitz-Steinhöfel yakınındaki çatışmalarda 15 düşman tankı imha edildi.[76]

103. SS Ağır Panzer Taburu (s.SS Pz.Abt. 503) Ocak-Nisan 1945 döneminde Doğu Cephesi'nde (çoğu mekanik arızalar veya yakıt yetersizliğinden sonra kendi mürettebatı tarafından terk edilmiş ve imha edilmiş) 45 Tiger II'nin kaybına karşılık yaklaşık 500 düşman aracını yok etti.[77]

Silah ve zırh performansı
Ön zırhında yumruk büyüklüğünde oyuklar ve taretinde bir delik bulunan bir Tiger II[78]

Kalın zırhı ve güçlü uzun menzilli topu, Tiger II'ye ön cepheden çatışmalarda tüm Müttefik ve Sovyet tanklarına karşı önemli bir avantaj sağladı. Bu özellikle Batı Cephesi'nde geçerliydi; D-Day'den sonra Avrupa'ya dağılmış birkaç M4A3E2 Sherman "Jumbo" ve 1945'te getirilen birkaç M26 Pershing dışında ne İngiliz ne de Amerikan kuvvetleri Tiger II ile doğrudan çatışmaya girebilecek ağır tanklara sahip değildi. Bir Wa Prüf 1 raporu, Tiger II'nin ön zırhının Müttefiklerin en ağır zırh delici tank topu 122 mm D-25T'ye karşı dayanıklı olduğunu ortaya koydu. Öte yandan, Şubat 1945'te yayınlanan bir R.A.C. 3.d belgesi, Zırh delici sabot mermi kullanan İngiliz QF 17 libre 76,2 mm topun teorik olarak Tiger II'nin taretini ve burnunu (alt ön gövde) 1.000 ile 1.200 metre mesafeden delebileceğini değerlendirmekteydi; ancak bu raporda mermi çarpma açısı yer almamış, muhtemelen 90 derecelik ideal açı kullanılmıştır.[79] Bazı kaynaklar Tiger II'nin ön zırhının savaşta delindiğine dair hiçbir kanıt olmadığını iddia etmektedir.[80]

Kalın ön zırhının bir sonucu olarak, Müttefik tankları Tiger II'yle karşılaştıklarında çoğunlukla daha ince yan ve arka zırha yönelik atışlar denemek için kanatlardan saldırmaya çalıştılar. Bu durum, çoğu çatışmada Tiger II'ye taktiksel bir avantaj sağladı.[81] Ayrıca Tiger II'nin ana topu 2,5 kilometreyi aşan menzili ile tüm Müttefik tank silahlarının etkili menzilinin çok ötesinden Müttefik tanklarını imha edebiliyordu.[82]

Sovyet savaş zamanı testi

Ağustos 1944'te Sandomierz yakınlarındaki Sovyetler tarafından iki Tiger Ausf B tankı ele geçirildi ve kısa süre sonra Kubinka'daki test alanına götürüldü. Nakliye esnasında iki tank çeşitli mekanik arızalar yaşadı; tankın soğutma sistemi aşırı sıcak havalarda yetersizdi, motorun aşırı ısınması ve bunun sonucunda dişli kutusunun arızalanmasına neden oluyordu. Tanklardan birinin sağ süspansiyonunun tamamen değiştirilmesi gerekiyordu ve tam olarak operasyonel hale getirilemedi. Tank her 10 – 15 kilometrede bir tekrar bozuldu. Test sonuçlarına göre 8,8 cm KwK 43, 122 mm D-25T ile benzer zırh delme ve isabet oranına sahipti. Tiger II'nin topu, başka bir Tiger II'nin taret zırhını 400 m mesafeden delebiliyordu. Bir aracın zırhı, 100 ile 152 mm arasında kalibrede mermiler ateşlenerek test edildi. Zırh plakalarının kaynaklanması, dikkatli işçiliğe rağmen benzer tasarımlardan daha kötüydü. Sonuç olarak mermiler zırha nüfuz etmediğinde bile, zırh plakalarının iç kısmında genellikle şanzımana zarar veren ve tankı çalışmaz hale getiren büyük miktarda parçalanma gerçekleşiyordu. Daha ileri testler, zırh plakasının kendisinin Tiger I ve Panther gibi önceki Alman tanklarına kıyasla kalite eksikliklerini gösterdiğini gösterdi. Laboratuvar testleri, zırh plakalarında kullanılan çelik alaşımın molibden içermediğini (Alman endüstrisinin tedarik sorunları sebebiyle molibden yerine vanadyum kullanılmıştı) ve bunun düşük sünekliğe neden olduğunu gösterdi.[83]

