Rusya'nın federal bölümleri

Rusya'nın federal bölümleri (Rusça: субъекты Российской Федерации subyektı Rossiyskoy Federatsii), Rusya Anayasası'na göre Rusya'nın en üst düzey idari bölümleri olan kurucu varlıklardır.[1] Rusya, 85 adet federal bölüme ayrılmakta olup[2] bu bölümler cumhuriyetler, kraylar, oblastlar, federal şehirler, özerk oblastlar ve özerk okruglar olmak üzere altı düzeyde toplanmaktadır.[3]

Rusya'nın idari bölümleri
Federal bölümler
İdari bölümler
Belediyesel bölümler
  • Kırsal yerleşimler
  • Kentsel yerleşimler
  • Belediyesel rayonlar
  • Kentsel okruglar
  • Federal şehirlerin kent içi bölümleri
  • Kentsel okrugların kent içi bölümleri
  • Kentsel rayonlar
Diğer
Federal bölgeler

Her federal bölümün kendi anayasası, yöneticisi, parlamentosu ve anayasa mahkemesi bulunmaktadır. Bu federal bölümlerin hepsi eşit bir biçimde iki delege ile Federal Meclis'in üst meclisi olan Federasyon Meclisi'nde temsil edilirler. Bununla birlikte sahip oldukları özerklik bakımından farklılık gösterirler. Çukotka Özerk Okrugu istisna olmak kaydıyla özerk okruglar kendi federal haklarıyla birlikte kendilerinden daha büyük bir federal bölüme bağlıdır.

1993 yılında Rusya Federasyonu 89 federal bölümden oluşmaktaydı. 2008 yılına kadar federal bölümlerin sayısı birkaç bölümün birleşmesi nedeniyle 83'e düştü. Son olarak 2014 yılında Kırım'ın ilhakının ardından Sivastopol ve Kırım Cumhuriyeti Rusya'nın 84. ve 85. federal bölümleri haline geldiler. Bu bölümler uluslararası alanda Ukrayna'nın parçası olarak kabul edilmektedirler.[4][5]

Tüm federal bölümler daha büyük sekiz federal bölge altında toplanmıştır. Bu bölgeler idari bölümler olmayıp federal hükûmetin farklı federal bölümlerdeki faaliyetlerini organize etmekten sorumludurlar.

Hiyerarşik düzen
  22 cumhuriyet
  9 kray
  46 oblast
  3 federal şehir
  1 özerk oblast
  4 özerk okrug

Her federal bölüm aşağıdaki kategorilerden birine dahildir:

  • Cumhuriyetler (республика respublika), özerktirler, her birinin kendi anayasaları, cumhurbaşkanları ve meclisleri vardır, uluslararası ilişkilerde federal hükûmetçe temsil edilirler ve her biri belirli bir etnik kökenin ana vatanı kabul edilirler. Toplam 22 adet bulunmaktadır.
  • Oblastlar (область oblast), bir valisi ve yerel olarak seçilmiş bir meclisi bulunan en yaygın federal bölümlerdir. Genel olarak oblast merkezinin ismini alırlar. Toplam 46 adet bulunmaktadır.
  • Kraylar (край kray), esas itibarı ile oblastlar ile aynı olup zamanında öncü bölge sayıldıklarından bu isimle adlandırılmışlardır. Toplam dokuz adet bulunmaktadır.
  • Özerk oblastlar (автономная область avtonomnaya oblast), oblastlardan daha özerk oblastlardır. Rusya'nın tek özerk oblastı Yahudi Özerk Oblastı'dır.
  • Özerk okruglar (автономный округ avtonomni okrug), oblastlardan daha özerk ama cumhuriyetlerden daha bağımlı federal bölümlerdir. Genellikle önemli veya baskın etnik azınlığa sahiptirler ve Çukotka Özerk Okrugu istisna olmak kaydıyla kendilerinden daha büyük bir federal bölüme bağlıdır. Toplam dört adet bulunmaktadır.
  • Federal şehirler (федеральный город federalni gorod), federal hükûmetin doğrudan yönetimi altında olan ayrı bölgeler gibi hareket eden büyük şehirlerdir.

