Recep Tayyip Erdoğan

Recep Tayyip Erdoğan
Recep Tayyip Erdoğan
	Erdoğan (Kasım 2019)
12. Türkiye cumhurbaşkanı
	Görevde
	Makama geliş ; 28 Ağustos 2014
Başbakan	Ahmet Davutoğlu (2014-16); Binali Yıldırım (2016-18)
Yardımcı	Fuat Oktay (2018-)
Yerine geldiği	Abdullah Gül
25. Türkiye başbakanı
	Görev süresi; 14 Mart 2003 - 28 Ağustos 2014
Cumhurbaşkanı	Ahmet Necdet Sezer (2000-07); Abdullah Gül (2007-14)
Yardımcı	I. Kabine (2003-07) Abdullah Gül; Mehmet Ali Şahin; Abdüllatif Şener ; II. Kabine (2007-11) Cemil Çiçek; Hayati Yazıcı (2007-09); Nazım Ekren (2007-09); Bülent Arınç (2009-11); Ali Babacan (2009-11) ; III. Kabine (2011-14) Bülent Arınç; Ali Babacan; Beşir Atalay; Bekir Bozdağ (2011-13); Emrullah İşler (2013-14) ;
Yerine geldiği	Abdullah Gül
Yerine gelen	Ahmet Davutoğlu
Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı
	Görevde
	Makama geliş ; 21 Mayıs 2017
Başkan Yardımcısı	Binali Yıldırım (2017-2018); Numan Kurtulmuş (2018-)
Yerine geldiği	Binali Yıldırım
	Görev süresi; 14 Ağustos 2001 - 27 Ağustos 2014
Yardımcı	Mehmet Ali Şahin;
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Ahmet Davutoğlu
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı
	Görev süresi; 27 Mart 1994 - 6 Kasım 1998
Yerine geldiği	Nurettin Sözen
Yerine gelen	Ali Müfit Gürtuna
Türkiye Büyük Millet Meclisi; 22., 23. ve 24. Dönem Milletvekili
	Görev süresi; 9 Mart 2003 - 28 Ağustos 2014
Seçim Bölgesi	2003 - Siirt ; 2007 - İstanbul; 2011 - İstanbul
Kişisel bilgiler
Doğum	Recep Tayyip Erdoğan; 26 Şubat 1954; İstanbul, Türkiye
Partisi	Millî Selamet Partisi; (1976-1981); Refah Partisi; (1983-1998); Fazilet Partisi; (1998-2001); Adalet ve Kalkınma Partisi; (2001-2014, 2017-günümüz)
Diğer siyasi; bağlantıları	Cumhur İttifakı (2018-günümüz)
Evlilik(ler)	Emine Erdoğan (e. 1978)
Çocuk(lar)	Ahmet Burak Erdoğan (1979); Bilal Erdoğan (1980); Esra Erdoğan (1983); Sümeyye Erdoğan (1985)
Bitirdiği okul	İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi
Mesleği	Siyasetçi
Dini	İslam
İmzası
Takma adı	Reis[1], Uzun Adam[2]

Recep Tayyip Erdoğan (d. 26 Şubat 1954; Beyoğlu, İstanbul), Türk siyasetçi, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin genel başkanı, Türkiye'nin 12. ve günümüzdeki cumhurbaşkanıdır. 2003-2014 yılları arasında 11 yıl Türkiye başbakanlığı yapan Erdoğan, Cumhurbaşkanını halkın seçmesini onaylayan anayasa değişikliği referandumu sonrasında 2014 yılında gerçekleştirilen seçimle doğrudan halk oyuyla seçilen ilk cumhurbaşkanı olmuştur. 1994 ve 1998 yılları arasında Refah Partisi'nden İstanbul büyükşehir belediyesi başkanlığı görevini yürütmüştür. Kurucuları arasında yer aldığı Adalet ve Kalkınma Partisi'nin 13 yıl boyunca genel başkanlığı görevini sürdürmüş, 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu sonrası tekrar Adalet ve Kalkınma Partisi genel başkanı olmuştur. Genel başkanlığı sırasında 2002, 2007, 2011 ve 2018 genel seçimlerinde partisi, birinci parti olmuştur.

1976 yılında Millî Selamet Partisi Beyoğlu Gençlik Kolu Başkanlığına ve aynı yıl İstanbul İl Gençlik Kolları Başkanlığına seçilen Erdoğan, Aksaray İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okulu'ndan 1981 yılında mezun oldu. Millî Selamet Partisi'nin 1981'de kapatılması sonrasında, 1983'te kurulan Refah Partisi ile siyasi hayatına devam etti. 1986 milletvekili ara seçimlerinde milletvekili, 1989 yerel seçimlerinde ise Beyoğlu belediye başkanı adayı olarak seçimlere girse de her iki seçimde de seçilemedi. Milletvekili adayı olduğu 1991 genel seçimlerinde ise milletvekili olmasına rağmen tercihli oy sistemi sebebiyle Yüksek Seçim Kurulu milletvekilliğini iptal etti. 1994 yerel seçimlerinde elde ettiği %25,19'luk oy oranı ile İstanbul büyükşehir belediye başkanı seçildi. 6 Aralık 1997'de Siirt'te düzenlenen bir açık hava toplantısı sırasında topluluğa yaptığı konuşmada kullandığı ifadeler sebebiyle "halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik ettiği" gerekçesiyle kendisine açılan dava sonucunda 10 ay hapis cezasına çarptırıldı. Belediye başkanlığı görevinden ayrılarak 26 Mart 1999'da girdiği cezaevinde dört ay on gün kaldıktan sonra 24 Temmuz 1999'da tahliye edildi.

14 Ağustos 2001'de kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kurucuları arasında yer aldı ve partinin genel başkanlığına seçildi. Parti, girdiği ilk seçimler olan 2002 genel seçimlerinde %34,43'lük oy oranı ile Abdullah Gül'ün başbakanlığında 59. hükûmeti kurarken, siyasi yasağı süren Erdoğan seçimlere girememişti. Siyasi yasağının kaldırılması için Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan yasa değişikliği talebinin uygulamaya girmesiyle siyasi yasağı kalktı. 9 Mart 2003'te gerçekleştirilen ara seçimlerinde Siirt milletvekili olarak meclise girdi. Başbakan Gül'ün istifasını sunmasıyla, 14 Mart 2003'te başbakanlık görevine geldi. Genel başkanlığını yürüttüğü Adalet ve Kalkınma Partisi, 2007 genel seçimlerinde oyların %46,58, 2011 genel seçimlerinde ise oyların %49,83'ünü alarak Erdoğan'ın başbakanlığında sırasıyla 60. ve 61. hükûmetlerini kurdu. Parti ayrıca, oyların %41,67'sini aldığı 2004 yerel seçimleri, oyların %38,39'unu aldığı 2009 yerel seçimleri ve oyların %43,40'ını aldığı 2014 yerel seçimlerinde de en çok oy toplamayı başaran parti konumundaydı. 2007 anayasa değişikliği referandumu sonrasında anayasada yapılan değişiklikle birlikte cumhurbaşkanının ilk defa doğrudan halk oyuyla seçilmesinin önü açılırken, adaylığını koyduğu 2014'te yapılan seçimlerde aldığı %51,79'luk oy oranıyla cumhurbaşkanı seçildi ve başbakanlık ile partisindeki görevinden ayrılarak cumhurbaşkanlığı görevine 28 Ağustos 2014'te başladı.

İlk yılları ve eğitimi

Recep Tayyip Erdoğan'ın babası Ahmet Erdoğan, "Bakatalı Tayyip" olarak da bilinen Tayyip Efendi'nin oğluydu.[3][4] Recep Tayyip Erdoğan'ın 11 Ağustos 2004'teki Gürcistan ziyaretinden birkaç ay sonra çıkan haberlerde kendisinin bu ziyaret sırasında "Ben de Gürcüyüm, ailemiz Batum'dan Rize'ye göç etmiş bir Gürcü ailesidir." dediği iddia edilse[5] de 2007'de NTV'de katıldığı bir programda Gürcü veya Ermeni kökenli olduğu yönündeki iddiaları reddederek Türk olduğunu söyledi.[6] OdaTV, 2009'da yayınladığı habere göre dedesinin taşıdığı "Bakatalı" lakabının, Güney Osetya'nın Tshinvali rayonuna bağlı Bagata köyü olduğu öne sürülmektedir.[7] Murat Ümit Hiçyılmaz, Güneysu Seyahatnamesi adlı kitabında, arşiv kayıtlarına göre Erdoğan'ın ailesinin 450-500 yıldır Yüksekköy köyünde yaşamakta olduğu ve kökenleri Orta Asya'ya dayanan ailenin Kafkasya üzerinden bölgeye geldiği ifade edilmektedir.[8] Doğum tarihi net olarak bilinmeyen Ahmet Erdoğan'ın mezar taşında 1321 (Rumi takvime göre 1905-1906) yazarken, kimlik bilgilerinde 1905 yazmaktadır.[9] Güneysu'dayken Havuli ile gerçekleşen ilk evliliğinden Mehmet (1926-1988) ve Hasan (1929-2006) isimli iki erkek çocuğu olan Ahmet Erdoğan, bir süre sonra İstanbul'a yerleşirken eşini ve çocuklarını Güneysu'da bıraktı.[9] İstanbul'a geldikten bir süre sonra Şirket-i Hayriye'ye girdi ve kıyı kaptanı olarak çalışmaya başladı.[3] Havuli ile olan evliliği devam ederken, Mehmet ile Havva'nın kızı Tenzile Mutlu'dan (evlendikten sonra Erdoğan, 1924-2011) Recep Tayyip, Mustafa (d. 1958) ve Vesile (d. 1965) adlı üç çocuğu oldu.[3][10][11] Havuli 1980'de vefat edince Ahmet Erdoğan ile Tenzile Mutlu arasında resmî nikâh yapıldı.[12][13] 26 Şubat 1954'te İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki Kasımpaşa semtinde doğan Recep Tayyip Erdoğan;[14][15] Tayyip adını dedesinden, Recep adını ise doğduğu günün Hicrî takvime göre Recep ayına denk gelmesinden dolayı aldığı belirtilse de;[3] doğduğu gün Hicrî takvime göre Recep ayına denk gelmemektedir.[16][17]

Kendisiyle yapılan bir röportajda çocukluk döneminde simit ve su sattığını ifade eden Erdoğan,[18] kendisi hakkında hazırlanan Usta'nın Hikâyesi belgeselinde ise çocukluğunda yaz aylarında gittiği Rize'de çay ve fındık topladığını aktarmıştı.[19] İlkokul eğitimini aldığı Kasımpaşa'daki Piyalepaşa İlkokulu'ndan 1965'te, lise eğitimini aldığı ve yatılı olarak okuduğu Fatih'teki İstanbul İmam Hatip Lisesi'nden ise 1973'te mezun oldu.[14][20] 2017 yılında okuduğu liseye adı verildi. İstanbul İmam Hatip Lisesi'nde okuduğu dönemde Camialtıspor'da amatör olarak futbol oynadı.[21] İmam hatip mezunlarının üniversiteye girme konusunda uygulanan kısıtlamalar nedeniyle liseyi dışarıdan bitirme sınavlarına girerek fark derslerini verdi ve 1973 Ekim'inde Eyüp Lisesi'nden mezun olarak ikinci bir lise diploması aldı.[22][23][24] Aynı yıl, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisine bağlı olan Aksaray İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okuluna girdi.[25] Temmuz 1974'te İETT'de geçici işçi statüsüyle işe alınırken, kurumun futbol takımında da futbolculuk yapmaya devam etti.[26] 18 Haziran 1981 tarihli istifa mektubuyla İETT'deki görevinden ayrıldı.[27][28] Bu dönemden sonra bir süre amatör takımlardan Erokspor'da futbol oynadı.[27] 1977-1978 eğitim-öğretim döneminde İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi bünyesindeki yüksekokullar İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ticari Bilimler Fakültesi adı altında birleştirilirken, Erdoğan Şubat 1981'de buradan mezun oldu.[29][30][31] Bu kurum daha sonraları, 1982 Temmuz'unda kurulan Marmara Üniversitesi'ne bağlanarak Marmara Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi adını alırken, Erdoğan'ın diploması da bu kurumdandır.[30][31]