Genişletilmiş atış testi, 100 mm BS-3 ve 122 mm A-19 topları tarafından ateşlenen zırh delici mermilerin Tiger Ausf B taretini 1.000-1.500 metre mesafeden deldiğini ve bu da Tiger Ausf B'nin tareti için 0,86 kalite faktörü olduğunu gösterdi. Bununla birlikte, Tiger B taret cephesine karşı ateşleme testi, top ve top kalkanının çıkarılmasından sonra gerçekleştirildi ve zırhın görme yarıkları ve top yeri gibi açıklıklara yakın delinmelere neden oldu. Sağ top açıklığında delinmeler, önceki 100 mm mermi atışları veya zırh hasarı sebebiyle gerçekleşti[84] 100 mm BS-3 ve 122 mm A-19 ayrıca 3-4 atıştan sonra 500-600 metre mesafelerde ön gövdenin kaynak bağlantılarını da delmekteydi.[85]

Günümüze ulaşan araçlar
Musée des Blindés'in çalışan Tiger II'si sergilenirken (2005)

Günümüzde Tiger II'nin tek çalışan örneği, Saumur, Fransa'daki Musée des Blindés'te sergilenmektedir. 101. SS Ağır Panzer Taburu'nun 1. Bölük'üne ait bu tank, "üretim taretine" sahiptir ve halka açıktır. 23 Ağustos 1944'te motorunda yaşanan sorun nedeniyle Mantes-la-Jolie yakınlarındaki Brueil-en-Vexin'de mürettebatı tarafından terk edildiği düşünülmektedir. Eylül 1944'te Fransız Ordusu tarafından kurtarıldı ve 1975'te müzeye gönderilmeden önce Satory'deki bir fabrikada saklandı. 123 numaralı tareti taşıdığına inanılan tanka müzenin kurucusu Albay Michel Aubry, savaşın sonunda komuta ettiği M4 Sherman tankını tahrip eden Tiger II'nin onuruna 233 taret numarası koymuştur. Ele geçirilen diğer Alman araçlarının aksine bu Tiger II Fransız Ordusu tarafından hiç kullanılmamıştır.[86]

Günümüze ulaşan diğer tanklardan bazıları aşağıda verilmiştir:

