Sezai Selek

Sezai Selek (Mart 1871, İstanbul - 26 Mart 1961, İstanbul), Türk devlet memuru.

İstanbul'un Fatih Altımermer semtinde doğmuştur. Babasını 6 Yaşında kaybetmiştir.

Darüşşafaka'dan 1889'da mezun olmuştur. Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenmiştir.

Hazine-i Hassa müdürlüğü, İstanbul Şehreminliği (büyükşehir belediye başkanı), Milli Saraylar müdürlüğü ve Darüşşafaka yönetim kurulu başkanlığı yapmıştır.

Ölümünden sonra (1969 yılında) İstanbul, Nişantaşı semtinde 25 yıl boyunca oturduğu sokağa şehreminliği döneminde yaptığı katkılar dolayısıyla Sezai Selek Sokak ismi verilmiştir.[1]

Çalışma hayatı

1890–1913: Hazne-i Hassa Müdürü

13 Eylül 1890 - 14 Şubat 1913 arasında görev yapmıştır. Muhasebe Kaleminde başladığı görevine sırasıyla Kuyudat Kalemi Müdürlüğü ve Emlak Kalemi Müdürlüğü muavinliği yapmış, 1911'de Muhasebe-i Maliye Müdürlüğüne terfi etmiştir.

1911 yılında Hazine-i Hassa Muhasebe-i Maliye Müdürüyken İttihat ve Terakki Partisi tarafından el koyulan Sultan Abdulhamid'e ait mücevheratın, yaklaşan 1. Dünya Savaşı nedeniyle ihtiyaç duyulan 2 savaş gemisi, denizaltı, torpido ve topları için Paris'te açık arttırmayla satılıp[2], toplam 7 milyon franklık gelir sağlanması konusunda Nezaret makamından aldığı takdir belgesi almıştır:

Sezai Bey

"Sultan Abdulhamid'e ait olup özel kanun ile Donanma-yı Osmaniye ve Muavenet-i Milliye cemiyetlerine terk edilmiş mücevherlerin gerek İstanbul'da iken tefrik ve Paris'e göndermek için hazırlanması ve gerek Paris'te satışı işinde son derece dikkat ve istikamet göstererek yüksek muhammen kıymetlerinden yüzde 57,5 fazlasıyla satışını tamamlanması hazine tarafından özel şekilde takdir edilerek anılan önemli görevin güvenlilir şekilde hakkıyla yapılmış olmasından dolayı Nezaret makamından tezkere ile takdir ve teşekkür edilmiş olduğu hal tercümesinde yazılıdır."[3]

1913–1919: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı (vekaleten)
Çalışma makamında

8 Temmuz 1917 - 27 Ağustos 1918 arasında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (Şehreminliği) görevini vekaleten yürütmüştür.[3] 1918 yılında kabinenin değişmesi dolayısıyla azledilmiştir. Milli Mücadele'nin zaferle neticelenmesi üzerine yapılan ilk seçimde Cemiyet-i Umumiye-i Belediye üyeliğine ve reisliğine seçilmiştir.

1913 - 1919 yılları arasında yaptığı Şehremanetinde yaptığı farklı görevlerde şöyle tanınmıştır:

"Particiliğe yabancı olmadığı halde memurların siyasî kanaatine karışmazdı. İffetli ve temiz bir memur olan Müfettiş-i Umumî Hacı Lütfi Bey'in başkanlığında bir İntihab-ı Memurîn Komisyonu teşkil ederek memur işlerini bu komisyondan geçirtirdi. Terfi ve yükselmede ve maaş arttırmakta eli sıkı muktesid olmakla beraber kimsenin hakkını saklamazdı. Vekâleti zamanında ve Harb-i Umumî'nin en bunalımlı ânında memuriyet şimdiki gibi heves edilir bir şey olmadığı için dışarıdan memur almakta tesir altında değildi. Bundan dolayı boşluk olduğunda Emanet memurlarını ehliyet ve kıdemlerine göre terfi ve terakki ettirmekte serbestti. Bundan dolayıdır ki, memurlar Sezai Bey'e dertlerini serbestçe söyleyebilir ve neticede haklarını vereceğine kanaat beslerlerdi. Bundan dolayı memurlara karşı eslâfından ne İsmet Bey gibi büyüklük taslar, ne de Bedri Bey gibi bencil ve haşin davranmazdı."[3]

1925–1945: Milli Saraylar Müdürü

Atatürk’ün tam desteğine sahip olduğu anlaşılan Sezai Selek, Milli Saraylar’da en uzun süre görev yapmış idarecidir. Sezai Bey, 1 Mayıs 1925'ten 25 Şubat 1945’e kadar 20 yıl boyunca Milli Saraylar Müdürlüğü görevini yürütmüştür.[3] Saray’ın saltanat kapılarında ve muhtelif yerlerindeki Osmanlı tuğralarının kaldırılması yönündeki Bakanlar Kurulu Kararı’na, tarihi eser olukları ve üzerlerinde inşa tarihini gösterdikleri gerekçesiyle karşı çıkmıştır.[4][5]