Erken siyasi kariyeri

Lise yıllarında Millî Türk Talebe Birliğine girdi.[3][27] 1975'te Millî Selamet Partisi (MSP) Beyoğlu Gençlik Kolu Başkanlığına, 1976 yılında ise Millî Selamet Partisi İstanbul İl Gençlik Kolları Başkanlığına seçildi.[32][33] Millî Selamet Partisi'nin 12 Eylül Darbesi sonrasında kapatılmasına kadar bu görevini sürdürdü.[34][35] 1982 Mart'ında zorunlu askerlik görevini gerçekleştirmeye başladı.[35] Dört aylık acemiliğini İstanbul'un Tuzla ilçesindeki Tuzla Yedek Subay Piyade Okulu'nda yapmasının ardından kıt'a hizmetini Kâğıthane'deki 3. Kolordu 6. Piyade Tümeni 77. Piyade Alayı Karargâh Servis Bölüğü'nde, kantinlerin idaresinden sorumlu subay olarak gerçekleştirdi.[36][37][38]

19 Haziran 1983'te kurulan Refah Partisi ile siyasete geri döndü ve 1984 yılında Beyoğlu ilçe başkanı oldu.[39] Ertesi yıl düzenlenen genel kongrede Merkez Karar ve Yürütme Kurulu üyesi seçilirken, aynı yıl partinin İstanbul il başkanlığına getirildi.[39] 28 Eylül 1986'daki milletvekili ara seçimlerine Refah Partisi'nin İstanbul adayı olarak girse de seçilemedi.[40] 26 Mart 1989'daki yerel seçimlerde Beyoğlu belediye başkan adayı oldu.[40] %22,83 oranında oy toplayan Erdoğan, %29,29 oranında oy alan Sosyaldemokrat Halkçı Parti adayı Hüseyin Aslan'ın gerisinde kalarak belediye başkanı seçilemedi.[41] Sonuç birleştirme tutanaklarında usulsüzlük olduğunu öne sürerek seçim sonuçlarına itiraz eden Erdoğan, İlçe Seçim Kurulu Başkanı 2. Asliye Ceza Mahkemesi Hakimi Nazmi Özcan'a hakaret ettiği gerekçesiyle Özcan tarafından mahkemeye verildi ve 18 aydan 2 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılandı.[42] Beyoğlu 1. Asliye Ceza Mahkemesinde görülen davanın duruşmalarına katılmayan Erdoğan hakkında gıyabi tutuklama kararı çıkarıldı.[42] Yaklaşık bir ay sonra, 27 Nisan günü tutuklandı ve bir hafta kadar Bayrampaşa Cezaevi'nde kaldıktan sonra 500 bin lira kefaletle serbest bırakıldı.[43] Mahkeme ise kendisini "hakime hakaret" suçundan altı ay hapis ve 20 bin lira para cezasına çarptırsa da, Türk Ceza Kanunu'nun 72. maddesi gereğince hapis cezası tecil edilerek 920 bin liralık para cezasına çevrildi.[43]

20 Ekim 1991'deki genel seçimlerine Refah Partisi'nin İstanbul 6. bölge 1. sıradan adayı olarak girdi.[44] Seçimlere Milliyetçi Çalışma Partisi ve Islahatçı Demokrasi Partisi ile ittifak yaparak giren Refah Partisi,[45] İstanbul'dan %16,73 oranında oy aldı. 19. dönem milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine giren Erdoğan, ilk kez uygulanan seçmenlerin parti milletvekillerini sıralamaya bakmadan tercih edebildiği tercihli oy sisteminde seçmenlerin tercihini ikinci sıradaki aday Mustafa Baş'tan yana kullanması sebebiyle, sonuçların belli olmasından birkaç gün sonra Erdoğan'ın milletvekilliği Baş'a geçti.[46] Sandıklardan Erdoğan'a yaklaşık 9 bin tercihli oy çıkarken, Baş'a yaklaşık 13 bin oy çıkmıştı.[46]

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (1994-98)

27 Mart 1994'teki yerel seçimlerde İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı adaylığı için Refah Partisi; Erdoğan, Ali Coşkun, Nevzat Yalçıntaş, Temel Karamollaoğlu ve Veysel Eroğlu için kamuoyu araştırması yaptırmıştı.[47] 15 Ocak 1994 günü parti başkanı Necmettin Erbakan tarafından Erdoğan'ın İstanbul büyükşehir belediye başkanı adayı olacağı açıklandı.[48] Seçimlerde Erdoğan %25,19 oy oranı alarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı seçildi.[49] Belediye başkanlığı döneminde 4 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirdi. Kentin trafik ve ulaşım açmazına karşı 50'den fazla köprü, geçit ve çevre yolu inşa edildi.[50]

Başkanlık dönemine ilişkin olarak 18 dosyadan İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde dava açıldı. Bunlardan bazıları Akbil[51], İsfalt,[52] İstaç ve İdo[53] ile ilgili yolsuzluk davalarıdır. Bu davalar, milletvekili olduğunda dokunulmazlığı nedeniyle dokunulmazlığı süresince donduruldu.

Hapis dönemi

6 Aralık 1997'de Siirt'te düzenlenen bir açıkhava toplantısı sırasında topluluğa yaptığı konuşmada, Ziya Gökalp'ın 1912 yılında Balkan Savaşı'ndaki Türk askerler için yazdığı "Asker Duası" adlı şiirinin sonradan değiştirilmiş bir sürümünden bir dörtlük okudu.[54][55] Okuduğu dörtlüğün bu şekliyle Gökalp'e ait olduğunu iddia eden Erdoğan, konuyla ilgili olarak "konuşmamın bütünü incelendiğinde millî birlik ve beraberlik mesajım verildiği görülür" demişti.[56] Daha sonraları Erdoğan'ın okuduğu sürümün, Türk Standardları Enstitüsünün 1994'te çıkarttığı Türk ve Türklük kitabında bulunduğu ortaya çıktı ancak kim tarafından değiştirildiği anlaşılamadı.[54]

Ziya Gökalp'in "Asker Duası" şiirinden bir kıta	Erdoğan'ın okuduğu dörtlük
Elimde tüfenk, gönlümde iman, Dileğim iki: Din ile vatan... Ocağım ordu, büyüğüm Sultan, Sultan'a imdâd eyle Yârabbi! Ömrünü müzdâd eyle Yârabbi!	Minareler süngü, kubbeler miğfer Camiler kışlamız, mü'minler asker Bu ilâhi ordu dinimi bekler Allahu Ekber, Allahu Ekber.

Konuşmayla ilgili olarak bir inceleme başlatıldı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, Erdoğan'ın konuşmasının yer aldığı görüntüleri inceledikten sonra, Refah Partisi'nin kapatılması istemiyle açılan davayı görüşen Anayasa Mahkemesi Başkanlığına iletti.[57] Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi Başsavcılığı, Erdoğan hakkında Türk Ceza Kanunu'nun 312/2 maddesine göre "halkı din ve ırk farkı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik etmek" suçlamasıyla hazırladığı iddianamesini 12 Şubat 1998'de tamamladı.[58] Bir yıldan üç yıla kadar hapis istemiyle dava açılan Erdoğan'ın yargılanmasına 31 Mart 1998 günü başlandı.[59] 21 Nisan 1998'de sonuçlanan dava, Erdoğan'ın iddianamede bahsedilen suçu işlemesiyle sonuçlandı ve Erdoğan'a bir yıl hapis ile 860 bin TL ağır para cezası verildi. Daha sonra kendisini duruşmadaki hâli ve tavrı göz önüne alınarak cezası 10 ay hapis ve 176 milyon 666 bin 666 TL para cezasına çevrildi.[60] 3 Haziran'da açıklanan gerekçeli karara göre Erdoğan, "Siirt'te yaptığı konuşmayla dindar ve dindar olmayan diye bölünen kesimler arasındaki gerginliği canlı tutmayı amaçlamakta"ydı. "Bunları inanç birliği maksadıyla söyledim" şeklindeki ifadesinin inandırıcı bulunmadığı belirtilirken, "benim referansım İslam'dır" diyerek topluluğu inanan ve inanmayan olarak ayırdığı belirtildi. "Cezanın ertelenmesine yer olmadığı" ibaresinin de yer aldığı kararın bir aykırı oya karşılık oy çokluğuyla alındığı ve Yargıtay'a başvurulabileceği kaydedildi.[61] Mahkemenin aldığı karar 23 Eylül'de Yargıtay 8. Ceza Dairesi tarafından, bire karşı dört oyla onaylandı.[62] Kararın ardından kendisine siyasi yasak getirilen Erdoğan, herhangi bir partiyle birlikte veya bağımsız olarak herhangi bir seçime katılamayacaktı.[62] 25 Eylül'de Yargıtay tarafından açıklanan gerekçeli kararda Erdoğan'ın söylemlerinin "savaş çağrısı" niteliği taşıdığı belirtilmekteydi.[63] Ceza infaz yasası gereği hapis cezası 4 ay 10 güne inerken, çeşitli ertelemeler sonrasında İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı görevini bırakarak 26 Mart 1999 günü Kırklareli'nin Pınarhisar ilçesindeki Pınarhisar Cezaevi'ne girdi.[64][65][66] 24 Temmuz 1999'da ceza süresini tamamlayarak cezaevinden tahliye edildi.[67]

Siyasi yasaklı olduğu dönem

Fazilet Partisi'nin, Anayasa Mahkemesi tarafından daimi kapatılmasının ardından, bağımsız kalan milletvekilleri, yeni parti kurma çalışmalarını "gelenekçiler" ve "yenilikçiler" olarak adlandırılan iki kanattan sürdürdü. "Millî Görüşçü" olarak adlandırılan kanat, Recai Kutan'ın genel başkanlığında 20 Temmuz 2001'de Saadet Partisi'ni kurarken, "değişimci" kanat da, Tayyip Erdoğan liderliğinde 14 Ağustos 2001'de, Adalet ve Kalkınma Partisi'ni kurdu ve Tayyip Erdoğan, parti genel başkanlığına seçildi.[68] Erdoğan "biz gömleğimizi değiştirdik" ifadesiyle muhafazakârlardan büyük tepki aldı.[69] Kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi, 3 Kasım 2002 seçimlerinde kayıtlı 41.291.568 seçmenin oy kullanan 32.652.702 kişisi içinden 10.770.704 adet oy alarak %34,29 ile birinci parti oldu.[70][71]

Erdoğan, siyasi yasağı bulunduğu için seçimlere giremedi ve milletvekili seçilemedi. Seçim sonrasındaki 58. Hükûmet, Abdullah Gül başbakanlığında kuruldu. Bu hükûmet döneminde Erdoğan'ın siyasi yasağının kaldırılması için Türkiye Büyük Millet Meclisine yasa teklifi sunuldu. Bu yasa değişikliği TBMM tarafından oy çokluğuyla kabul edilse de Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer yasayı "öznel, somut ve kişisel" olduğu gerekçesiyle veto etti. Daha sonra aynı yasa değiştirilmeden mecliste tekrar kabul edildi ve Cumhurbaşkanı Sezer yasa değişikliğini bu kez onayladı. Bu yasanın kabulüyle Erdoğan'ın milletvekili seçilmesi için yasal bir engel kalmadı. Seçimlerde Siirt milletvekili seçilen Fadıl Akgündüz'ün milletvekilliğinin düşürülmesinin ardından Siirt'teki seçimlerin tekrar edilmesi kararlaştırıldı. Seçimlerde Adalet ve Kalkınma Partisi'nin ilk sıradaki adayı Mervan Gül'ün adaylıktan çekilmesi ile Erdoğan partinin birinci adayı olarak Siirt seçimlerine girdi ve oyların %85'ini alarak kazandı.