Bovington Tank Müzesi'nin prototip Tiger II'si, müzenin Tiger Koleksiyonu Sergisi'nde sergilenmektedir (2017)
Tiger II, La Gleize, Belçika
Tiger II, ABD Patton Süvari ve Zırh Müzesi'nde
Munster'deki Alman Tank Müzesi'nde üretim taretli Tiger II
  • Bovington Tank Müzesi, Dorset, İngiltere. Erken üretim taretli Tiger II sergilenmektedir. Bu araç, yapılan ikinci yumuşak çelik prototipti ve aktif hizmet görmedi. Bu Tiger II'nin motoru, Tiger I'in tek çalışan örneği Tiger 131'in restorasyonunda kullanılmak üzere sökülmüştür. Müzede yer alan üretim taretli Tiger II, Tiger sergisi için Shrivenham, İngiltere'deki Savunma Akademisinden ödünç alınmıştır.[87]
  • Birleşik Krallık Savunma Akademisi, Shrivenham, İngiltere. Tiger II (üretim tareti). s.SS Pz.Abt. 501, gövde numarası 280093, taret numarası 104 olan bu araç kapsamlı Zimmerit kaplamaya sahiptir.[88] Beauvais yakınlarında 23. Hussars, 11. Zırhlı Tümen Başçavuşu Roberts tarafından bir M4 Sherman tankı ile vurulduğu iddia edilmiştir, ancak tank paletler ve son dişlisindeki hasar sebebiyle mürettebatı tarafından devre dışı bırakılmış ve terk edilmişti.[89] Bu aracın son çatışmasının ardından tareti 90° döndürülmüş şekilde bir pancar tarlasında gösteren bir fotoğraf bulunmaktadır.[90] Bu tank şu anda Dorset, İngiltere'deki Bovington Tank Müzesi'nde sergilenmektedir.
  • Wheatcroft Koleksiyonu, Leicestershire, İngiltere. Özel bir koleksiyoncu olan Kevin Wheatcroft, tam bir Tiger II'nin restorasyonuna/yeniden inşasına başlamaktadır. Proje kapsamındaki tankın, birçok Tiger II'den parçaları içermesi ve birçok parçasının da yeniden üretilmesi planlanmaktadır. Wheatcroft, bir rekonstrüksiyon için gerekli orijinal parçaların %70-80'ine sahip olduğunu ve kalan parçaların sürekli olarak tedarik edildiğini belirtti. Bilinen ve gösterilen parçalar arasında komple bir ön üst zırh plakası, 8,8 cm KwK 43 ana top, motor güvertesi plakaları, gövdenin arka yanının yaklaşık 1/3'ü, bir dizi palet, sol yan gövdenin iki parça halinde 2/3'ü bulunmaktadır.[91] Projenin amacı yürür şekilde tam bir Tiger II restore etmektir.[92][93]
  • Mantes-la-Jolie, Fransa. Aşağı yukarı eksiksiz fakat ağır hasarlı bir olan Tiger II (üretim tareti) bölgesel yol 913'ün altında gömülü bulundu. Taretin bazı kısımları 2001 yılında sınırlı bir keşif kazısında çıkartılmıştır. Mali nedenlerden ötürü kazı durdurulmuştur. Bir Vexin savaş anıtı için bu Tiger II'yi tamamen kazma ve restore etme planları vardır.[94]
  • Kubinka Tank Müzesi, Rusya. Oględów'da Kızıl Ordu tarafından ele geçirilen 002 (502) taret numaralı Tiger II (üretim tareti). Müze halka açıktır.[93]
  • Aralık 44 Müzesi, La Gleize, Belçika. Kozmetik olarak restore edilmiş, Ekim 1944'te inşa edilmiş, gövde numarası 280273, taret numarası 213 olan ve s.SS Pz.Abt 501'e ait Tiger II (üretim tareti), tamamen Ardenler Taarruzu'na adanmış Aralık 44 Müzesi koleksiyonunun girişinde sergilenmektedir. Bu tank, 24 Aralık 1944'te Kampfgruppe Peiper'ın ilerlemesinin durdurulduğu La Gleize'de terk edildi.[95] SS-Obersturmfuhrer Wilhelm "Helmut" Dollinger komutasındaki Tiger 213 Le Gleize'de çatışmalar sırasında birçok isabet almış, namlu freni vurulmuş ve çatışma dışı bırakılmıştır. O günden beri La Gleize'de yer almaktadır.[96] Top namlusunun yaklaşık 1/3'lük ön kısmı bir Panther namlusu ve namlu freni ile restore edilmiştir. Ayrıca çamurlukları restore edilmiştir. Aracın dış ve iç ekipmanları bulunmamaktadır, burulma çubuklarının çoğu kırılmıştır, ancak yine de vites kutusu ve motoru yerinde bulunmaktadır.[95]
  • Alman Tank Müzesi, Munster, Almanya. Tiger II (üretim tareti) iç mekanda halka açık olarak sergilenmektedir. Gövde numarası 280101. 121 numaralı taret. SS. Pz.Abt 501.[93] Schwere SS-Panzer-Abteilung 501'e ait olan ve SS-Oberscharfiihrer Zahner komutasındaki tank Hauts-de-France'ın La Capelle komünü yakınında bir yolda yakıtının bitmesi sebebiyle mürettebatı tarafından patlatılmış ve terk edilmiş, Amerikan askerleri tarafından yolun kenarına devrilmiştir.[97]
  • Ulusal Zırh ve Süvari Mirası Müzesi, Restorasyon Atölyesi, Fort Benning, Amerika Birleşik Devletleri. Tiger II (üretim tareti). Eylül 1944'te inşa edilmiş, gövde numarası 280243, taret numarası 332 olan tank s.SS Pz.Abt. 501'e aittir. Trois-Ponts yakınlarında terk edilmesinin ardından 24 Aralık 1944'te Amerika Birleşik Devletleri Ordusu tarafından ele geçirildi. Sol taraf 1940'ların sonlarında Aberdeen Proving Ground'da eğitim için kesilerek açıldı. Fort Knox'taki Patton Süvari ve Zırh Müzesi'nde sergilenmesinin sonrasında Base Realignment and Closure tarafından Fort Benning'e transfer edildi.[93]
  • Full İsviçre Askerî Müzesi, İsviçre. Bu Tiger II (üretim tareti) daha önce Thun Tank Müzesi'nde sergilenmiş, Eylül 2006'da geçici olarak bu müzeye verilmiştir. Uzun vadeli bir projede tamamen çalışır duruma getirilecektir. Bu tank savaştan sonra Fransa tarafından İsviçre'ye verildi. Gövde numarası 280215 olan tank s.H.Pz.Abt 506'ya aittir.[98]

