Pertevniyal Anadolu Lisesi

Pertevniyal Lisesi (Valde Mektebi), İstanbul’da Fatih ilçesi merkezinde Pertevniyal Valide Sultan Camii yanında “Mahmudiye Mektebi” adıyla 1872’de hizmete giren ve hâlen Anadolu Lisesi olarak eğitime devam eden, Türkiye'nin en köklü öğrenim kurumlarından biridir. İstanbul'un ve Türkiye'nin en başarılı okullarından biri olarak gösterilen Pertevniyal Lisesi, 2013-2014 öğretim yılında 140 mezunundan 42'sini, 2014-2015 yılında 180 mezunundan 36'sını çeşitli tıp fakültelerine göndererek büyük bir başarıya imza atmıştır.

Başlığın diğer anlamları için Pertevniyal sayfasına bakınız.
Pertevniyal Anadolu Lisesi
Kuruluş 1872
Ülke Türkiye
Şehir İstanbul
Türü Anadolu Lisesi
Müdür Zekeriya Arslantürk
Eğitim dili Türkçe
Yabancı dil(ler) İngilizce, Fransızca, Almanca
Öğrenci sayısı 939
Resmî sitesi pertevniyallisesi.meb.k12.tr

II. Mahmut'un eşi ve Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından yaptırılmıştır. Valde Mektebi adıyla da bilinir. 1998’den bu yana Anadolu Lisesi statüsüne geçmiştir. Karma eğitim vermektedir.

Tarihçe

Okulun inşaatı, Pertevniyal Valide Sultan tarafından Aksaray'da Pertevniyal Valide Sultan Camisi’nin inşaatı ile birlikte başlatıldı. Valide Sultan, kendi adına yaptırdığı caminin yanına çeşme, kütüphane ve eşi II. Mahmut adına bir okul yaptırdı. Böylece “Mahmudiye Mektebi” adı ile inşa edilen okulun günümüze gelemeyen 2 katlı, 8 odalı kâgir binası 3530 altın harcanarak iki yılda tamamlandı.[1] Okul, 6 Nisan 1872’de öğretime başladı. 1883 yılında vefat eden Pertevniyal Valide Sultan okulun ihtiyaçlarını karşılaması için vakıf gelirleri bıraktı.

Eski okul binasının alt katı sübyan mektebi, üst katı rüştiye olarak hizmet vermiştir. Sübyan kısmında okuma, Kur'an, Türkçe, tecvit, ilmihal, ahlak ve yazı dersleri; Rüştiye kısmında ise Arapça, Farsça, Matematik, imla ve inşa dersleri verilmekteydi. Bina, 1911 yılındaki Aksaray yangınında tamamen yandı. Okul, Aksaray'da Sinekli Bakkal Sokağı'ndaki bir konakta Mahmudiye Rüştiyesi adı ile eğitim faaliyetlerine devam etti.

Valide Sultan’ın bıraktığı vakıf gelirinden sağlanan birikim ile 1930’da mimar Sırrı Arif (Bilen)’in tasarımına göre bugünkü binanın güney bölümündeki modern betonarme yapı inşa edildi. Yapıda bir okul için düşünülebilecek tüm ayrıntılar göz önüne alınmış ve pencere tasarımına özel önem verilmiştir.[2] 17 sınıfı, 4 laboratuvarı ve spor salonundan oluşan yeni bina, ilkokul olarak inşa edilmişti ama çevre halkının isteği üzerine liseye dönüştürüldü.[1] “Pertevniyal Lisesi” adını alan okul 15 Ekim 1930’da tam devreli lise eğitimi (ortaokul ve lise bir arada) vermeye başladı.

1937 yılında binanın yetersiz gelmeye başlaması üzerine inşa edilen dört dershaneli ek bina, 1938-1939 eğitim öğretim döneminde hizmete girdi. Aksaray Postanesi’nin yıktırılması üzerine Pertevniyal Lisesi’nin sözü edilen ek binası, 1954-1964 arasında postane olarak hizmet vermiş, 1964 Eylülü'nde yeniden liseye devredilmiştir.[1]

Okulun lise bölümü bakanlığın emri ile 1949-1950 yılında Çapa’daki lağvedilen Çapa Eğitim Enstitüsü’nün binasına “Çapa Lisesi” adıyla taşındı ve Pertevniyal, bir ortaöğrenim kurumu haline geldi. Ancak 1950-1951 döneminde Çapa Lisesi lağvedilerek lise sınıfları tekrar Pertevniyal’a taşındı (Çapa’da Eğitim Enstitüsü ve Yüksek Öğretmen Okulu açılmıştır). 1952’de orta kısmı okulun bünyesi dışına çıkarıldı. Binanın yetersiz gelmesi üzerine 15 odalı yeni bir bina yaptırılarak 24 Eylül 1956’da tedrisata açıldı.