Başbakanlığı (2003-14)

Erdoğan, başbakanlık döneminde kürsüde konuşma yaparken, 2012

Erdoğan'ın milletvekili seçilmesinin ardından başbakan Abdullah Gül, Erdoğan'ın başbakan olması için Cumhurbaşkanı Sezer'e istifasını sundu. Sezer bu kez hükûmeti kurma görevini Erdoğan'a verdi ve genel seçimlerden yaklaşık üç ay sonra Erdoğan başkanlığında 59. Hükûmet kuruldu. 22 Temmuz 2007 tarihinde yapılan 23. Dönem Milletvekili Seçimlerinde %46,6 oy alarak 341 milletvekili çıkaran Adalet ve Kalkınma Partisi, Recep Tayyip Erdoğan'ı başbakanlık koltuğuna ikinci kez taşıdı.[72] 12 Haziran 2011 tarihinde 24. Dönem Milletvekili Seçimlerinde oy yüzdesini %49,83'e çıkarmış ve Türkiye genelinde 21.399.082 oy alarak toplamda 327 milletvekili ile üçüncü kez hükûmet kurma yetkisini kazanmıştır.[73]

Altyapı ve ulaşım

2003 yılı sonunda ülke genelindeki bölünmüş devlet ve il yolların toplam uzunluğu 4.387 km, otoyolların uzunluğu ise 1.714 km iken; 2013 yılı itibarıyla sırasıyla 16.420 km ve 530 km'lik yol inşasıyla bu uzunluklar sırasıyla 20.807 km ve 2.244 km'ye ulaştı.[74] Erdoğan'ın cumhurbaşkanı olması sonrasında başbakanlık görevinden ayrıldığı dönem de dahil olmak üzere 2014 yılı itibarıyla 471 km'lik bölünmüş devlet ve il yolu inşası gerçekleştirildi.[75] 1993 yılında inşası başlamış olan Bolu Dağı Tüneli ve 2000 yılında inşasına başlamış olan Nefise Akçelik Tüneli 2007'de tamamlandı, 2011'de ise Avrasya Tüneli ve Konak Tüneli'nin temelleri atıldı. Konak Tüneli'nin inşası 24 Mayıs 2015'te tamamlandı. Türkiye'nin ilk denizaltı tüneli olan ve İstanbul Boğazı'nın altından geçen Marmaray'ın 2004'te başlayan inşası 2013'te tamamlandı. 2003-2014 yılları arasında devlet ve il yollarında 41,2 km uzunluğunda 84 tek tüp tünel, 86,9 km uzunluğunda 46 çift tüp tünel; otoyollarda 1 km uzunluğunda tek tüp tünel ve 21,1 km uzunluğunda 12 çift tüp tünel; tüm yollarda ise toplam 64,3 km uzunluğunda 151 tek tüp tünel ve 135,8 km uzunluğunda 75 çift tüp tünel hizmete girdi.[76] 2013'te, İstanbul Boğazı üzerindeki üçüncü köprü olan Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile İzmit Körfezi üzerindeki İzmit Körfez Köprüsü'nün inşalarına başlandı. 2003-2013 yılları arasında toplam uzunluğu 114,2 km'yi bulan 1.608 köprü inşa edilirken, 609 köprünün bakım ve onarımı tamamlandı.[77] 2014 yılı itibarıyla inşa edilen köprülerin toplam uzunluğu 120,6 km'ye, toplam sayısı 1.669'a, bakım ve onarımı yapılan köprü sayısı ise 732'ye ulaşmıştı.[78] İlk hattı 2009'da Ankara-Eskişehir arasında devreye giren Yüksek Hızlı Tren daha sonraları çeşitli illere yayıldı.

2002'de 25 olan ülkedeki havalimanı sayısı, Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde inşası tamamlanan 27 havalimanıyla birlikte 52'ye yükseldi.[79] Uluslararası seferlerin düzenlendiği Hatay Havalimanı, Şanlıurfa GAP Havalimanı ve Eskişehir Anadolu Havalimanı 2007'de, Zafer Havalimanı ise 2012'de açılırken; İstanbul'daki üçüncü havalimanının inşasına 2014'te başlandı.

Mart 2014 itibarıyla, Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde 18'i hidroelektrik santrali olmak üzere 268 baraj inşa edildi.[80][81]

138 ayrı yerleşim biriminde kentsel dönüşüm yapılarak TOKİ önderliğinde toplu konutlar yapıldı.[82]

Haberleşme

2008'de hizmete giren E-Devlet uygulamasıyla halkın, çeşitli devlet hizmetlerine İnternet üzerinden ulaşabilmesi sağlandı.[83]

2008'de Türksat 3A,[84] 2014'te Türksat 4A haberleşme uyduları,[85] 2012'de ise Türkiye'nin ilk yer gözlem uydusu Göktürk-2 uzaya gönderildi.[86]

Eğitim

2002 yılında eğitime ayrılan bütçe 11.3 milyar TL iken 2014 yılında yaklaşık 7 katına çıkarak 78.5 milyar TL'ye ulaştı.[87] 2003 yılında UNICEF işbirliğiyle başlatılan "Haydi Kızlar Okula!" kampanyasıyla ülkedeki kızların okula gitmesi ve eğitim seviyesindeki cinsiyet dengesizliğinin giderilmesi amaçlandı.[88][89] Kampanya sayesinde 2002'de %87 olan kız çocuğu okullaşma oranının geçen yıl %96 seviyesine yükseldi.[90]

2003 yılında 70 olan üniversite sayısı,[91] 2008 yılı sonunda doğru 130'un üstüne çıkarak[92] ülkedeki 81 il de en az bir üniversiteye sahip oldu.[93] 2012 yılında bu sayı 186'ya ulaştı.[94] 2008'de, 2010'da başlatılan Fatih Projesi kapsamında çeşitli okullardaki bazı sınıflara akıllı tahta konuldu ve bazı öğrencilere tablet bilgisayar dağıtıldı.[95][96] 2012-2013 eğitim-öğretim döneminde itibaren uygulanan 4+4+4 Eğitim Sistemi'yle birlikte 8 yıllık kesintisiz zorunlu eğitim yerine 12 yıllık zorunlu kademeli eğitim sistemine geçildi.[97]

Ekonomi

2000-2014 tarihleri arası işsizlik oranları

AK Parti iktidara gelmeden önce Kara Çarşamba olarak da bilinen 2001 Türkiye ekonomik krizi yaşanmıştır. Türkiyenin Şubat 2001 finansal krizi, beklenmedik ölçüde ekonomik daralmayla sonuçlanmasının ötesinde, ülkenin orta vadeli perspektifini değiştiren yeni koşulları da beraberinde getirmiştir.[98]

Erdoğan'ın Başbakanlık görevine başladığı 2003 yılından 2009'a kadar Türkiye ekonomisi büyüme göstermiş ve Türkiye'nin GSMH'si Dünya toplamının %1,11'inden %1,37'sine yükselmiştir.[99] Bu oranla Türkiye, AB ülkeleri arasında en iyi performansı yakaladı.[100] Ayrıca Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu'na olan borcu bitirildi.[101] Erdoğan'ın performansı Cumhuriyetin diğer dönemleriyle kıyaslandığında da ‘kuruluş yılları’ özelliği taşıyan Atatürk dönemi hariç, en yüksek performanslardan biridir.[100] Siyasi istikrar sağlandı, ekonomi güçlendi ve sosyal refah seviyesi ciddi oranlarda yükseldi.[102]

2004-2014 yılları arasındaki enflasyon oranları

GSYİH yüzdesi olarak altı büyük Avrupa ülkeleri ekonomilerinin 2002-2009 tarihleri arasında kamu borç durumu, (Türkiye açık mavi çizgide belirtilmiş).

Türk ekonomisinde uluslararası krizi takiben 2008’in son çeyreğinde durgunluk başladı. Ekonomik durgunluk bir yıl sürdü, Türk ekonomisinde güçlü bir küçülmeye sebep oldu ve işsizlik oranını yüzde 10’dan yüzde 14’e kadar yükseltti. 2010 ve 2011’de GSYH sırasıyla yüzde 9 ve yüzde 8’den daha fazla büyüdü; Türkiye’yi, Çin'den sonra dünyada en fazla büyümeyi sağlayan ikinci ülke konumuna yükseltti. Bu büyüme, işsizlik oranının kriz öncesi seviyesine düşmesini sağladı. 2011'e gelindiğinde, cari işlemler açığı %10’luk oranla tarihinin en yüksek noktasına ulaşarak dünya rekorunu da kırdı. Türk lirası'nın değeri, aşırı sermaye girişinin etkisiyle yükseldi. AK Parti Hükûmeti, “ekonomiyi yeniden dengeleme” adlı bir uyum operasyonu yapmaya karar verdi. Bütçedeki eğitim payı 2002’de yüzde 10’dayken, 2011’de yüzde 15’e yükseldi; sağlık harcamalarının payı da yüzde 2,6’dan yüzde 5,8’e yükseldi. Bu zaman içerisinde GSYH reel olarak yüzde 50’den fazla yükseldiği için, eğitim ve sağlık harcamalarının reel artışın GSYH içindeki pay artışlarından daha fazla oldu.[102]

2000'li yıllarda cari işlemler dengesinin bozulma sürecinin giderek artması

Ekonomik iyileşmelere karşın yüksek cari açık eleştiri aldı. Türkiye 2013 yılında 65 milyar dolarlık cari açık verdi. 2002 yılında %-2’lerde olan cari açık 2014’te %-7,9’a yükseldi. 2002’de 51,6 milyar dolarlık ithalat yapan Türkiye, 2013’te 245,6 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirdi. İthalat 4,7 kat artmış oldu. 2002’de 129,6 milyar dolar olan dış borç stoku 2013 sonu itibarıyla 372.7 milyar dolara yükseldi. 2002'de 184,8 milyon dolar olan Toplam Millî gelir, 2013’te bu rakam 800 milyar doları aştı.[100]

Kürt sorunu

2009'da Başbakan Erdoğan yönetimindeki hükûmet, çeyrek asırdır süren ve resmî rakamlara göre 40 binden fazla kişinin hayatını kaybetmesine yol açan Türkiye-PKK çatışmasını bitirmeye yardım edecek bir plan duyurdu. Avrupa Birliği tarafından da desteklenen çözüm süreci planıyla birlikte tüm medya yayınlarında ve siyasi kampanyalarda Kürtçe kullanımına izin verildi, ayrıca daha önceden Türkçe isimlerle değiştirilen Kürtçe şehir ve kasaba isimlerinin yeniden yapılandırılması kararı alındı.[103] Konuyla ilgili olarak Erdoğan, "Türkiye'nin gelişmesine, büyümesine engel olan kronik sorunları çözmek için cesur bir adım attık." diye konuştu.[103] Ayrıca çıkarılan yasayla birlikte silah bırakan PKK mensuplarının eve dönüşleri ile sosyal yaşama katılım ve uyumlarının temini için gerekli tedbirlerin alınması kararlaştırdı.[104] 23 Kasım 2011'de Ankara'daki bir televizyon konuşması sırasında Erdoğan, birçok Alevi ve Zazanın öldürüldüğü Dersim Katliamı için özür diledi.[105]

İnsan hakları

Erdoğan'ın başbakanlık dönemi sırasında 1991 Terörle Mücadele Kanununun geniş kapsamlı yetkileri azaltıldı ve demokratik standartları ilerleterek özelde etnik ve dini azınlık haklarını genişletmeyi amaçlayan demokratik açılım süreci başlatıldı. Ancak süreç uzun sürmedi; Avrupalı yetkililer süreç sonrasında özellikle ifade özgürlüğü,[106][107] basın özgürlüğü[108][109][110] ve Kürt azınlık hakları[111][112][113][114] gibi konularda daha otoriter yöntemlere dönüldüğünü ifade ettiler.[115] Aktivistlerin LGBT haklarının kamusal alanda tanınması için yaptığı talepler hükûmet tarafından reddedildi[116] ve ülkenin LGBT topluluğu kabine üyeleri tarafından yapılan hakaretlere maruz kaldı.[117]