Ayrıca bakınız
Karşılaştırılabilir rol, performans ve dönem tankları
  • İngiliz Centurion ana muharebe tankı - II. Dünya Savaşı ortasında geliştirildi, 1946'da hizmete girdi
  • İngiliz Black Prince ağır tankı - Mayıs 1945'te altı prototip üretildi; hizmete girmedi
  • Sovyet IS-2 model 1944 ağır saldırı tankı - 1944'te hizmete girdi
  • Sovyet IS-3 ağır tankı - 1945'te hizmete girdi
  • Amerikan T32 ağır tankı - prototip; hizmete girmedi
  • Amerikan T26E4 "Super Pershing" ağır tankı - M26 Pershing'in ek zırh ve geliştirilmiş T13E1 L/73 90mm topu içeren versiyonu; Batı Avrupa'da 1945'te savaştı
  • Amerikan T29 ağır tankı - prototip; hizmete girmedi
  • Fransız ARL 44 - 1940'ların sonu ve 1950'lerin başında az sayıda üretildi ve hizmet gördü
  • Fransız AMX 50 - 1940'ların sonu ve 1950'lerin başında birçok prototipi üretildi

Notlar
  1. Panzerkampfwagen - kısa.: Pz. veya Pz.Kfw. (Türkçe: "zırhlı savaş aracı") Ausführung - kısa.: Ausf. (Türkçe: versiyon). Tam isimler Panzerkampfwagen Tiger Ausf. B ve Panzerbefehlswagen Tiger Ausf. B (komuta versiyonu) eğitim ve bakım talimatnameleri ile organizasyon ve ekipman tablolarında kullanılmıştır.[6] Araç için Tiger II adı (Tiger H3 yerine) ilk kez 16 Mart 1943'te kullanılmıştır. Ayrıca bazen model "Pz. VI Ausf B" olarak anılmıştır, ancak bu isim Tiger I varyasyonlarından "Pz. VI Ausf H" ile karıştırılmamalıdır.
  2. Bu isim ilk kez Ocak 1945'te Albert Speer'in Reich Silahlanma ve Savaş Üretimi Bakanlığı aylık üretim raporlarında yer almış, Wehrmacht veya Panzertruppen tarafından kullanılmamıştır.[5]
  3. Henschel'in Tiger I tasarımı Tiger (H) olarak da anılır. Tiger II'nin geliştirme sürecinde prototiplerde Tiger H2 ve Tiger H3 adları da kullanılmıştır.[15]
  4. Kampfwagenkanone - kısa.: KwK (Türkçe: "savaş aracı topu")
  5. Tiger II şasisi üzerine inşa edilen taretsiz Jagdtiger tank avcısı, savaşta kullanılan en ağır zırhlı savaş aracıdır.[52] Panzer VIII Maus gibi daha ağır prototipler operasyonel kullanıma girmemiştir.[53]