Artan öğrenci sayısı nedeniyle 1962-1963 döneminden itibaren çift öğrenim uygulandı. İstanbul Erkek Lisesi’nin Almanca öğretime geçmesi Pertevniyal'e kayıtları çok fazla arttırdı.[1] Okulda koridorlar, bodrumlar, lâboratuvarlar, depolar sınıf haline getirildi. 1963-1964 döneminde sınıfların bir kısmına Oruçgazi İlkokulu’nda ders vermek; 1964-1965’ten itibaren iki kişilik öğrenci sıralarına dört öğrenci oturtulması, ayakta ders takip edilmesi söz konusu idi. Bu şartlar karşısında bina ihtiyacının karşılanması için yeni bir okul arsası arayışı başladı. Okula yakın uygun arasa bulunamayınca okulun mevcut dört dershaneli ek binasının yıkılıp okul bahçesine 17 dershaneli 4 lâboratuvarlı yeni bir bina inşa edildi. Kapalı spor salonu ve Konferans salonu olan yeni bina 1969’da hizmete açıldı.

Okul 1986’da Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi'nin binasına taşındı. Pertevniyal´in Aksaray´daki binasına Osmanlı Arşivi yerleştirildi. Okul yönetimi ve mezunların gayreti ile okul 1992’de Aksaray'daki binasına geri döndü. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'nın çeşitli çalışmalarıyla önce süper lise, 1998 yılında ise Anadolu lisesi oldu.

Mimarisi

Okulun tarihi binasının mimari özellikleri M. Vedat tarafından kaleme alınmış 1931 tarihli makalede şu şekilde anlatılmıştır.[3]

“ …Bu mektepte, bizde ilk defa olarak (endirekt) tenvir usulü tatbik edilmiş; pencereler tavana muttasıl yapılarak kuvvetli ışığa maruz beyaz tavanların inikâsile sınıfın her noktası mütecanisen aydınlatılmıştır. Sınıfın havasını teneffüs esnasında tecdit etmek için pencerelerin üstünde, aşağıda bulunan bir manivelâ ile hepsi birden açılan vasisdaslar yapılmıştır.

Üstüste bulunan sınıfların gürültüleri birbirine geçmemek için de betonarme tavanın altında hava bırakılarak ikinci bir tavan yapılmıştır.

Merdivenlerin basamakları bütün çocuk mekteplerinde olması lâzımgeldiği veçhile 14 santim yüksekliğindedir. Merdivenin küpeşteleri de toz tutmasın diye betondan yapılmış yalnız el hizasından bir demir boru geçirilmiştir.

Binanın antresi, bir çocuk mektebi yapıldığı düşünülerek basit ve hafif, kapının saçanı da ancak iki metre on santim yüksekliğinde yapılmıştır. Kapının iki yanında ve saçağın koltuğunda methali, göz kamaştırmadan tenvir eden iki ışık tertibatı yerleştirilmiştir.

Binanın cephesinde büyük bir saat yeri görürüz. Bu yapılacak ayara göre ders saatlerini otomatik zil tesisatile mektep içinde çalmak üzere yapılmış ise de evkaf idaresince saat makinesi henüz ısmarlanmamıştır. Millî günlerde birçok masraf yaparak mektebi donatmak ihtiyacına karşılık olmak üzere binanın cephesinde, bir düğme çevirmek suret ile yanacak elektrikli ışık tertibatı yapılmıştır. M. Vedat

 „

Ünlü Mezunları

Sivil Kuruluşlar

Okulun mezunları tarafından kurulan Pertevniyal Eğitim Vakfı, Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği, Pertevniyal Lisesi Öğrencilerine Yardım Derneği ve Pertevniyal Spor Kulübü gibi topluluklar camianın sivil kuruluşlarıdır. Bu kuruluşların düzenlediği etkinlik ve organizasyonlar aracılığı ile mezunlar bir araya gelirler.

Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği

Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği, 1947 yılında Av. Hikmet Turgut Söğütlü tarafından kurulmuştur. Derneğin amacı Pertevniyalliler arasında tanışma, dayanışma ve yardımlaşmayı sağlamak, lise ile manevi bağlarını sürdürmek ve yaşatmaktır. [4]

Pertevniyal Spor Kulübü

Pertevniyal Spor Kulübü hakkında daha fazla bilgi için: Pertevniyal SK

17 Kasım 1960 yılında dönemin Pertevniyal Lisesi Müdürü rahmetli Ahmet Dinç, beden eğitimi öğretmenleri Kadri Süğlün, Cahit Tezer, genç mezunlardan Engin Ural, Ahmet Kaplanoğlu, Aziz Coşkun ve Uğur Gümüştekin’in girişimleriyle kurulan Pertevniyal Spor Kulübü ilk yıllarda okçuluk, atletizm, halter, güreş gibi branşlarda faaliyet göstermiştir. 1968 yılında spor salonunun yapılmasıyla basketbol, voleybol branşlarında da aktif olmaya başlamıştır.