Sınır Tanımayan Gazeteciler, Erdoğan'ın başbakanlığının son dönemlerinde basın özgürlüğü konusunda sürekli bir düşüş gözlemledi; Basın Özgürlüğü Endeksi'nde basın özgürlüğü konusunda Erdoğan'ın ilk dönemlerinde 100. sırada olan Türkiye, 2013'te 179 ülke arasında 154. sıraya düştü.[118] Freedom House ise bir dönem iyileşme gözlemleyerek ülkenin 2006'da 48/100 olan Basın Özgürlüğü Puanı'nı 2012'de 55/100 olarak değiştirdi.[119][120][121][122]

2011'de Erdoğan ve hükûmeti, 1930'larda devlet tarafından el konan Hristiyan ve Yahudi azınlık mülklerinin iadesi konusunda yasal düzenlemelere gitti.[123] Sonrasında hükûmet, toplamda ABD$2 milyar değerindeki mülklerin azınlıklara aktarıldığını duyurdu.[124]

AK Parti-Gülen Hareketi çatışması ve 17 Aralık soruşturması

İspanya-Türkiye Dördüncü Yüksek İstişare Toplantısı (RAN) aile fotoğrafı, 2012

17 Aralık 2013 tarihinde Cumhuriyet Savcısı Celal Kara ve İstanbul Emniyet Müdürlüğü Organize Suçlarla Mücadele ve Mali Şube Müdürlüğü ekipleri, aralarında iş adamları, bürokratlar[125], banka müdürleri, kamu görevlileri ve 61. Türkiye Hükûmeti kabine üyesi üç bakanın oğullarının olduğu 47 kişinin, "rüşvet, görevi kötüye kullanma, ihaleye fesat karıştırma ve kaçakçılık" suçlarını işledikleri iddiasıyla gözaltına alındığı soruşturma başlattı.[126] Olaydan ardından soruşturmayı yürüten savcılar, adli kolluk amirleri ve memurlarının ciddi bir kısmının görev yerleri Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığınca değiştirildi veya görevden alındı.[127] 29 Ocak 2014'te soruşturma savcısı Celal Kara, 11 Şubat 2014 tarihli HSYK kararnamesi ile de soruşturma iznini veren İstanbul Cumhuriyet Başsavcıvekili Zekeriya Öz'ün aralarında bulunduğu 166 hakim ve savcının görev yeri değiştirilmiş,[128] Erdoğan kamuoyunda "rüşvet skandalı" olarak adlandırılan bu soruşturmayı hükûmetine karşı yapılmış bir darbe girişimi olarak niteledi.[129] Daha sonra Gülen Hareketi'ne bağlı dershanelerin kapatılması yönündeki girişimler ve 3 bakanın 17 Aralık soruşturması sonrası istifası ile AK Parti ve Gülen Hareketi arasında açık bir çatışma süreci başlamış, Erdoğan 17 Aralık soruşturması ve iddialarını "Türkiye içi ve dışındaki karanlık çevrelerin oyunları" olarak değerlendirmiştir.[130]

Cumhurbaşkanı olarak seçilmesi

2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde seçilen Türkiye Cumhuriyeti'nin 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün görev süresi 2014 yılında dolduğundan, 2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu gereği Türkiye'de ilk kez cumhurbaşkanı halk tarafından doğrudan seçilmiştir.[131] İlk turu 10 Ağustos 2014 tarihinde olacak bu seçim için Cumhuriyet Halk Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi çatı adayı olarak Ekmeleddin İhsanoğlu'nu,[132] HDP ise Selahattin Demirtaş'ı adayları olarak belirlemiştir.[133] 1 Temmuz 2014 tarihinde AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve eski TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, AK Partili bütün milletvekillerinin imzası alınarak Cumhurbaşkanı adaylarının Recep Tayyip Erdoğan olduğunu açıkladı.[134] Erdoğan'ın açıklamadan sonra olan konuşmasında ilk defa kullanılan Erdoğan logosu, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama'nın 2008 ABD başkanlık seçimlerinde kullandığı logoya benzetilmiştir.[135][136] Seçim kampanyasında kullanılan slogan ''Milletin Adamı Erdoğan'' şeklinde oldu.[137] Seçimde Erdoğan %51,79 oy oranıyla birinci sırada, İhsanoğlu %38,44 oy oranıyla ikinci sırada ve Demirtaş %9,76 oy oranıyla üçüncü sırada yer aldı.

Cumhurbaşkanlığı (2014-günümüz)

Erdoğan, 28 Ağustos 2014'te yemin etti ve Türkiye'nin on ikinci cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. Bıraktığı başbakanlık koltuğunu ise 29 Ağustos'ta yeni başbakan Ahmet Davutoğlu doldurdu. %51,79 oranında oy aldığı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aldığı oyun beklenenden az olduğu eleştirilerine "Peygamber efendimizi bile desteklemeyenler oldu. Bizi de %52 destekledi." diye cevap verdi.[138]

Cumhurbaşkanlığı Sarayı

Ankara'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı, 2014

Erdoğan, Ankara'daki Atatürk Orman Çiftliği'nin yaklaşık 50 dönümü kullanılarak inşa edilen ve başlarda Ak Saray olarak adlandırılan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın inşası yüzünden birçok eleştiri topladı.[139] Bir sit alanı olarak korunan Atatürk Orman Çiftliği'nde inşaat yasağı bulunduğu için sarayın inşasının durdurulmasına dair çeşitli mahkeme kararları çıksa da inşaat tamamlandı.[140] Muhalefet, bunu hukukun üstünlüğünün açıkça ihlal edilmesi olarak değerlendirdi.[141] Proje; inşaat sürecinde yolsuzluk, yaban hayatına zarar verilmesi ve yeni yollar yapılması için çiftlikteki hayvanat bahçesinin tahribi gibi konularda sert eleştirilere ve iddialara maruz kaldı.[142] Ayrıca inşasını yasa dışı olarak değerlendiren muhalifler tarafından 'Kaç-Ak Saray' olarak adlandırıldı.[143]

Saray başta ülkenin başbakanları için yeni bir merkez olarak tasarlandı. Ancak cumhurbaşkanlığı görevine başlaması üzerine Erdoğan, sarayın cumhurbaşkanı tarafından Çankaya Köşkü yerine yeni merkez olarak kullanılacağını duyurdu. Çankaya Köşkü ise yeni başbakanlık merkezi olarak değiştirildi. Çankaya, ülke kurulduğundan bu yana cumhurbaşkanları için sembolik bir merkez olduğu için bu olay, tarihi bir değişiklik olarak görüldü. Yaklaşık 1.000 odası olan ve maliyeti $350 milyon (€270 milyon) tutan saray, maden kazalarının ve işçi haklarının ülke gündemine hâkim olduğu bir süreçte ortaya çıkması ve kullanılmaya başlanması yüzünden büyük eleştirilere yol açtı.[144][145]

29 Ekim 2014'te Erdoğan, ülkenin 91. kuruluş yıl dönümünü anmak için düzenlenen Cumhuriyet Bayramı resepsiyonunu Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda yaparak sarayın açılışını da resmen gerçekleştirmiş olacaktı ancak bazı davetli katılımcıların etkinliği boykot edeceğini açıklaması ve Ermenek maden kazasının gerçekleşmesi yüzünden resepsiyon iptal edildi.[146]

Davutoğlu ile ilişkileri

Kamuoyunda ilk olarak, Ocak 2015'te Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından açıklanan ancak hayata geçirilemeyen 'şeffaflık paketi' ve 17 Aralık Yolsuzluk soruşturmasında adı geçen 4 bakanın yüce divana gönderilmesi hususlarında Davutoğlu-Erdoğan arasında gerginlik çıktığı iddia edilmişti.[147] Mayıs 2016'da Pelikan dosyası adlı blog, ikili arasındaki gerginliği Erdoğan yanlısı bir bakış açısıyla detaylı bir şekilde maddelendirdi.[148] 4 Mayıs'ta Erdoğan ile Davutoğlu arasında yapılan görüşmeden kısa süre sonra AK Parti, olağanüstü kongre kararı alarak Davutoğlu'nun parti başkanlığına aday olmadığı bir kongre düzenledi[149][150] ve Davutoğlu başbakanlıktan çekilerek yerine Binali Yıldırım getirildi. Davutoğlu'nun Erdoğan ile görüşmesinin hemen sonrasında görevden çekilmesi muhalifler tarafından Erdoğan'ın Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na gönderme yapan "Saray Darbesi" tanımlamasıyla anıldı.[151][152][153]

Darbe girişimi

15 Temmuz 2016 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanımlayan bir grup asker tarafından askerî darbe girişimi gerçekleştirildi. Erdoğan, CNN Türk kanalında telefon ile gerçekleştirdiği görüntülü konuşmada darbecilere hiçbir şekilde imkân tanınmayacağını ifade ederek halkı darbeye tepki göstermek için sokağa çıkmaya davet etti. Çağrının ardından, Türkiye'nin birçok ilinde darbe karşıtı protesto gösterileri düzenlendi. 16 Temmuz sabahı, darbe girişimi bastırıldı ve askerler silahları ile birlikte teslim oldu.[154][155]

Darbe girişiminin bastırılması sonrası Erdoğan, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama'ya seslenerek Fethullah Gülen'in terör örgütü lideri sıfatıyla Türkiye'ye iade edilmesi çağrısında bulunarak yapının mensuplarının da kararlılıkla ve ivedilikle devlet kurumlarından temizleneceğini belirtti.[156][157]

Olaylar

Suikast girişimleri

13 Eylül 2005 tarihinde Kütahya'da bulunan Erdoğan'ın minibüsüne ekmek arasına sakladığı bıçağı ile binmeye çalışan şahıs polis tarafından yakalanıp etkisiz hâle getirilmiştir. Üzerinde yapılan aramada mermi dolu bir poşet ve içi mermi ile dolu silah ele geçirilmiştir.[158] Silah üzerinde yapılan incelemede kuru sıkıdan bozma bir silah olduğu tespit edilmiştir. Sanığı eski MHP milletvekili Ali Güngör'ün isteği üzerine kızı Hatice Burcu Güngör savunmuştur.[159] 17 Kasım 2006'da sonuçlanan davada Mustafa Bağdat, 11 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.[160] Sonrasında Amerika'dan gönderilen bir e-posta ile bombalı araç kullanılarak yapılması planlanan bir saldırıdan daha bahsedilmiş ve bu suikast engellenmiştir. Bu saldırı o dönemin MİT çalışanları ve bazı Türk bilişim profesyonelleri tarafından detaylıca incelenmiştir.[161] 7 Şubat 2011'de Erdoğan'ın hastaneye kaldırması sırasında Adalet Bakanlığından MİT Müsteşarı Hakan Fidan'ı arayarak çağırmışlardır. Fidan, Erdoğan'ın isteği üzerine Adliye'ye gitmemiştir.[162]

Tazminat

14 Ocak 2000 tarihinde Avustralya'nın Melbourne şehrinde yayın yapan SBS radyosuna verdiği mülakatta kendisini Abdullah Öcalan ile karşılaştıran bir kişiye "Sayın Öcalan şu an, düşüncelerinin değil, almış olduğu kellelerin hesabını veriyor. Bense düşüncelerimden dolayı 4 ay hapis yattım, aramızdaki fark çok büyük." şeklinde cevap verdi. Hayatını kaybedenlerden "kelle" diye söz etmesi ve Öcalan'a "sayın" demesi nedeniyle eleştirildi.[163] Şehit Anaları Derneği tarafından sembolik bir manevi tazminat davası açıldı. Davacıların avukatlığını Kemal Kerinçsiz'in yaptığı davada, İstanbul Kartal 2. Sulh Hukuk Mahkemesi Aralık 2007 tarihinde Erdoğan'ın 3 kuruş tazminat ödemesine karar verdi. Hâkim, kararında şehitlere kelle ve yasa dışı silahlı örgüt liderine sayın denmesinin dil sürçmesi olamayacağına hükmetti.[164][165] Erdoğan kararı temyiz etti. Yargıtay temyiz başvurusunu hem usulden, hem esastan inceledi ve mahkemenin kararını onadı.