Kaynakça
Özel
  1. Jentz & Doyle 1996, s. 288.
  2. Jentz & Doyle 1997, ss. 162-165.
  3. Jentz & Doyle 1993, s. 28.
  4. Jentz & Doyle 1993, s. 33.
  5. Jentz & Doyle 1993, s. 16.
  6. Jentz & Doyle 1997, s. 16.
  7. Buckley 2004, s. 119.
  8. Tank Müzesi (2011). Tank Spotter's Guide (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 63. ISBN 1780962207.
  9. "Nazi Germany's King Tiger Tank : Super Weapon or Super Myth?". Was the King Tiger a great tank or simply hype?. The National Interest. 12 Ağustos 2016. 14 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2020.
  10. Jentz & Doyle 1997, s. 14.
  11. Jentz & Doyle 1993, s. 3.
  12. Chamberlain & Doyle 1999, s. 136.
  13. Jentz & Doyle 1993, s. 8.
  14. Jentz & Doyle 1993, ss. 8-10.
  15. Jentz & Doyle 1993, s. 11.
  16. Jentz & Doyle 1993, ss. 10-12.
  17. Tank Chats #47 King Tiger
  18. Higgins 2011, s. 12.
  19. Jentz & Doyle 1997, s. 6.
  20. Higgins 2011, s. 5.
  21. Jentz & Doyle 1993, s. 17.
  22. Higgins 2011, s. 11.
  23. Jentz & Doyle 1993, s. 6.
  24. Jentz & Doyle 1997, ss. 6,14.
  25. Higgins 2011, s. 10.
  26. Jentz & Doyle 1993, ss. 13-16.
  27. Jentz & Doyle 1993, s. 23.
  28. Jentz & Doyle 1993, s. 24.
  29. Jentz & Doyle 1993, s. 19.
  30. Jentz & Doyle 1993, ss. 23,24,28.
  31. Jentz & Doyle 1993, ss. 23-24.
  32. Jentz & Doyle 1993, s. 42.
  33. Jentz & Doyle 1993, ss. 11-12.
  34. Jentz & Doyle 1993, s. 13.
  35. Jentz & Doyle 1993, ss. 12,15.
  36. Jentz & Doyle 1993, ss. 16-17.
  37. Schneider 1990, s. 18.
  38. Chamberlain & Doyle 1999, s. 133.
  39. "Grille series". Achtung Panzer!. 21 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009.
  40. Chamberlain & Doyle 1999, s. 145.
  41. Jentz & Doyle 1997, ss. 144-154.
  42. Jentz & Doyle 1997, s. 62.
  43. Jentz & Doyle 1997, s. 59.
  44. Manchester, William (2003). The Arms of Krupp, 1587–1968: The Rise and Fall of the Industrial Dynasty That Armed Germany at War. Boston: Back Bay Books. s. 498. ISBN 978-0-316-52940-2.
  45. Jentz & Doyle 1997, s. 60.
  46. "Panzer VI Ausf.B Königstiger (1944)". www.tanks-encyclopedia.com (İngilizce). 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2018.
  47. Jentz & Doyle 1997, ss. 60-61.
  48. Chamberlain, Doyle & 1999 142.
  49. Jentz & Doyle 1993, s. 37.
  50. Jentz & Doyle 1993, s. 40.
  51. "Panzer". Encyclopaedia Britannica (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Haziran 2020. The early Tigers weighed about 55 tons, and the Tiger II model introduced in 1944 weighed 70 tons, making it the heaviest tank of the war.
  52. Tucker-Jones & Delf, s. 170.
  53. Chamberlain, Doyle & 1999 148.
  54. Jentz & Doyle 1993, s. 36.
  55. Jentz & Doyle 1993, ss. 37-42.
  56. Jentz & Doyle 1993, s. 34.
  57. Higgins 2011, s. 44.
  58. Jentz & Doyle 1993, s. 35.
  59. Jentz & Doyle 1993, s. 18.
  60. Jentz & Doyle 1993, ss. 33-34.
  61. Schneider 2000, s. 133.
  62. Zaloga 1994, s. 14.
  63. Schneider 2000, s. 46.
  64. Wilbeck, Christopher W. (2004). Sledgehammers: Strengths and Flaws of Tiger Tank Battalions in World War II (İngilizce). Aberjona. s. 135. ISBN 0971765022.
  65. Számvéber 2000, s. 147.
  66. Spielberger & Milsom 1973, s. 123.
  67. Schneider 2005, ss. 214-216.
  68. Green, Michael (2000). German Tanks of World War II (İngilizce). Zenith Press. s. 73. ISBN 0760306710.
  69. Schneider 2000, s. 47.
  70. Schneider 2000, ss. 89-91.
  71. Schneider 2005, s. 217.
  72. Schneider 2005, ss. 300-303.
  73. Zaloga, Steven J. (2011). IS-2 Heavy Tank 1944–73 (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 31. ISBN 1780961391.
  74. Schneider 2005, s. 218.
  75. Schneider 2005, s. 271.
  76. Schneider 2005, s. 273.
  77. Schneider 2005, ss. 304, 324.
  78. Pallud 2006, s. 152.
  79. Jentz & Doyle 1993, ss. 34-36.
  80. "PzKpfw VI Tiger II". The Armor Site!. Fabio Prado. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015.
  81. Jarymowycz 2001, s. 274.
  82. Jarymowycz 2001, s. 258.
  83. "Was the Tiger really King?: Testing the King Tiger at Kubinka". The Russian Battlefield. 19 Eylül 2011. 13 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. source: Tankomaster #6 1999.
  84. Bird, Lorrin Rexford; Livingston, Robert D. (2001). WWII Ballistics - Armour and Gunnery. Overmatch Press. s. 90.
