Sekretin

Sekretin; salgısı mide ve pankreasça düzenlenen, onikiparmak bağırsağının ortamını etkileyen ve kişide su homeostazının düzenleyiminin bir ögesi olan peptit yapılı bir hormondur. Sekretin bağırsak bezlerinde bulunan S hücrelerinde üretilmektedir.[3] Kişilerde sekretin peptidi SCT geni tarafınca kodlanmaktadır.[4] Sekretin tanımlanmış ilk hormondur.[5]

Sekretin
Tanımlayıcılar
Başka adlar	SCT, entrez:6343, Sekretin
Dış kimlikler	OMIM: 182099 HomoloGene: 137358 GeneCards: SCT
Gen yerleşimi (İnsan) Krom. 11. Kromozom (insan)[1] Bant 11p15.5 Başlangıç 626,309 bç[1] Bitiş 627,181 bç[1]
Gen ontolojisi Moleküler işlevi • hormone activity • G-protein coupled receptor binding • receptor binding • protein N-terminus binding • digestive hormone activity Hücresel bileşeni • extracellular region • extracellular • hücresel bileşen Biyolojik süreci • brain development • negative regulation of gastrin-induced gastric acid secretion • pancreatic juice secretion • embryonic digestive tract development • positive regulation of somatostatin secretion • positive regulation of pancreatic juice secretion • regulation of receptor activity • G-protein coupled receptor signaling pathway • positive regulation of cAMP-mediated signaling • diet induced thermogenesis • cellular water homeostasis • hippocampus development • response to nutrient levels • regulation of appetite • regulation of synaptic plasticity • positive regulation of lipid catabolic process Kaynaklar:Amigo / QuickGO
Ortologlar
Türler	İnsan	Fare
Entrez	6343	n/a
Ensembl	ENSG00000070031 ENSG00000274473	n/a
UniProt	P09683	n/a
RefSeq (mRNA)	NM_021920	n/a
RefSeq (protein)	NP_068739	n/a
Yerleşim (UCSC)	Krom. 11: 0.63 – 0.63 Mb	n/a
PubMed araması	[2]	n/a
Vikiveri
İnsan'ı Gör/Düzenle

Sekretin onikiparmak bağırsağının pH durumunun düzenlenmesinde, midenin paryetal hücrelerinin salgılamasının baskılanmasında, pankreasın interkale kanalları ve sentroasiner hücrelerinden bikarbonatın salgılanmasının uyarılmasında görev alır.[6]

2007'de sekretinin hipotalamus, hipofiz ve böbrek üzerinden etkiyerek ozmoregülasyonda görev aldığı belirlenmiştir.[7][8]

Keşfi

1902'de William Bayliss ile Ernst Starling sinir sisteminin sindirim sürecini nasıl denetlediği üzerine çalışmışlardı.[9] Pankreasın onikiparmak bağırsağına (duodenuma) pilor sfinkteri yolu ile besin (besin bulamacı) geçişine karşılık olarak sindirim suları salgıladığı biliniyordu. Bayliss ile Starling (deney hayvanlarının tüm pankreasının sinirlerini keserek) bu süreci değil, bu sürecin sinir sistemince yönetildiğini keşfetti. Bayliss ile Starling; kan akımı yoluyla taşınıp pankreası uyaran, bağırsak zarınca salgılanan bir maddenin varlığını belirledi. Bu bağırsak salgısına "sekretin" adını verdiler. Sekretin, tanımlanmış ilk kimyasal habercidir. Günümüzde bu tür bileşiklere "hormon" denilmektedir, bu söyleniş 1905'te Bayliss tarafından ortaya çıkarılmıştır.

Yapısı

Sekretin başlangıçta prosekretin olarak bilinen 120 amino asitlik öncü protein biçiminde üretilir. Bu öncü bileşik N-terminal sinyal peptit, boşluk, sekretinin kendisini (28-54 kalıntılarını) ve 72 amino asitlik C-terminal peptidi içerir.[4]

Olgun sekretin peptidi 27 amino asitten oluşan ve 3055 molekül ağırlığında olan doğrusal bir peptit hormonudur. Bir sarmalı, 5 ile 13 konumları arası amino asitlerinden oluşturulur. Sekretinin aminoasit dizisi glukagon, vazoaktif intestinal polipeptit (VIP) ile gastrik inhibitör peptit (GIP) gibi bileşiklerinkiyle benzerlikler taşımaktadır. Sekretinin 27 aminoasidinin 14'ü glukagonunki gibi eş konumda, 10'u GIP gibi ve 7'si VIP gibi eş konumda bulunmaktadır.[10]

Sekretin ayrıca karboksil ucunda valin aminoasidiyle amitlenmiştir.[11] Sekretindeki amino asit dizilimi şöyledir: H–His-Ser-Asp-Gly-Thr-Phe-Thr-Ser-Glu-Leu-Ser-Arg-Leu-Arg-Asp-Ser-Ala-Arg-Leu-Gln-Arg-Leu-Leu-Gln-Gly-Leu-Val–NH₂.[11]