Federal bölümler
KodAdıBayrakArmaBaşkentTürFederal bölgeYüzölçümü (km²)[6]Nüfus (2002)[7]ISO
01Adıge CumhuriyetiMaykopCumhuriyetGüney7.600447.000AD
02BaşkurdistanUfaCumhuriyetVolga143.6004.103.000BA
03BuryatyaUlan UdeCumhuriyetSibirya351.300981.000BU
04Altay CumhuriyetiGorno-AltayskCumhuriyetSibirya92.600203.000AL
05DağıstanMahaçkaleCumhuriyetKuzey Kafkasya50.3002.584.000DA
06İnguşetyaMagasCumhuriyetKuzey Kafkasya4.000469.000IN
07Kabardino-BalkaryaNalçikCumhuriyetKuzey Kafkasya12.500901.000KB
08KalmıkyaElistaCumhuriyetGüney76.100292.000KL
09Karaçay-ÇerkesyaÇerkesskCumhuriyetKuzey Kafkasya14.100440.000KC
10KarelyaPetrozavodskCumhuriyetKuzeybatı172.400717.000KR
11Komi CumhuriyetiSıktıvkarCumhuriyetKuzeybatı415.9001.019.000KO
12Mari ElYoşkar-OlaCumhuriyetVolga23.200728.000ME
13MordovyaSaranskCumhuriyetVolga26.200889.000MO
14Saha CumhuriyetiYakutskCumhuriyetUzak Doğu3.103.000948.000SA
15Kuzey Osetya-AlanyaVladikavkazCumhuriyetKuzey Kafkasya8.000710.000SE
16TataristanKazanCumhuriyetVolga68.0003.780.000TA
17Tuva CumhuriyetiKızılCumhuriyetSibirya170.500306.000TY
18UdmurtyaİjevskCumhuriyetVolga42.1001.571.000UD
19HakasyaAbakanCumhuriyetSibirya61.900546.000KK
20ÇeçenistanGrozniCumhuriyetKuzey Kafkasya15 3001.100.000CE
21ÇuvaşistanŞupaşkarCumhuriyetVolga18 3001.314.000CU
22Altay KrayıBarnaulKraySibirya169.1002.607.000ALT
23Zabaykalski KrayıÇitaKraySibirya431.5001.156.000ZAB
24Kamçatka KrayıPetropavlovsk-KamçatskiKrayUzak Doğu472.300359.000KAM
25Krasnodar KrayıKrasnodarKrayGüney76.0005.124.000KDA
26Krasnoyarsk KrayıKrasnoyarskKraySibirya2.339.7002.966.000KYA
27Perm KrayıPermKrayVolga160.6002.824.000PER
28Primorski KrayıVladivostokKrayUzak Doğu165.9002.068.000PRI
29Stavropol KrayıStavropolKrayKuzey Kafkasya66 5002.731.000STA
30Habarovsk KrayıHabarovskKrayUzak Doğu788.6001.435.000KHA
31Amur OblastıBlagoveşçenskOblastUzak Doğu169.1002.607.000AMU
32Arhangelsk OblastıArhangelskOblastKuzeybatı587.4001.336.000ARK
33Astrahan OblastıAstrahanOblastGüney44.1001.007.000AST
34Belgorod OblastıBelgorodOblastMerkez27.1001.512.000BEL
35Bryansk OblastıBryanskOblastMerkez34 9001.379.000BRY
36Vladimir OblastıVladimirOblastMerkez29.0001.525.000VLA
37Volgograd OblastıVolgogradOblastGüney113.9002.703.000VGG
38Vologda OblastıVologdaOblastKuzeybatı145.7001.270.000VLG
39Voronej OblastıVoronejOblastMerkez52.4002.379.000VOR
40İvanovo OblastıİvanovoOblastMerkez21 8001.149.000IVA
41İrkutsk OblastıİrkutskOblastSibirya767.9002.582.000IRK
42Kaliningrad OblastıKaliningradOblastKuzeybatı15.100943.000KGD
43Kaluga OblastıKalugaOblastMerkez29.9001.041.000KLU
44Kemerovo OblastıKemerovoOblastSibirya95.5002.900.000KEM
45Kirov OblastıKirovOblastVolga120.8001.504.000KIR
46Kostroma OblastıKostromaOblastMerkez60.100738.000KOS
47Kurgan OblastıKurganOblastUral71.0001.020.000KGN
48Kursk OblastıKurskOblastMerkez29.8001.236.000KRS
49Leningrad OblastıSankt-Peterburg[DN 1]OblastKuzeybatı84.0001.671.000LEN
50Lipetsk OblastıLipetskOblastMerkez24.1001.213.000LIP
51Magadan OblastıMagadanOblastUzak Doğu461.400183.000MAG
52Moskova OblastıMoskova[DN 2]OblastMerkez46.0006.627.000MOS
53Murmansk OblastıMurmanskOblastKuzeybatı144.900893.000MUR
54Nijni Novgorod OblastıNijniy NovgorodOblastVolga76.9003.524.000NIZ
55Novgorod OblastıVeliki NovgorodOblastKuzeybatı55.300695.000NGR
56Novosibirsk OblastıNovosibirskOblastSibirya178.2002.692.000NVS
57Omsk OblastıOmskOblastSibirya139.7002.079.000OMS
58Orenburg OblastıOrenburgOblastVolga124.0002.178.000ORE
59Oryol OblastıOryolOblastMerkez24.700861.000ORL
60Penza OblastıPenzaOblastVolga43.2001.453.000PNZ
61Pskov OblastıPskovOblastKuzeybatı55.300761.000PSK
62Rostov OblastıRostov-na-DonuOblastGüney100.8004.407.000ROS
63Ryazan OblastıRyazanOblastMerkez39.6001.228.000RYA
64Samara OblastıSamaraOblastVolga53.6003.240.000SAM
65Saratov OblastıSaratovOblastVolga100.2002.669.000SAR
66Sahalin OblastıYujno-SahalinskOblastUzak Doğu87.100547.000SAK
67Sverdlovsk OblastıYekaterinburgOblastUral194.8004.490.000SVE
68Smolensk OblastıSmolenskOblastMerkez49.8001.051.000SMO
69Tambov OblastıTambovOblastMerkez34.3001.180.000TAM
70Tver OblastıTverOblastMerkez84.1001.473.000TVE
71Tomsk OblastıTomskOblastSibirya316.9001.046.000TOM
72Tula OblastıTulaOblastMerkez25.7001.676.000TUL
73Tümen OblastıTümenOblastUral1.435.2003.266.000TYU
74Ulyanovsk OblastıUlyanovskOblastVolga37.3001.382.000ULY
75Çelyabinsk OblastıÇelyabinskOblastUral87.9003.606.000CHE
76Yaroslavl OblastıYaroslavlOblastMerkez36.4001.368.000YAR
77Moskova—Federal şehirMerkez1.06410.358.000MOW
78Sankt-Peterburg—Federal şehirKuzeybatı1.4334.669.000SPE
79Yahudi Özerk OblastıBirobicanÖzerk oblastUzak Doğu1.064190.915YEV
80Kırım Cumhuriyeti[DN 3]SimferopolCumhuriyetGüney26,964[8]1,966,801[9]—
81Nenets Özerk Okrugu[DN 4]Naryan-MarÖzerk okrugKuzeybatı176.70041.000NEN
82Hantı-Mansi Özerk Okrugu[DN 5]Hantı-MansiyskÖzerk okrugUral534.8001.538.463KHM
83Çukotka Özerk OkruguAnadırÖzerk okrugUzak Doğu737.70054.000CHU
84Yamalo-Nenets Özerk Okrugu[DN 5]SalehardÖzerk okrugUral750.300507.000YAN
85Sivastopol[DN 3]—Federal şehirGüney864[10]379,200[10]—
—RusyaMoskova——17.075.400145.182.000RU
  1. Sankt-Peterburg, Leningrad Oblastı'nın idari merkezi olmasına rağmen oblasta dahil değildir.
  2. Moskova, Moskova Oblastı'nın idari merkezi olmasına rağmen oblasta dahil değildir.
  3. Uluslararası alanda Ukrayna'nın parçası olarak kabul edilmektedir.
  4. Arhangelsk Oblastı'na bağlıdır.
  5. Tümen Oblastı'na bağlıdır.