  85. Zheltov, Igor. TankoMaster Special Issues 02, 2002: Isoif Stalin. Tekhnika molodezhi. s. 33.
  86. "Surviving WW2 King Tiger II Ausf. B Heavy Tank - Restored Preserved Panzers". 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
  87. Moss, Richard (30 Mayıs 2006). "Veteran German WWII King Tiger tank arrives at Tank Museum, Bovington". culture24.org.uk. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
  88. Jentz & Doyle 1997, s. 108.
  89. Schneider 2005, s. 212.
  90. "Tiger II Gallery 2". Achtung Panzer!. 19 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009.
  91. "Gallery of parts". Wheatcroft Collection. 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009.
  92. Knight, Jack (26 Mayıs 2018). "Wheatcroft Collection Update: Panther progress, Stuka parts, King Tiger parts just delivered, cool videos too". warhistoryonline.com. 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
  93. "Surviving Tiger Tanks" (PDF). Surviving Panzers. 28 Ocak 2020. 25 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
  94. "Memorial Vexin 44". vexinhistoirevivante.com (Fransızca). 21 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009.
  95. "King Tiger #213". december44.com. December44 Historical Museum La Gleize. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
  96. Schneider 2005, s. 215.
  97. Schneider 2005, s. 213.
  98. "Tiger II". Schweizerisches Militärmuseum Full. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009.
Genel
  • Buckley, John (2004). British Armour in the Normandy Campaign, 1944. Londra: F. Cass. ISBN 978-0-7146-5323-5.
  • Chamberlain, Peter; Doyle, Hillary L. (1999). Jentz, Thomas L. (Ed.). Encyclopedia of German Tanks of World War Two. Cassell. ISBN 978-1854095183.
  • Ford, Roger (2012). The World's Great Tanks: From 1916 to the Present Day. Londra: Amber Books Ltd. ISBN 9781908696014.
  • Higgins, David R. (2011). King Tiger vs IS-2 Operation Solstice 1945. Oxford: Osprey. ISBN 978-1-84908-405-5.
  • Jarymowycz, Roman (2001). Tank Tactics: from Normandy to Lorraine. Boulder: L. Rienner Publishers. ISBN 978-1-55587-950-1.
  • Jentz, Thomas; Doyle, Hilary (1997). Germany's Tiger Tanks – Vk45 to Tiger II: Design, Production & Modifications. West Chester: Schiffer Publishing. ISBN 978-0-7643-0224-4.
  • Jentz, Thomas; Doyle, Hilary (1993). Kingtiger Heavy Tank, 1942–45. New Vangaurd. Londra: Osprey. ISBN 978-1-85532-282-0.
  • Jentz, Thomas (1996). Panzertruppen 2: The Complete Guide to the Creation & Combat Employment of Germany's Tank Force 1943–1945. Schiffer. ISBN 978-0-7643-0080-6.
  • Pallud, Jean-Paul (2006). Rückmarsch! : the German retreat from Normandy : then and now. Old Harlow: Battle of Britain International Ltd. ISBN 978-1-870067-57-7.
  • Perrett, Bryan (2000). Sturmartillerie and Panzerjager 1939–45. New Vanguard. Londra: Osprey. ISBN 978-1-84176-004-9.
  • Schneider, Wolfgang (1990). Elefant Jagdtiger Sturmtiger: Rarities of the Tiger Family. West Chester: Schiffer Publishing. ISBN 978-0-88740-239-5.
  • Schneider, Wolfgang (2000). Tigers in Combat I. Mechanicsburg: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3171-3.
  • Schneider, Wolfgang (2005). Tigers in Combat II. Mechanicsburg: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3203-1.
  • Spielberger, Walter; Doyle, Hilary (2007), Tigers I and II and their variants, Pennsylvania: Schiffer Publishing Ltd, ISBN 978-0-7643-2780-3
  • Számvéber, Norbert (2000). Nehézpáncélosok. A német 503. nehézpáncélos-osztály magyarországi harcai (Macarca). Hadtörténeti Levéltár. ISBN 978-963-00-2526-3.
  • Tucker-Jones, Anthony; Delf, Brian (2012). Images of War Special: Tiger I & Tiger II (İngilizce). South Yorkshire, İngiltere: Pen & Sword. ISBN 978-1-47382-928-2.
  • Wilbeck, Christopher (2004). Sledgehammers: Strengths and Flaws of Tiger Tank Battalions in World War II. The Aberjona Press. ISBN 978-0-9717650-2-3.
  • Zaloga, Steven (1994). IS-2 Heavy Tank 1944–1973. New Vanguard. Londra: Osprey Publishing. ISBN 978-1-85532-396-4.
  • Zaloga, Steven J. (2015). Armored Champion: The Top Tanks of World War II. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-1437-2.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.