Fizyolojisi

Yapım

Sekretin, başlıca onikiparmak bağırsağının, az miktarda boş bağırsağın mukozasında bulunan S hücrelerinin sitoplazmik salgı granüllerinde üretilir.[12]

Uyarım

Sekretin, türden türe 2 ile 4.5 aralığında değişim gösteren düşük duodenum pH'sine yanıt olarak dolaşıma ve/veya bağırsak lümenine salınır.[13] Ayrıca, sekretin salınımı üst ince bağırsak mukozası yıkanırken protein sindirim ürünlerince de arttırılır.[14]

Asitlik pilor sfinkteri yoluyla mideden onikiparmak bağırsağına geçen besin bulamacındaki hidroklorik asitten (HCl'den) kaynaklanmaktadır. Sekretin, bağırsağa bikarbonattan zengin sıvı salgılayan bir organ olan pankreası amaçlamaktadır. Bikarbonat, asidi nötrleştirmeyi taban alır; böylelikle asit yanıklarından korur, başka bağırsak enzimlerinin etkinliği için uygun pH düzeyine olumlu katkı sağlar.[15] İnce bağırsağa eklenen bikarbonatlara ek olarak yağlı asitler, safra tuzları gibi etkenler sekretin salınımında başka etkenlerdendir.[16] Sekretin salınımı gastrik asit salımını arttıran H₂ antagonistlerince baskılanır. Sonuç olarak, eğer onikiparmak bağırsağının pH düzeyi 4.5'in üstündeyse sekretin salınmaz.[17]

İşlev

Sekretin safra ile pankreas duktus epitelinden sulu bikarbonat salınımını uyarır. Pankreatik sentroasiner hücrelerinin hücre zarlarında sekretin almaçları bulunmaktadır. Sekretin  kendi almaçlarına bağlandığında adenilat siklaz etkinliğini uyarır ve ATP'yi siklik AMP'ye (cAMP'ye) dönüştürür.[18] Siklik AMP hücre içi sinyal iletiminde ikinci haberci gibi davranır ve sulu bikarbonatın salınımının arttırılmasında öncülük eder. Pankreasın bakımı, olağan büyümesi ile gelişimi için desteklediği de bilinmektedir.

Sekretin, asitli besin bulamacıyla gelen protonları tamponlayan duodenumun Brunner bezlerinden bikarbonat ile su salgılanımını arttırır.[19] Aynı zamanda sırasıyla, pankreas ile safra kesesinden sindirim enzimleri ile öd salgılanımını tetikleme kolesistokininin etkilerini arttırmaktadır.

Ağızdan glikoz alımı sonrası pankreastan insülin salınımının artımıyla kanın glikoz yoğunluğuna karşı koyar.[20]

Sekretin gastrinomlardan gastrin saldırmasına karşın, normal mideden gastrin salınımını baskılar. Midenin paryetal hücrelerinden astit salgısını azaltır.[21] Bunu en az üç düzenek ile yapar: 1) Somatostatin salımını uyarmasıyla. 2) Pilorik antrumda gastrin salımını baskılamasıyla. 3) Paryetal hücrenin asit salgılayıcı mekanizmasının doğrudan aşağı-regülasyonu (altayarlanımı) ile.[22] Bu pankreas sindirim enzimleri (örn. pankreatik amilaz ve pankreatik lipaz) hafif bazik pH değerinde en uygun işlev olarak, mideden onikiparmak bağırsağına giren sindirim ürünlerin pH düzeyini nötrleştirmeye yardımcı olur..[19]

Ek olarak, sekretin besinlerin sindiriminde proteinleri yıkmaya yardımcı olabilen şef hücrelerinden pepsinojen salgılanmasını uyarır. Yine glukagon, somatostatin ve pankreatik polipeptidin salınımını uyarır.[13]

Kullanımı

Sekretin pankreas salgılarını arttırımından ötürü, özellikle pankreas işlevselliği testinde tıp alanında yaygınca kullanılır. Sekretin iğne ile[23] veya burundan, mideden geçirilmiş boru ile onikiparmağa verilir.[24] Bu test; gastrinomu, pankreatiti veya pankreas kanserini de kapsayabilip pankreasta bozukluğun olup olmadığı üzerinde bilgi sağlayabilir.

