Sığın kenesi
Sığın kenesi (Dermacentor albipictus), yaz kenesigiller (Ixodidae) familyasından, Kuzey Amerika'da sığın ve diğer geyik türlerinde asalak olan kene türüdür.
| Sığın kenesi | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
(Packard, 1869) | ||||||||||||||||||||||||||||
Özellikle İngilizce adına (winter tick) aldanıp kış kenesigiller ile karıştırılmamalıdır. Amerika'da, üzerine yapılıp yayımlanmış araştırmaların en çok olduğu kene türüdür.
Morfoloji
Erginleri büyüktür. kırmızımsı-kahverengiden grimsi-kahverengiye kadar değişen renklenmeler görülür.
Biyolojisi
Yaşam döngüsü 1 yıldır. Larva, sonbaharda bitkilerde görünür ve sonra da konakçısına saldırır. Bütün evreleri kış boyunca saldırıya devam eder. Konakçının daha çok, kulak, göbek, anal bölge ve bacak altına yerleşir. İlkbaharda doymuş ve döllenmiş dişiler konakçıyı terk eder; orman tabanındaki döküntüler arasına yumurtalarını döker. Bölgenin kuzey bölümünde, yazın hemen hemen hiç gözükmez. Yaz boyunca yumurtalarda hareketlilik gözlenmez. Sonbaharın serin günlerinde açılmaya başlar ve çıkan larvalar bitkilere tırmanarak konakçısının tüylerine yapışmak için pusuya yatarlar. 1-2 ay içerisinde nimf ve ergin olurlar.
Kanada ve ABD'nin kuzeyinde, kışın sığınların % 100'ü kenelerce enfestasyona uğrar. Öyle ki, Ontario'da Chapleau Crown Game Preserve adlı av sahasında bir sığından tam 13.000 (onüçbin) kene çıkarılmıştır[1]. Kışın çetin şartlarında yiyecek azlığından zayıflamış sığınlardan bir de kenelerin Anemi oluşturacak kadar kan emmesi eklenince ölümlerin sıklığı kaçınılmazdır. Bölgenin güney bölümünde, kene enfestasyonu nispeten çok çok daha az olup, hafif geçer.
Konakçıları
Tek konaklı kenedir. Öncelikle sığın (Alces alces) üzerinde asalaktır. Ayrıca, ak kuyruklu geyik (Odocoileus virginianus), katır geyiği (Odocoileus hemionus) , Kanada geyiği (Cervus canadensis), ren geyiği (Rangifer tarandus), bizon (Bison bison) , kır kurdu, ayı, ve kunduzda da görülür. Evcil hayvanlar içinde atlarda görülür. Ender olarak, daha çok geyik avcısı olan insanlarda da bulunabilir.
Morfolojik formları
- Dermacentor albipictus albipictus (Packard, 1869) : Bölgenin kuzey bölümünde yayılım gösterir. En çok sığınlarda (Alces alces) asalaktır. Yabani gevişgetirenlerde ve çiftlik hayvanlarında da görülebilir. Kanada'daki en önemli kene budur.
- Dermacentor albipictus nigrolineatus (Packard, 1869) : Bölgenin güney bölümümde yayılım gösterir. En çok ak kuyruklu geyikte (Odocoileus virginianus) asalaktır. Çiftlik hayvanlarında da görülebilir. Bazen ayrı tür (Dermacentor nigrolineatus) olarak sınıflandırılır. Fakat, iki form arasında kolayca melezlemeler olmakta ve sağlıklı yavrular çıkmaktadır. Bu da, ayrı tür olamayacağının kanıtıdır.
Adlandırma
- Sığın kenesi
- İngilizce (moose tick)
- Kış geyik kenesi
- İngilizce (winter deer tick)
- Kış kenesi
- İngilizce (winter tick)
Morfolojik formlarına göre:
- Beyaz eğrelti kış kenesi (Dermacentor albipictus albipictus)
- İngilizce (white fern winter tick)
- Kahverengi kış kenesi (Dermacentor albipictus nigrolineatus)
- İngilizce (brown winter tick)
Dipnotlar
Kaynakça
- G. V. Kolonin, Fauna of Ixodid Ticks of the World (Acari, Ixodidae), Moskova 2009
- 1 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Winter Deer Tick (Dermacentor albipictus)
- Dermacentor albipictus - Winter or Moose Tick
- Edward M. Addison, F. J. Johnson and A. Fyvie (1979), Dermacentor albipictus on Moos (Alces alces) in Ontario, Journal of Wildlife Diseases, Vol. 15, pp. 281–284, April 1979
- 3 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. R. F. McLaughlin and E. M. Addison (1986), Tick (Dermacentor albipictus) -induced winter hair- loss in captive moose (Alces Alces), Journal of Wildlife Diseases, 22(4), 1986, pp. 502–510