Karikatür davaları

Erdoğan tarafından Cumhuriyet gazetesi çizeri Musa Kart, Evrensel gazetesi, Penguen dergisinin sahibi Erdil Yaşaroğlu ile Pak Yayıncılık'a karikatürlerde şahsının çeşitli figürlerle tasvir edildiği ve bunun kişilik haklarına saldırı içerdiği vurgulanarak manevi tazminat davaları açılmıştır.

Şahsına yönelik hakaret

6 Şubat 2010 tarihinde Recep Tayyip Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi tarafınca, TBMM genel kurulunda Erdoğan'a yönelik "kişilik hakları ile parti tüzel kişiliğine saldırıda bulunulduğu" iddiasıyla MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli aleyhinde 50 bin TL'lik manevi tazminat davası açılmış. Dava dilekçesinde Bahçeli'nin; "Türkiye'yi bölmeye çalışmak, etnik bölücülük konusunda sicil sahibi olmak, Türkiye'yi ayrıştırma ve bölme projelerini İmralı, Kandil ve Barzani'nin desteğiyle hayata geçirmek için çalışmak, İmralı canisi ile rol paylaşmak, işbirliği içinde olmak, kol kola girmek, aynı çizgide olmak; kimliksiz ve kişiliksiz siyasetin temsilcisi olmak, hayasızlık, ahlaksızlık, namussuzluk, edepsizlik; çürümüş bir zihniyete sahip olarak, etrafa mide bulandıran koku yaymak, ahlak bunalımına girmek, ahlaki ve vicdani bütün ölçülerini kaybetmek, seviye ve seviyesizlik ölçüleriyle tarif edilemeyecek bir çukura düşmek, utanç verici bir kişi olmak, teröristleri kucaklamak, alçaklık, yalancılık, riyakarlık, yalanlarla Türk milletine hakaret etmek" gibi ifadeleri ve sözleriyle[166] Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi'ni itham ettiği kaydedildi. Ankara 13. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülen davada, her davacı için 10 bin TL olmak üzere toplam 20 bin TL manevi tazminat cezasının ödenmesine karar verilmiştir.[167][168]

"Kişilik hakları ve parti tüzel kişiliğine saldırıda bulunduğu" iddiasıyla Ataol Behramoğlu aleyhine Recep Tayyip Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi tarafınca açılan 20 bin TL'lik manevi tazminat davası Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülmüştür.[169]

28 Ağustos 2014'te cumhurbaşkanı olmasıyla, şahsına yönelik hakaretler TCK 299 kapsamında, alenen işlenmesi hâlinde, altıda biri; basın ve yayın yolu ile işlenmesi hâlinde, üçte biri oranında artırılmak üzere, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası gerektiren bir suç hâline geldi. Bu kapsamda dava açılan ve tutuklananlar arasında 16 yaşındaki lise öğrencisi Mehmet Emin Altunses de yer aldı.[170]

Afyonkarahisar Barosu üyesi Avukat Umut Kılıç, 2015 yılında hâkim ve savcılık sınavı mülakatında söylediği "Faşist Erdoğan" sözleri nedeniyle Cumhurbaşkanı'na hakaretten bir yıl altı ay hapis cezasına çarptırıldı.[171]

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Başkan Yardımcısı Işıl Karakaş, Ekim 2015'te Avrupa Konseyi İfade Özgürlüğü Konferansı’nda yaptığı konuşmada Türkiye’de Cumhurbaşkanı’na hakaret suçlamasıyla 236 kişi hakkında soruşturma başlatıldığını, bunlardan 105’i hakkındaysa dava açıldığını ve sekizinin de tutuklandığını belirtti ve bu durumun Türkiye’de gerçek bir problemi gösterdiğini dile getirdi.[172]

Mal varlığı

Erdoğan'ın, 7 Şubat 2006 tarihinde yayınlanan mal varlığında; banka hesaplarında 1.361.290 TL parası olduğu, haricinde, 120.000 dolar alacağı olduğu açıklanmıştır.[173] 12 Eylül 2007 tarihinde açıklanan mal beyanında ise, Arnavutköy ve Güneysu'daki arsalarının haricinde, banka hesaplarında 1 milyon 803 bin 854 TL ile 9 bin 890 euro, alacaklarının ise 312 bin 500 TL olduğu açıklanmıştır. Tayyip Erdoğan'ın, 1 Mart 2010 tarihinde Başbakanlık Basın Merkezi internet sitesinde yayınlanan yeni mal beyanına göre Erdoğan'ın banka hesaplarında 2 milyon 366 bin 109 TL’si, haricinde 500 bin TL tutarında alacağı bulunduğu bildirilmiştir. Erdoğan’ın bu mal varlığının nedeni olarak ise şirket hisselerinin satış geliri, emekli ikramiyesi, emekli maaşı ve milletvekili maaşlarının toplamı gösterilmiştir.[174] 16 Haziran 2011 tarihli mal beyanında Güneysu'da 10 bin TL maliyetli arsa, banka hesaplarında toplam 3.390.384 TL, 25.000 £, 199.867 $ menkul değer ve 500 bin TL alacak yer almıştır.[175]

Diploma tartışması

Recep Tayyip Erdoğan'ın üniversite mezunu olmadığı ve cumhurbaşkanlığının da bu nedenle geçerli olmadığı yönünde görüşler vardır. YARSAV kurucu Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, Erdoğan'ın üniversite diplomasının sahte olduğu iddiasıyla "Resmî evrakta sahtecilik" nedeniyle suç duyurusunda bulunup Cumhurbaşkanlığının iptali için başvuru yaptı.[176] Marmara Üniversitesi konuyla ilgili bir açıklama yaptı.[177] Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği (ÜNİVDER) bir basın açıklaması yaparak, rektörlüğün kısa bir resmî yazı ve ekinde de cumhurbaşkanın geçici mezuniyet belgesini sunması beklenirken, hamâsî söylemler yanında üniversitenin tarihsel geçmişinden daha fazla söz etmesinin konunun kamuoyunca anlaşılmasını güçleştirdiği ve Erdoğan'ın Marmara Üniversitesi mezunu olarak gösterilemeyeceği görüşünü paylaştı.[178] Recep Tayyip Erdoğan ise diploma iddialarına yönelik: “Kayıt olduğum, okuduğum ve mezun olduğum okul ortada, sınıf arkadaşlarım ortada. Ne yaparsanız yapın, eşek ölür kalır semeri, insan ölür kalır eseri. Biz eserle ortadayız”[179] ifadelerini kullanıp Marmara Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Mehmet Emin Arat'tan ilgili diplomanın künyesini yayınlamasını talep etti.[180]

Dış siyaset

Avrupa Birliği

Erdoğan G-20 zirvesinde liderlerle beraber, 2009.

Erdoğan eşi Emine Erdoğan, kızı Sümeyye Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Yorgo Papandreu ve eşi Ada Papapanou ile birlikte, Ekim 2010.

Erdoğan, European Voice Organization tarafından "The European of the Year 2004 (Yılın Avrupalısı)" seçilmiş, bunun üzerine Erdoğan "Türkiye'nin Avrupa'ya katılımı bir medeniyetler çatışmasına yol açmaz uzlaştırıcı ve birleştirici olur." yorumunda bulundu.[181] 3 Ekim 2005 tarihinde Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik müzakereleri, Erdoğan'ın görev süresi içinde başladı.[182]

2016 Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği üyeliği referandumu öncesi Birleşik Krallık Başbakanı David Cameron "bugünkü ilerleme hızıyla Türkiye'nin AB'ye üyeliği 3000 yılını bulur." açıklamasını yaptı.[183] 19 Haziran 2016 tarihinde ise Türkiye AB üyesi olacak diye hayır oyu kullanmayın şeklinde bir görüş belirtti.[183] Bu açıklamaların ardından Erdoğan "Bir araya geldiğimiz zaman sen böyle konuşmuyordun Cameron... Öyle demiyordun bize. Hep bize söylediği şuydu, 'Her zaman yanınızdayız, bir an önce Türkiye'nin Avrupa Birliğine girmesi için her türlü gayreti gösteriyoruz'. Ne oldu şimdi?" sözleriyle tepkisini belirtti.[184]

Almanya

Haziran 2016'da Almanya Federal Meclisi'nde Hristiyan Birlik Partileri, Sosyal Demokrat Parti ve Yeşiller Partisi'nin Ermeni Soykırımı'nı tanıdığı tasarı önergesini oy çokluğuyla kabul edilmesi Türkiye ile Almanya ilişkilerini gerdi. Erdoğan, bu oylamanın Almanya ilişkilerini etkileyeceğini belirterek "Atmamız gereken adımları atacağız" açıklamasını yaptı.[185] Açıklamanın ardından Türkiye tepki olarak parlamentonun kararının "şiddetle kınanacak bir karar" ve "kabul edilemez" olduğunu açıkladı ve "tarihi olaylara siyasetçiler değil, tarihçiler karar vermeli" tezini ortaya koydu. Ayrıca Almanya'daki büyükelçisini geri çağırdı.[186]

Rusya

Erdoğan ile Putin Bakü'de ikili görüşmedeyken, 13 Haziran 2015

2002 yılında Türkiye ve Rusya arasındaki ticaret yaklaşık 5 milyar dolar değerindeyken bu rakam 2011 yılı sonu itibarıyla 32 milyar dolara ulaşmıştır.[187]

Kasım 2005'te Vladimir Putin'in açılışına katıldığı iki ülke arasında ortaklaşa inşa edilecek olan Mavi Akım doğal gaz boru hattı projesi başlatılmıştır. Yine iki ülke arasında Akkuyu Nükleer Enerji Santrali projesi planlanmaktadır. Türkiye başbakanı Tayyip Erdoğan 3 Aralık 2012 tarihindeki Rusya başbakanı Putin'in Türkiye ziyaretinde iki ülke ilişkilerinde hedefin 100 milyar dolar olduğunu belirtmiştir.[188]

Sınır ihlali gerçekleştiren Rus Su-24 uçağının Türk Hava Kuvvetleri tarafından düşürülmesi olayının ardından iki ülke arasında gerek siyasi gerek ekonomik olarak ciddi bir gerilim yaşandı.[189] Erdoğan olayın ardından uçağın sınır ihlali yapılması sebebiyle böyle bir olayın yaşandığını belirtti ve "Bugün olsa yine aynısını yaparız" şeklinde bir açıklama yaptı.[190] Olayın ardından Rusya, Türkiye'den ithal edilen tarım ürünlerinin neredeyse tümünü yasaklamıştı ve Rus vatandaşlarına Türkiye'de tatile gitmeme çağrısı yapmış ve turizm acentelerinin de Türkiye'ye tur satışlarını engelledi.[191] Bunun sonucu olarak Antalya'daki Rus turistlerin sayısı %98.5 azaldı.[192] Rusya parlamentosunun üst kanadı Federasyon Konseyi Dış İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Vladimir Cabarov, Binali Yıldırım’ın başbakan olması ve kurulan yeni hükûmet ile ilgili ''Türkiye'de hükümetin değişmesiyle pratikte hiçbir şey değişmiyor. İlişkilerimiz değişmez.'' şeklinde bir açıklama yaptı.[193][194][195]

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Beyaz Saray gül bahçesinde ortak basın toplantısı sırasında, 2013.

Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov gazetecilere yaptığı açıklamada Erdoğan'ın Putin'e yazdığı mektupta olayda ölen pilotun ailesine başsağlığı mesajı verdiğini ve "af dilediğini" söyledi.[196][197] Yıldırım, Erdoğan'ın Putin'e gönderdiği mektupla ilgili "Rusya ile mesele tatlıya bağlanmıştır... Sadece üzüntülerimizi bildirdik." açıklamasını yaptı ve 6 ayda yaşananları yaşanmamış gibi kabul edip yola devam edeceklerini belirtti.[198][199] Putin bu açıklamanın ardından hükûmetine, Türkiye ile karşılıklı ticari anlaşmaları iyileştirmek üzere görüşmelere başlamaları talimatı verdi ve Rus turistlerin Türkiye’ye gelmesini engelleyen seyahat kısıtlamalarını da kaldırma kararı aldı.[200][201]

Ermenistan

Erdoğan, Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme süreciyle ilgili Karabağ Sorunu hakkında 'Karabağ'da Ermeni işgali sona ermeden biz de sınırı Ermenilere açmayız' demiştir.[202]

İsrail

Erdoğan İsrail'in sahip olduğu nükleer tesisleri "bölgesel barış için ana tehdit" olarak tanımladı ve UAEK denetimi altına girmesi için çağrıda bulundu.[203] Erdoğan "açık hava hapishanesi" olarak tanımladığı Gazze'nin bu durumu için İsrail'i suçlu bulduğunu açıklamıştır.[204]

Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu sırasında Türkiye başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İsrail'in Filistin'e yönelik saldırı ve tutumlarını eleştirerek podyumu terketmesi, 29 Ocak 2009.