Birleşmeler
Birleştirilen veya birleştirilmesi planlanan federal bölümler

2005 yılından başlayarak bazı bölümler birleştirilerek daha büyük bölümler oluşturuldu. Birleştirmeler 1 Mart 2008 tarihi itibari ile tamamlanmış olup günümüzde henüz yeni bir birleştirme planlanmamaktadır.

Referendum tarihiBirleşme tarihiBirleşenler
7 Aralık 20031 Aralık 2005Perm Oblastı + Komi-Permyak Özerk Okrugu → Perm Krayı
17 Nisan 20051 Ocak 2007Krasnoyarsk Krayı + Evenk Özerk Okrugu + Taymir Özerk Okrugu → Krasnoyarsk Krayı
23 Ekim 20051 Temmuz 2007Kamçatka Oblastı + Koryak Özerk Okrugu → Kamçatka Krayı
16 Nisan 20061 Ocak 2008İrkutsk Oblastı + Ust-Orda Buryat Özerk Okrugu → İrkutsk Oblastı
11 Mart 20071 Mart 2008Çita Oblastı + Agin Buryat Özerk Okrugu → Zabaykalski Krayı

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "The Constitution of the Russian Federation: Chapter 3, The Federal Structure". 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  2. "Constitution of the Russian Federation". Russian Presidential Executive Office. 17 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  3. "Chapter 1. The Fundamentals of the Constitutional System - The Constitution of the Russian Federation". 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  4. Kremlin.ru. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Договор между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов (Rusça)
  5. Steve Gutterman and Pavel Polityuk (18 Mart 2014). "Putin signs Crimea treaty as Ukraine serviceman dies in attack". Reuters. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  6. Федеральная служба государственной статистики (21 Mayıs 2004). "Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации". Всероссийская перепись населения 2002 года (Rusça). Federal Devlet İstatistik Servisi. 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  7. Федеральная служба государственной статистики (21 Mayıs 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек". Всероссийская перепись населения 2002 года (Rusça). Federal Devlet İstatistik Servisi. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  8. "Autonomous Republic of Crimea". Ministry of Foreign Affairs of Ukraine. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  9. "Population as of February 1, 2014. Average annual populations January 2014". ukrstat.gov.ua. 15 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
  10. "A General data of the region". Sevastopol City State Administration. 11 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: June 15, 2018.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.