1924 yılında Osmanlı hanedanı mensuplarının sürgüne gönderilmelerinden sonra saraylar 3 ay kapalı kalmış, aynı yılın Haziran ayında Milli Emlak Müdürlüğü tarafından kurulan Tahrir ve Tespit Komisyonu, üç ayrı alt komisyonla saraylardaki eşyaların bulundukları yerlerde tespit ve sayımına başlamıştı. Bu komisyonun başkanı, ileride ‘’Selek’’ soyadını alacak olan Hazine-i Hassa Nezareti eski görevlisi Sezai Bey’di. Sezai Bey’in başkanlığında yürütülen sayım ve tespit işlemi esnasında saray mekanlarının numaralandırılması da yapılmış, 19 Ocak 1925 Bakanlar Kurulu Kararı ile Dolmabahçe Sarayı ve Beylerbeyi Sarayı Milli Saraylar ismi altında muhafaza edilmek suretiyle kurulacak Milli saraylar Müdüriyeti yönetimine bırakılmıştır. Bahsi geçen Bakanlar Kurulu Kararı’na istinaden 1 Mayıs 1925 tarihinde, Milli Saraylar Müdüriyeti kurulmuş, Kurumun başına da müdür olarak yine Sezai Bey atanmıştır.

İstanbul, Beşiktaş'ta bulunan Swissotel’in arsasının, 1935 yılında Tapu İdaresi’ne tahsisi hususunda, Kadastro Müdürlüğü’nden istenildiği ve bu durum, Milli Emlak Müdürlüğü (Maliye Bakanlığı) tarafından Saraylar Müdürlüğü’ne bildirildiği zaman söz konusu olan arazinin Saray’a ait bir mekan olduğu ve üzerinde başka kurumların tasarruflarının asla mümkün olamayacağını ileri sürerek karşı çıkmıştır. Sezai Bey, aynı zamanda Atatürk’ün de hem şehrisidir.[6]

Gönüllü çalışmaları

Sezai Bey, 1914 yılı itibarıyla Darüşşafaka Cemiyeti yönetim kurulunda üyelik yapmaya başlamış, 1939-1940 yıllarında ve 1946 yılında Cemiyet yönetim kurulu başkanlığı yapmıştır.[7][8][9][10] 37 sene süren hizmeti sonrasında 1951 yılında Cemiyet'teki görevinden ayrılmıştır.

Özel hayatı
Sezai Selek ve ailesi

Babası berber esnafı kethüdası (Osmanlı'da berberler aynı zamanda cerrahlık da yaptıkları için cerrahlara da verilebilen unvan)[11] Hüseyin Tevfik Ağa'dır. Ferik Dr. Selami Paşa'nın kızı Güldeste Eynegöllüzade ile evlenmiş ve 4 çocuğu olmuştur. Cabir Selek, Berceste Anter, Yavuz Selek[12] ve Sütude Aras.[13]

İngiliz Kemal olarak da bilinen Kurtuluş Savaşında büyük yararlılıklar gösteren Ahmet Esat Tomruk'un dayısı olan Sezai Bey, Ahmet Esat'ı babası 5 yaşında öldüğünde himayesi altına almış, daha sonra ise Galatasaray Lisesi'ne kaydettirerek iyi bir eğitim almasını sağlamıştır.[14]

Kaynakça
  1. Mülkiye Encümeni Mazbatası.
  2. Mete Akyol (9 Ocak 1994). "Abdülhamid'in hiç duyulmamış hazin hikayesi". meteakyol.com.tr. 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. Bilinmeyen parametre |= görmezden gelindi (yardım)
  3. Ergin, Osman Nuri (2007). İstanbul Şehreminleri (Büyükşehir Belediye Başkanları. Ankara: İşaret Yayınları. ISBN 978-975-350-194-1.
  4. Güdük Minare, Hüner Şencan 2018 ISBN 9789944567008
  5. "Tarihimizin Tanığı olarak Dolmabahçe Sarayı ve Atatürk". 25 Temmuz 2016. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018.
  6. "Tarihimizin Tanığı olarak Dolmabahçe Sarayı ve Atatürk". 25 Temmuz 2016. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. Bilinmeyen parametre |= görmezden gelindi (yardım)
  7. Cemiyeti Tedrisiyei islamiye Darüşşafaka 1932, 1933, 1934. İstanbul, Reklam Matbaası.
  8. Darüşşafaka 1939 YK defteri.
  9. Darüşşafaka 1940 YK defteri.
  10. Darüşşafaka 1946 YK defteri.
  11. Osmanlı İstanbulu, II : II. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu bildirileri. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 2014. ISBN 9786056527708.
  12. "Ölüm ilanı". milliyet.com.tr. 25 Temmuz 1977. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. Bilinmeyen parametre |= görmezden gelindi (yardım)
  13. "Ölüm ilanı". hurriyet.com.tr. 28 Şubat 2017. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. Bilinmeyen parametre |= görmezden gelindi (yardım)
  14. İngiliz Kemal
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.