2009 Dünya Ekonomik Forumu toplantısında Gazze çatışması ile ilgili olarak Shimon Peres ve Erdoğan arasında geçen konuşma, Erdoğan'ın toplantıyı terketmesiyle sonuçlandı. Peres Erdoğan'ın açıklamaları sonrası İstanbul'a bir roket düşse aynı tutumun Türkiye tarafından yapılacağını söyleyerek Erdoğan'ın durumu anlamadığını söyledi.[205] Erdoğan Peres'e şu sözleri söyledi: "Sesin çok yüksek çıkıyor. Biliyorum ki sesinin benden çok yüksek çıkması bir suçluluk psikolojisinin gereğidir. Öldürmeye gelince, siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz. Plajlardaki çocukları nasıl öldürdüğünüzü, nasıl vurduğunuzu çok iyi biliyorum." Peres'e yanıt vermesi esnasında konuşması moderatör tarafından kesilen Erdoğan, şu sözleri söyleyerek salondan ayrılmıştır. " Benim için de bundan böyle Davos bitmiştir. Daha Davos'a gelmem. Siz konuşturmuyorsunuz. 25 dakika konuştu, 12 dakika konuşturuyorsunuz. Olmaz."[206]

31 Mart 2010 tarihinde Gazze'ye insani yardım taşıyan altı gemiye Akdeniz'de İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından gemilerde bulunan aktivistlerden bir kısmının öldürülmesi, bir kısmının yaralanması ve gemilerin yolcularıyla birlikte rehin alınması ile sonuçlanan olayın[207][208] ardından iki ülke arasında gerek siyasi gerek ekonomik olarak ciddi bir gerilim yaşandı. Olay hakkında Türk Dışişleri Bakanı 2010 yılında, olayın iki ülkenin arasındaki ilişkileri geri dönülmez bir şekilde zedeleyebileceğini belirtti.[209]

Erdoğan, 6 Ekim 2011 tarihinde Güney Afrika Cumhuriyeti'ne İsrail Başkatiplerinden Ya'akov Finkelstein, Erdoğan'ın Güney Afrika Başbakanı ile yaptığı basın açıklamasında "Tünellerden sadece gıda değil, silahlar, füzeler geçiyor. Bu füzelerle şehirlerimiz, çocuklarımız vuruluyor" diyen Başkatibin sözlerine "O tünellerden atom bombası geçmez. Nükleer silah geçmez, fosfor bombaları geçmez. İsrail, fosfor bombalarıyla Gazze'yi bombalamıştır. Bu bir kitle imha silahıdır. Ve kitle imha silahı kullanmak suçtur. O tünellerden geçse geçse ancak küçük çaplı silahlar geçebilir. Tüfek geçer. Ama oradan tank, top bunlar geçmez değil mi?" sözlerini sarf etmiş ve devamında "İsrail, bölge için en büyük tehlike çünkü atom bombası var" demiştir.[206]

20 Aralık 2015 tarihinde AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik "İsrail ile kesin bir anlaşma yok. Bir taslak üzerinde çalışılıyor. Kuşkusuz İsrail Devleti ve halkı Türkiye’nin dostudur." açıklamasını yaptı.[210] Haziran 2016 tarihinde İsrail-Türkiye İlişkilerinin normalleşmesi için müzakerelerde Türkiye ile İsrail uzlaşmaya vardı. İsrail'le uzlaşma kapsamında iki ayrı metin düzenlendi.[211] 28 Haziran 2016 tarihinde mutabakata Dışişleri Bakanlığı müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ve aynı saatte İsrail Dışişleri Bakanlığı Genel Direktörü Dore Gold da Dışişleri Bakanlığı'nda basına kapalı olarak imza attı.[212] Erdoğan İsrail'le yapılan anlaşmadan bahsederken Gazze filosu saldırısı ile ilgili İHH'ya "Uluslararası bazda bir adım atıyoruz. Siz kalkıp da Türkiye'den böyle bir insani yardımı götürmek için günün başbakanına mı sordunuz? Biz zaten oraya gerekli yardımı Gazze'ye bugüne kadar hep yaptık yapıyoruz. Filistin'e yaptık yapıyoruz." şeklinde bir eleştiri yaptı.[213][214]

Diğer Orta Doğu ülkeleri

2012-13 Mısır protestolarına destek veren Recep Tayyip Erdoğan "Rabia işareti" yaparken

Recep Tayyip Erdoğan (ortada) beraberindeki hükûmet heyeti ile Arap Baharı turu kapsamında Kahire'de Ahmet Davutoğlu (sağda) ve Ertuğrul Günay (solda) ile gerçekleştirelen bir açılış töreninde, 2011

Recep Tayyip Erdoğan Başbakanlık dönemi boyunca Türkiye-Irak Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi tarafından düzenlenen Bağdat'ta 36 mutabakat zaptı ve çalışma protokolü imzaladı. Protokol içeriği güvenlik, enerji, petrol, elektrik, su, sağlık, ticaret, çevre, ulaşım, konut, inşaat, tarım, eğitim, yüksek öğrenim ve savunma sektörlerini içermektedir.[215]

Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile ılımanlaşan ilişkiler sonrası Erbil'de bir Türk üniversitesi ve Musul'da bir Türk konsolosluğu açılmıştır.[216] Abdullah Gül 23 Mart 2009 tarihinde Irak'a gerçekleştirmiş olduğu gezi ile 33 yıl sonra Irak'a giden ilk cumhurbaşkanı oldu. [217]

Recep Tayyip Erdoğan, ailesi ve eşlik eden heyetle birlikte, 13 Eylül 2011 tarihinde [218] ilk ziyaret yeri Mısır olmak üzere Tunus ve Libya'ya[219] resmî ziyaretler gerçekleştirmiştir.[220] Mısır'ın ardından Tunus ziyaretini gerçekleştiren Erdoğan'a Mısır,[221] Tunus ve Libya'da duyulan halk ilgisi dünya kamuoyunda geniş yankı bulmuştur.[222] Erdoğan, Trablus da Libyalılara Şüheda Meydanı'nda bir konuşma yapmıştır.

Suudi Arabistan

24 Eylül 2015'te Mina'da yaşanan izdiham üzerine Erdoğan, Suudi hükûmetinin hac organizasyonları için çok çalıştığını belirterek "Dünyanın birçok yerinde bu tür organizasyonlarda bakıyorsunuz ihtimaller düşük de olsa bazı sıkıntılar yaşanıyor. Suudi Arabistan’a saldırgan tavırları doğru bulmuyorum." dedi.[223]

Seçimler tarihi

12 Haziran 2011 tarihinde gerçekleştirilen 2011 Türkiye Genel Seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından kullanılan, üzerinde Erdoğan'ın bir resmi ve "Türkiye Hazır Hedef 2023" sloganı yazılı bulunan afişlerden biri.

Recep Tayyip Erdoğan, 1986 yılından beri beşi milletvekili seçimi, ikisi yerel seçim, biri ise cumhurbaşkanlığı seçimi olmak üzere toplamda sekiz farklı seçime katıldı. İki milletvekili seçimi ile bir yerel seçim dışında katıldığı tüm seçimlerde halk tarafından seçildi. Erdoğan'ın katıldığı seçimler ve aldığı sonuçlar şu şekildedir:

Seçim	Erdoğan'ın katılımı	Parti	Oy sayısı	Oy oranı (%)	Sonuç
1986 milletvekili ara seçimleri, İstanbul 6. bölge	İstanbul milletvekili adayı	Refah Partisi	31.247	8,57	Parti 5. sırada kaldı ve seçilemedi
1989 yerel seçimleri, Beyoğlu	Beyoğlu belediye başkanı adayı	Refah Partisi	21.706	22,83	2. sırada kaldı ve seçilemedi
1991 genel seçimleri, İstanbul 6. bölge	İstanbul milletvekili adayı	Refah Partisi	70.555	20,01	Parti 5. sırada kaldı ve seçildi; ancak tercihli oy sisteminde tercih edilmediğinden milletvekilliği 2. sıradaki adaya geçti
1994 yerel seçimleri, İstanbul	İstanbul büyükşehir belediye başkanı adayı	Refah Partisi	973.704	25,19	Belediye başkanı seçildi
2003 milletvekili ara seçimleri, Siirt	Siirt milletvekili adayı	Adalet ve Kalkınma Partisi	55.203	84,82	Siirt milletvekili seçildi
2007 genel seçimleri, İstanbul 6. bölge	İstanbul milletvekili adayı	Adalet ve Kalkınma Partisi	939.027	44,07	İstanbul milletvekili seçildi
2011 genel seçimleri, İstanbul 6. bölge	İstanbul milletvekili adayı	Adalet ve Kalkınma Partisi	1.391.558	48,27	İstanbul milletvekili seçildi
2014 cumhurbaşkanlığı seçimi	Cumhurbaşkanı adayı	-	21.000.143	51,79	Cumhurbaşkanı seçildi
2018 cumhurbaşkanlığı seçimi	Cumhurbaşkanı adayı	Adalet ve Kalkınma Partisi	26.325.188	52,59	Cumhurbaşkanı seçildi

Genel seçimler

3 Kasım 2002 tarihinde yapılan Türkiye genel seçimleri Erdoğan'ın başkan adayı olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi %34,29'luk oy oranı ile 363 milletvekili çıkartarak kazanmış; Erdoğan kurulacak hükûmetin başkanlık etmiştir.

22 Temmuz 2007 tarihinde yapılan Türkiye genel seçimlerinde ise %46,58 oy oranı ile Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmeti kurma görevini üstlenmiştir. Seçimden önce parti tanıtımı için Erdoğan'ın seçim vaatleri ile dolu çeşitli resimler bilbordlarda gösterilmiştir. Ayrıca "Tek millet, tek bayrak, tek vatan, tek devlet" yazılı bir Erdoğan resmi de gösterilmiştir. Hükûmete ve partiye Erdoğan başkanlık yapmıştır.

12 Haziran 2011 tarihinde yapılan Türkiye genel seçimlerini ise Adalet ve Kalkınma Partisi Türkiye genel seçimlerinde bir ilke imza atarak üçüncü kez üst üste %49,83'lük bir oy oranı ile kazanmıştır. Diğer seçim tanıtımlarından farklı olarak 2011 seçimlerinde Erdoğan farklı temaların bulunduğu parti tanıtım reklamlarında boy göstermiş ve "Haydi Bir Daha" adlı partisine ve oy verenlere atıfla hazırlanan şarkısını yorumlamıştır. Erdoğan'ın söylemiyle "Türkiye Hazır Hedef 2023" sloganı kullanılmıştır.

Cumhurbaşkanlığı seçimi

24 Nisan 2007 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi Grup toplantısında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan "Adayımız Abdullah Gül kardeşim" diyerek Abdullah Gül'ün 11. Cumhurbaşkanı adayı olduğunu açıklamıştır.[224] Abdullah Gül 28 Ağustos 2007 tarihinde yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin üçüncü turunda 339 oy alarak Türkiye Cumhuriyetinin 11. cumhurbaşkanı seçildi.[225]

Yerel seçimler

Recep Tayyip Erdoğan 1994 yerel seçimlerinde %25,19 oy alarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olarak seçildi.

Erdoğan'ın liderliğinde Adalet ve Kalkınma Partisi 2002 genel seçimleri kazandıktan sonra, 2004 yerel seçimlerinde oy sayısını daha fazla arttırdı. Adalet ve Kalkınma Partisi 16 büyükşehir belediyesinden 12 tanesini kazanarak seçimlerden birinci parti olarak ayrıldı.