Sekretinin beyin-bağırsak bağlantısı varsayımına dayanarak otizm tedavisinde de yararlı olabileceği önerilmiştir. Ancak bunu destekleyen kanıtlar şimdilik yoktur.[25][26]

Ozmoregülasyon

Sekretin; pankreas dukt hücrelerinde,[27] karaciğer kolanjiyositlerinde,[28] epididim epitel hücrelerinde[29] su ve elektrolit taşınımını düzenler. Sekretinin vazopressin bağımlı böbrek su geriemiliminin[7] düzenleniminde görev aldığı bulunmuştur.[30]

Sekretin; hipotalamusun supraoptik ve paraventriküler çekirdeklerinin magnoselüler sinirlerinde, nörohipofiz ve nörohipofiz yolu boyunca bulunur. Ozmolalite artımı süresince arka hipofizden salınır. Hipotalamusta vazopressin salınımını etkinleştirir.[8] Anjiyotensin II'nin merkezi etkilerini gerçekleştirmek için de gereklidir. Sekretinden veya sekretin reseptöründen yoksun bırakılmış deney hayvanlarında anjiyotensin II'nin merkezi enjeksiyonu, su alımını ve vazopressin salınımını uyarmakta yetersiz kalmıştır.[31]

Bu tür sekretin salınım anormaliklerinin D tipi uygunsuz antidiüretik hormon salınımı sendromunun altta yatan anormallikleri açıklayabileceği ileri sürülmüştür.[8] Bu tür bireylerde akuaporin 2'nin anormal renal ekspresyonu, translokasyonu veya her ikisinin birlikte olması durumuna karşın vazopressin salınımı ve yanıtı normaldir.[8] "Posterior pitüiterden bir nörosekretuvar hormon olarak sekretin bu nedenle, on yıllardır klinisyenlerin ve fizyologların kafa yordukları bu bilmeceyi çözmek için uzun yıllardır araştırılan vazopressinden bağımsız mekanizma olabilirdi." diye bir sav ileri sürülmüştür.[8]

Besin alımı

Vücudun enerji homeostazının düzenlenmesinde birincil beyin bölgeleri olan paraventriküler nükleus ile arkuat nükleuslarını kapsayan hipotalamusun belirli çekirdeklerinde sekretin ve sekretin reseptörü bulunmuştur. Farelerde sekretinin merkezi ve periferik enjeksiyonu besin alımını azalttığı ve sekretinin anorektik bir rolünün olduğu belirlenmiştir. Sekretinin bu işlevine, merkezi melanokortin sistemi aracılık eder.[32]

Ayrıca bakınız

• Sekretin ailesi
• Sekretin reseptörü

Kaynakça

1. ENSG00000274473 GRCh38: Ensembl release 89: ENSG00000070031, ENSG00000274473 - Ensembl, May 2017
2. "İnsan PubMed Başvurusu:". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine.
3. Häcki WH (September 1980).
4. Kopin AS, Wheeler MB, Leiter AB (March 1990).
5. "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
6. Whitmore TE, Holloway JL, Lofton-Day CE, Maurer MF, Chen L, Quinton TJ, Vincent JB, Scherer SW, Lok S (2000).
7. Chu JY, Chung SC, Lam AK, Tam S, Chung SK, Chow BK (April 2007).
8. Chu JY, Lee LT, Lai CH, Vaudry H, Chan YS, Yung WH, Chow BK (September 2009).
9. Bayliss W, Starling EH (Sep 12, 1902).
10. Williams, Robert L. (1981).
11. DeGroot, Leslie Jacob (1989).
12. Polak JM, Coulling I, Bloom S, Pearse AG (1971).
13. Frohman, Lawrence A.; Felig, Philip (2001).
14. William F. Ganong, MD (2003). "26.
15. "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
16. Osnes M, Hanssen LE, Flaten O, Myren J (March 1978).
17. Rominger JM, Chey WY, Chang TM (July 1981).
18. Gardner JD (1978).
19. Hall, John E.; Guyton, Arthur C. (2006). Textbook of medical physiology. St. Louis, Mo: Elsevier Saunders. ISBN 0-7216-0240-1.
20. Kraegen EW, Chisholm DJ, Young JD, Lazarus L (March 1970).
21. Palmer KR, Penman ID (2010).
22. Boron, Walter F. & Boulpaep, Emile L. (2012).
23. "Human Secretin" 11 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
24. "Secretin stimulation test" 5 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
25. "The Use of Secretin to Treat Autism" 26 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
26. Sandler, A. D.; Sutton, K. A.; Deweese, J.; Girardi, M. A.; Sheppard, V.; Bodfish, J. W. (1999).
27. Villanger O, Veel T, Raeder MG (March 1995).
28. Marinelli RA, Pham L, Agre P, LaRusso NF (May 1997).
29. Chow BK, Cheung KH, Tsang EM, Leung MC, Lee SM, Wong PY (June 2004).
30. Cheng CY, Chu JY, Chow BK (September 2009).
31. Lee VH, Lee LT, Chu JY, Lam IP, Siu FK, Vaudry H, Chow BK (December 2010).
32. Cheng CY, Chu JY, Chow BK (January 2011).

Dış bağlantılar

• Overview at colostate.edu16 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Secretin at the US National Library of Medicine Medical Subject Headings (MeSH)
• Physiology: 6/6ch2/s6ch2_17 - Essentials of Human Physiology