Pertevniyal Lisesi Gençlik Festivali'nden bir kare (Sahnede: Pinhani)

Etkinlikler
  • Geleneksel Pilav ve Aşure Günü: Mezunları bir araya getirmek onların hasret gidermesini sağlamak amacıyla PLYD tarafından her yıl geleneksel olarak Ekim ayının sonunda düzenlenir.
  • Pertevniyal Koşusu: 1997 yılından bu yana geleneksel olarak düzenlenen spor etkinliğidir. İl ve il dışından okullar yıldız kız, yıldız erkek ve genç kız, genç erkek gibi farklı kategorilerdeki takımları ile katılırlar, takım çalıştırmayan okulların öğrencileri ferdi olarak katılabilir. Öğretmenler arasında da bir yarışma düzenlenmektedir. Avrasya Maratonu'ndan sonra en çok katılımcısı olan koşudur.
  • Gençlik Festivali: Öğrencilerin eğlenmesi ve sosyalleşmesi için 2004 yılından bu yana konuk öğrenciler, veliler ve mezunların katılımı ile düzenlenen bir etkinliktir. Festival kapsamında konserler, yarışmalar, basketbol turnuvaları, film gösterimleri, içecek ve yiyecek ikramları yapılmaktadır.
  • Satranç Turnuvası: Pertevniyal Lisesi’nin davetiyle Anadolu liseleri arasında gerçeleşen bir satranç turnuvasıdır.
  • Kültür ve Sanat Günleri: Şiir, tiyatro, sinema, fotoğrafçılık, müzik gibi sanat dallarında çeşitli etkinlikleri kapsar.
  • Pertevniyal Rozet Töreni: Her sene okula yeni gelen öğrencilerin yakalarına, velilerin de eşlik ettiği törende okul müdürünün konuşması ve Pertevniyal Lisesi Marşı'nın okunmasının ardından rozet takılır.
  • Yılın En İyileri Ödül Töreni: Her sene Pertevniyal Lisesi öğrencileri tarafından birçok kategoride oylanan "Yılın En İyileri" okula davet edilir ve ödülleri teslim edilir.

Pertevniyal Marşı

Pertevniyal Lisesi Marşı (Pertevniyal 100. Yıl Marşı), 1972'de okulun müzik öğretmeni Merzuka Tünaydın tarafından yazılmıştır.[5]

Kalbimizde çarpıntı gönlümüzde emelsin

Yüzyıl önce kuruldun yüzyıllara bedelsin

Geçmişten gelen şansın geleceğe temelsin

Hayat yolunda bize ışık tutan bir elsin

Dünya durdukça senin verdiğin bu gür sesi

Doğruya haykırırım Pertevniyal Lisesi

İlim, irfan, hakikat, erdemlik sende pek bol

Sen verdin hepimize sağlam kafa sağlam kol

Senin gösterdiğindir dünyada en doğru yol

Ümidi senden aldık, sensin ülkü emin ol

Dünya durdukça senin verdiğin bu gür sesi

Doğruya haykırırım Pertevniyal Lisesi!

Ayrıca bakınız

Fotoğraflar
  • Pertevniyal Valide Sultan Üstgeçidi'nden görünüm.
  • Pertevniyal Anadolu Lisesi'nin Atatürk Bulvar'ından görünümü.
  • Pertevniyal Anadolu Lisesi'nin havadan görünümü.
  • Atatürk Bulvarı yeni yeni ortaya çıkarken.
  • Atatürk Bulvarı yapılmadan önce.
  • Eski bir görüntü
  • Pertevniyal Anadolu Lisesi'nin ön bahçesi; spor Salonu ve C Blok yapılmadan önce.

Kaynakça
  1. Tarihçemiz, M.E.B Pertevniyal Lisesi web sitesi, 27.12.2012, Erişim tarihi:14.03.2014
  2. "İnci Aslanoğlu, Pertevniyal Lisesi (Valde Mektebi), Mimarlık dergisi Sayı 212-213, Yıl: 1985" (PDF). 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2014.
  3. "M. Vedat, Valde Mektebi, Mimar Aylık Mecmua, Sayı :1931-2, Yıl :1931" (PDF). 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2014.
  4. "Tüzük | Pertevniyal Lisesinden Yetişenler Derneği". www.plyd.org.tr. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020.
  5. ki, Habibe cicek1986 mezunu diyor. "Marşımız". pertevniyal1872.com. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.