2007-2010 e-muhtıra, 2007 ve 2010 Referandumu Seçimleri, İsrail'in Filistin'e saldırıları ve Çin'in Doğu Türkistan'da olay çıkarması gibi olaylar döneminde iken 2009 yılında yerel seçim yapıldı. Bu seçimde Adalet ve Kalkınma Partisi 2004 yerel seçimlerindeki oy oranından %3 az oy alarak %39 oy aldı. İkinci parti olan CHP %23 oy aldı ve üçüncü parti olan MHP %16 oy aldı.

2014 yerel seçimlerinde, 2009 seçimlerinden %5 fazla oy alarak %43,39 oy aldı. İkinci parti olan CHP %25,61 oy aldı ve üçüncü parti olan MHP %17,62 oy aldı.

Eleştiriler

2013 Taksim Gezi Parkı Protestolarından bir pankart.

Carlos Latuff tarafından resmedilen Erdoğan sansürü.

Gezi parkı eylemleri sırasında açılan bir pankart.

Recep Tayyip Erdoğan'a siyasi hayatının başlarından itibaren çeşitli eleştiriler yapılmıştır. Bunlar arasında yargının siyasallaşması, 2013-2014 yıllarında yapılan yargıya yönelik düzenlemeler, basına uygulanan sansür, Atatürkçülük karşıtlığı[226] antisemitizm ve diktatörleşme eğilimleri yer alır.

Erdoğan'ın 2013 Gezi Parkı protestolarına yönelik açıklamaları üzerine The Washington Post'da yayınlanan, Erdoğan'ın seçimlerde aldığı oy oranının yüksekliği, Türkiye'de basın özgürlüğünün engellenmesi, protesto süreçleri ve polisin tepkisi konularını içeren bir yazıda, "Erdoğan seçilerek başa gelmenin ve aynı zamanda otoriter olmanın mümkün olduğunun talihsiz bir kanıtı" şeklinde bir ifade yer aldı.[227]
2013 yılında yaptığı bir konuşmasında "İki tane ayyaşın yaptığı yasa muteber oluyor da dinin emrettiği bir yasa sizin için neden reddedilmesi gerekiyor" demiş,[228] tartışmalı sözü ile devletin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve "Milli Şef" lakaplı İsmet İnönü'yü hedef aldığı düşünülmüş, gazeteci Ayşe Hür Erdoğan'ı İslamcılık ile suçlamış,[229] CHP milletvekili Umut Oran, Başbakan Erdoğan'ın sözlerini Meclis gündemine taşıyarak "iki ayyaş"ın kim olduğunu sormuş, Muharrem İnce "Gerekli cevabı yüreği varsa vermesini bekliyoruz" demiş,[230] akabinde Erdoğan, "iki ayyaş"tan kimi kastettiği sorusu sorulması üzerine "Men-i müskirat kanunu çıktığında Meclis Başkanı kimdi? Atatürk. Bu toplumda bizim laf diye söylenen bir şeydir. Kim bilir kaç kişinin imzası vardır? Büyük ihtimalle orada Gazi'nin imzası yoktur." diye cevap vermiştir.[231]
Köln'de yaptığı miting öncesinde Bild gazetesinde, "Erdoğan hoş gelmediniz, burada istenmiyorsunuz!" ifadesi yer aldı.[232]
The New York Times gazetesi 18 Aralık 2014'te yaptığı makale'nin başyazısında "Hükümetin ifade özgürlüğünü boğmaya çalışması, romancılara iftira atması, yargı sistemini kontrol altına alması Ülke’nin demokrasisine zarar veriyor." diyerek dönemin hükûmetini ve dönemin başbakanını eleştirmiştir.[233]
İtalyan Corriere della Sera gazetesi internet sitesinde Antonio Ferrari imzasıyla "Türkiye: Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın siyasi krizinin sinyali şiddet" başlıklı bir haber yayınladı. Kibrinin limitleri aştığı ve iç ve dış politikadaki maceracılığının hemen hemen tüm uluslararası gözlemciler tarafından berbat bulunduğu ifade edilen yazıda Erdoğan 'megaloman' olarak tanımlandı.[234]
İngiliz Financial Times gazetesi 25 Ağustos 2015'te yayımladığı makalede cumhurbaşkanını eleştirmiştir. Ayrıca makalede "Türkiye Ekonomisi Kırılgan" manşeti atılmıştır.[235]
Siyaset bilimci Ersin Kalaycıoğlu Erdoğan'ı eleştirerek "padişahların ondan daha mütevazı olduğunu" belirtti.[236]
Beyaz Saray ABD 2014 İnsan Hakları raporunu açıladığında Erdoğan için, "Cumhurbaşkanı Erdoğan, kendisini eleştiren gazetecilere, adlarını vererek açıkça saldırdı" denilmiştir.[237]
BirGün gazetesi 17 Şubat 2015 tarihinde, "Katil ve Hırsız Erdoğan" manşetiyle çıktı. "Cumhurbaşkanı'na hakaret" suçundan yargılanan BirGün gazetesinin yöneticileri Barış İnce, Berkant Gültekin ve Can Uğur on bir ay yirmişer gün hapis cezasına çarptırıldı. Savunmalarında "Hırsız ve katil" sözlerinin Erdoğan'ın şahsına hakaret kastı olmadığını, politik bir eleştiri olduğunu söyleyen üç gazetecinin cezası ertelendi.[238][239]
New York Times gazetesi, Türkiye için başkanlık sistemi önerirken Hitler Almanya’sını örnek göstermesi üzerine "Sayın Erdoğan başka bir çizgiyi daha aştı" başlıklı bir başyazı yayınladı.[240]
CHP Milletvekili Murat Emir, Cumhurbaşkanı'na hakaret davaları nedeniyle son üç Cumhurbaşkanı’na ilişkin bir karşılaştırma yaptı. Emir’in araştırmasına göre Recep Tayyip Erdoğan ilk bir buçuk yılda 1300’ün üzerinde kişiye dava açtı.[241]
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, 35. Cumhuriyet Halk Partisi Olağan Kurultayı'nda Erdoğan'ı Türkiye'nin içinde bulunduğu şartlar nedeniyle eleştirdi. Kılıçdaroğlu'nun "Kendi düşüncelerini açıklayan akademisyenler tek tek gözaltına alındı. Bir diktatör bozuntusunun talimatıyla tek tek gözaltına alınıyor." demesi üzerine AK Partili konuklar kurultayı terk etti.[242]
Kuzey Almanya Radyo Televizyon Kuruluşu'nda (NDR) yayınlanan ‘extra 3’ adlı mizah programında 17 Mart'ta, Erdoğan’ın basın özgürlüğü ve insan hakları konularındaki tutumunun hicvedildiği ‘Erdowi, Erdowo, Erdoğan’ adlı bir şarkı yayımlandı. Bu konuda Almanya’nın Ankara Büyükelçisi Martin Erdmann Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak programın silinmesi talebi iletildi.[243] Yapımcı bu talebi geri çevirerek şarkıyı Türkçe ve İngilizce alt yazılı olarak programın YouTube sayfasına "İş basın özgürlüğüne ve insan haklarına gelince Türkiye cumhurbaşkanı oldukça yaratıcı davranışlar sergiliyor. Yani diplomatik bir tabirle söylemek gerekirse. Ama bu işler bizde farklı yürüyor. İşte İstanbul için şarkımız." notuyla paylaştı.[244][245]
NDR'de yayımlanan şarkıya gösterilen tepkiyi aşırı bulduğunu söyleyen komedyen Jan Böhmermann, ZDF'deki programında bir "Sövgü şiir (Schmähgedicht) okudu. Kanal, yayın ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle programı yayından kaldırdı. Metnin bilinçli olarak hakaret amacıyla yazıldığını söyleyen Angela Merkel Böhmermann'ı eleştirdi ve yabancı devlet adamlarına hakaret kapsamında yargılanması yolunun açık olduğunu belirtti.[246] Böhmermann, Başbakanlık Dairesi Başkanı Peter Altmaier'a Twitter üzerinden yolladığı mesajda, ‘hiciv sınırlarının yoklanmasına izin verilen, bunun istendiği ve toplumsal tartışma unsuru yapıldığı bir ülkede yaşamak istediğini‘ belirterek, ‘kendi durumum için yardım değil, tartışmalı da olsa sanatsal girişimim ve konumumun dikkate alınmasını istiyorum‘ dedi.[247] Şiirin hiciv mi, hakaret mi olduğu yönünde tartışmalar yaşandı.[248] Birçok basın organı ve mizahçı desteğini belirtti.[249] İngiltere'de yayımlanan haftalık The Spectator dergisi yazarlarından Douglas Murray olayı protesto etmek için "Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret şiiri yarışması" düzenledi.[250] Adalet Bakanı Thomas Kutschaty yargılanma yolunun açılmasına itiraz etti.[251] Konuyla alakalı Hamburg Eyalet Mahkemesi'nin verdiği ilk kararda şiir prensipte mizah olarak değerlendirildi fakat şiirin büyük bir kısmının yayınlanması yasaklandı. Ayrıca şiirde Erdoğan'a yönelik ifade özgürlüğü eleştirileri ise yasalara uygun buldu.[252]
Almanya Federal Meclisi’nin Ermeni Kırımı ile ilgili teklifi onamasının ardından Erdoğan'ın Almanya Federal Meclisinde bulunan Türk vekiller hakkında "Birileri de diyor ki güya Türk... Ne Türk'ü be... Bunların kanının laboratuvar testinden geçmesi lazım."[253] ifadeleri, Cem Özdemir tarafından "çağ dışı" olarak, Alman Meclisi tarafından "demokrasimize açık bir saldırı" ve Selahattin Demirtaş tarafından da ırkçı bir söylem olarak nitelendirilmiş ve eleştirilmiştir.[254][255][256][257][258] Cem Özdemir, Erdoğan’ın kendisine ilişkin açıklamalarına "Almanya Meclisi herhangi bir otoriter liderin keyfine göre kararlar almak zorunda değil." ifadelerini de kullanmıştır.[259]
HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Erdoğan'ın Osmangazi Köprüsü'nün açılış törenine katılması üzerine “Atatürk Havalimanı’nda insanların cenazesi daha morgda iken bu zatlar köprü açılısında balon uçuruyordu.” diyerek eleştirmiştir.[260][261]
The New York Times gazetesinde Ağustos 2018'de yayınlanan Peter Goodman imzalı makalede Erdoğan'ın 10 yıl önce bölge için "olası demokrasi feneri" olma umudunu verdiğini, ancak Erdoğan'ın tüm iktidarı elinde toplaması ve muhalefete karşı acımasız baskıyı başlatmasıyla bu umudun tamamen yok olduğunu kaydetti. Makalede; Erdoğan Avrupa Birliği'ne girmek için kendini reformlara hazır ılımlı Müslüman lider olarak gösterdi ve Türkiye'nin hoşgörü ve hukukun üstünlüğü ile yönetilen bir liberal toplum hâline geldiğine dair algılara hitap ettiği, ancak üstün yetkileri elinde toplamaya başlamasından ve 15 Temmuz darbe girişimi'nden sonra muhalefete baskı yapmaya başladıktan sonra bu misyonunu yitirdiği belirtildi. Ayrıca ekonomiyi "patronaj ağına" benzer bir yolla yönetmeye başladığı ve yakın çevresi tarafından kontrol edilen şirketlere dolar üzerinden krediler dağıtarak borç üzerinden ekonomik büyüme elde etmeye çalıştığını, buna karşın Türk lirası'nın serbest düşüşe geçmesiyle ekonomik sorunların ortaya çıktığını yazdı.[262]

Ödüller

Ödül ya da nişan	Ülke	Tarih	Şehir	Not	Kaynak
Nişan-ı Pakistan	Pakistan	7007200910260000000 26 Ekim 2009	İslamabad	Pakistan Hükûmeti tarafından verilen en yüksek dereceli sivil nişandır.	[263][264]
Altın Kartal Nişanı	Kazakistan	7007201210110000000 11 Ekim 2012	Ankara	Altın Kartal Nişanı Kazakistan Cumhuriyeti'nin en yüksek devlet nişanıdır.	[265]
Haydar Aliyev Nişanı	Azerbaycan	7007201409030000000 3 Eylül 2014	Bakü	Haydar Aliyev Nişanı Azerbaycan'ın en yüksek nişanıdır.	[266][267]
Leopold Nişanı	Belçika	7007201510050000000 5 Ekim 2015	Brüksel	Leopold Nişanı adını ilk Belçika Kralı I. Léopold'dan almıştır.	[268][269]
Madagaskar Devlet Yüksek Nişanı	Madagaskar	25 Ocak 2017	Antananarivo	Madagaskar'ın en önemli ve en yüksek dereceli nişandır.	[270][271]

Özel hayatı

4 Temmuz 1978 günü verdiği bir konferansta tanıştığı 1955 doğumlu Emine Gülbaran ile evlenmiştir. Emine Erdoğan ile Recep Tayyip Erdoğan'ın Ahmet Burak ve Necmettin Bilal isminde iki oğlu, Esra ve Sümeyye isminde iki kızı bulunmaktadır. Mustafa isminde bir erkek kardeşi vardır. Vesile ismindeki kız kardeşi, Ziya İlgen ile evlidir. Damatları, Esra Erdoğan ile evli Berat Albayrak ve Sümeyye Erdoğan ile evli Selçuk Bayraktar'dır. Berat Albayrak, Enerji ve Tabii Kaynaklar ile Hazine ve Maliye Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

Kaynakça

Yalçın, Soner (Haziran 2014). Kayıp Sicil: Erdoğan'ın Çalınan Dosyası (1. bas.). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi. ISBN 978-605-4927-40-1.
"Karayolu sektörü" (PDF). Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. 2015. s. 6. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.

Yaşlı, Fatih. AKP, Cemaat, Sünni-Ulus: Yeni Türkiye Üzerine Tezler. s. 48. ISBN 978-605-9046-18-3. Erdoğan'ın daha çok bilinen ve partinin genç militan kadroları tarafından kullanılan lakabı ise 'reis'tir.
"Uzun adam'dan sonra Güzel adam". Hürriyet. 28 Nisan 2014. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020.
Çakır, Ruşen ve Çalmuk, Fehmi (4 Temmuz 2001). "Babası küfür eden Tayyip'i tavana astı". Milliyet. s. 19.
Yalçın, Soner; ss. 11
"Başbakan Erdoğan 'Gürcü' Asılı Mı!". Milliyet. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2009.
"Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.
"Başbakan Erdoğan dedesinin nereli olduğunu Odatv'den öğrenecek". Odatv. 17 Ağustos 2009. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
""Erdoğan'ın ailesinin kökeni, Orta Asya'ya uzanıyor"". CNN Türk. Demirören Haber Ajansı. 4 Aralık 2019. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020.
Yalçın, Soner; ss. 19
Yalçın, Soner; 23
Yalçın, Soner; 27
"Tayyip olmazsa Vecdi'yi yapsınlar". Hürriyet. Doğan Haber Ajansı. 14 Kasım 2002. 8 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.
Yalçın, Soner; 24
"Bakanlar Kurulu'nun özgeçmişi". Milliyet.com.tr. 29 Ağustos 2007. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
"En coşkulu açılım". Ntvmsnbc.com. 14 Mart 2010. 14 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2010.
Yalçın, Soner; ss. 24
"Miladi takvimdeki 1950-1959 yılları arasındaki ayların Hicrî ve Rumi takvimlerdeki karşılığı". Diyanet İşleri Başkanlığı. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.
"Erdoğan: Simit ve su satar, kitap alırdım". Anadolu Ajansı. Ankara: NTV.com.tr. 23 Temmuz 2012. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.
"Erdoğan, kendi hikayesini anlattı". Cihan Haber Ajansı. Ankara: Zaman. 4 Eylül 2013. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.
Yalçın, Soner; ss. 33
Yalçın, Soner; ss. 43
Yalçın, Soner; ss. 56
"Biyografi". tccb.gov.tr. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
Küçük, Mustafa (5 Temmuz 2014). "Erdoğan Ailesi'nin mutlu günü". Hürriyet. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015.
Yalçın, Soner; ss. 59
Yalçın, Soner; ss. 46
Yalçın, Soner; ss. 49
Tokuş, Kübra (24 Eylül 2014). "Erdoğan'ın 33 yıl sonra ortaya çıkan istifa dilekçesi". Yeni Şafak. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.
Gökdemir, Orhan (25 Nisan 2014). "Erdoğan'ın diploması aslında hangi okuldan". Odatv. 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
"Rektörlük, diplomasını yayınladı; Halaçoğlu yeni belge gösterdi". Doğan Haber Ajansı. Zaman.com.tr. 25 Nisan 2014. 16 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
Yalçın, Soner; ss. 60
"'Susuzluğu birlikte yudumlayacağız'". Milliyet. 29 Mayıs 1994. s. 15.
Yalçın, Soner; ss. 67
"Portre: Recep Tayyip Erdoğan". Aljazeera. 19 Ocak 2014. 22 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2014.
Yalçın, Soner; ss. 86
Yalçın, Soner; ss. 91-92
Gökdemir, Orhan (11 Kasım 2010). "Erdoğan için hangi asker 'icabına bakacağım' dedi". Odatv. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
Çelik, Mansur (6 Eylül 2007). "Baykal'dan Erdoğan'a 'muhasebeci' eleştirisi". Ankara: Milliyet. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
Yalçın, Soner; ss. 103
Yalçın, Soner; ss. 112
"Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015.
Yalçın, Soner; ss. 114
Yalçın, Soner; ss. 115
Yalçın, Soner; ss. 125
Yalçın, Soner; ss. 124
Yalçın, Soner; ss. 126
Akyol, Taha (28 Aralık 1993). "Belediye görüntüleri". Milliyet. s. 17.
"Refah'ta Alevi atağı". Milliyet. 16 Ocak 1994. s. 25.
27 Mart 1994 Büyükşehir Belediye Seçimi İstanbul 7 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İhlas Haber Ajansı Erişim tarihi: 1.7.2011.
"Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016.
27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Davayı karara bağlayan mahkeme heyeti, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Adalet ve Kalkınma Partili Mehmet Mustafa Açıkalın, İdris Naim Şahin ve Mikail Arslan'ın milletvekili olmalarını dikkate alarak, Anayasa'nın 83. maddesi uyarınca dosyalarının ayrılmasına karar verdi.", Radikal, 2 Aralık 2003
"Hürriyet Gazetesi'nin 28 Nisan 1999 tarihli AKBİL skandalı büyüyor haberi". 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2007.
"Milliyet Gazetesi'nin 30 Nisan 1999 tarihli İstanbul belediyesi çalkalanıyor haberi". 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2007.
Bardakçı, Murat (22 Eylül 2002). "Şiiri böyle montajlamışlar". Hürriyet. 19 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2006.
"Tarih Bilinci". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2006.
Avcu, Arife (8 Aralık 1997). "Erdoğan soruşturma kıskacında". Milliyet. İstanbul. s. 19.
"Erdoğan'ın konuşma bandı Yargıtay'da". Milliyet. Ankara. 9 Aralık 1997. s. 19.
"Tayyip Erdoğan'a hapis istemi". Milliyet. Diyarbakır. 13 Şubat 1998. s. 17.
Avcu, Arife (31 Mart 1998). "Erdoğan'dan 7 savunma". Milliyet. İstanbul. s. 19.
Çakan, Şeyhmus (22 Nisan 1998). "Erdoğan'a yargı şoku". Milliyet. Diyarbakır. s. 18.
"'Erdoğan, takiye yapıyor'". Milliyet. Diyarbakır. 4 Haziran 1998. s. 17.
"Erdoğan artık yasaklı". Milliyet. 24 Eylül 1998. s. 16.
Atar, Ersan (26 Eylül 1998). "Erdoğan, savaş çığırtkanı". Milliyet. İstanbul. s. 15.
Avcu, Arife (28 Kasım 1998). "Erdoğan cezasını 4 ay erteletti". Milliyet. İstanbul. s. 21.
Avcu, Arife (26 Ocak 1999). "Erdoğan 53 gün daha erteleme istiyor". Milliyet. İstanbul. s. 13.
Avcu, Arife (27 Mart 1999). "Erdoğan'dan son gösteri". Milliyet. İstanbul. s. 19.
Avcu, Arife (25 Temmuz 1999). "Erdoğan 'milli duruş' istedi". Milliyet. İstanbul. s. 17.
"Millî Nizam Partisi Ve Millî Görüş Hareketi". 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
"Millî görüş gömleğimizi değiştirdik konulu ulusal gazete haberi.Sabah". 28 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2007.
"Yüksek Seçim Kurulu Resmî Sitesi verileri". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.
"10 Kasım 2002 tarihli 24932 sayılı T.C Resmî Gazetesi". 18 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
TÜRKİYE GENELİ PARTİLERİN KAZANDIKLARI MİLLETVEKİLİ SAYILARI 30 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. T.C. Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı Resmî Web sitesi erişim tarihi: 28 Ekim 2007.
2011 Yılı Genel Seçim Sonuçları 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hürriyet gazetesi 02 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir.
"Millete hizmet yolunda 12 yıl". Adalet ve Kalkınma Partisi. Mart 2014. s. 179. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
Karayolu sektörü; ss. 6
Karayolu sektörü; ss. 89
Millete hizmet yolunda 12 yıl; ss. 364
Karayolu sektörü; ss. 94
Gürkan, Emrah (12 Ocak 2014). "Havaalanı sayısı 10 yılda 2 kat arttı". Ekonomist. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
"Türkiye 10 yılda baraj yapma rekoru kırdı". Akşam. 22 Nisan 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
Millete hizmet yolunda 12 yıl; ss. 397
"TOKİ "23 şehir" kurdu". Sabah, Emlak. 25 Aralık 2013. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2014.
"E-devlet kapısı açıldı". Hürriyet. 18 Aralık 2008. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
"TÜRKSAT 3A fırlatıldı". Habertürk. 13 Haziran 2008. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
"TÜRKSAT 4A Uydumuz, Başarıyla Fırlatıldı". Türksat. 15 Şubat 2014. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
"Türk keşif uydusu Göktürk-2 Uzay'a fırlatıldı". NTV.com.tr. 18 Aralık 2012.
"Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
"Doğuda kızlar okuldan uzak". Radikal. 3 Eylül 2003. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2015.
Bozarslan, Mahmut (10 Eylül 2003). "'Haydi Kızlar Okula' anketi". Diyarbakır: NTV.com.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2015.
"Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
"Üniversitesiz il kalmadı". Ankara: Milliyet. 23 Mayıs 2008. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2015.
"Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
Atakan, Bahar (19 Kasım 2010). "Erdoğan'ın FATİH projesi başlıyor". Ankara: Milliyet. 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
"Fatih Projesi, TBMM gündeminde". Cihan Haber Ajansı. Hürriyet. 22 Ocak 2015. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
"4+4+4 eğitim sistemi başlıyor". Anadolu Ajansı. Sabah. 16 Eylül 2012. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
Merih Celasun; 2001 Krizi, Öncesi ve Sonrası; S1
"Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008.
"Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
"Borç bitti vatandaş IMF'yi unuttu". Hürriyet. 13 Eylül 2013. 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2014.
"Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
Arsu, Şebnem (13 Kasım 2009). "Turkey Plans to Ease Restrictions on Kurds and Help End Decades of Conflict". New York Times. 22 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2009.
"Attempts to Improve the Government". infoplease.com. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.
"Turkey apologises for 1930s killing of thousands of Kurds". The Telegraph. Londra. 24 Kasım 2011. 23 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2011.
"Hopa Demonstrations: Stones Considered as Weapons". Bianet. 19 Ocak 2012. 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Belge, Berçin (16 Aralık 2010). "Two-Year Prison Threat for Egg Throwing". Bianet. 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Bilefsky, Dan; Arsu, Sebnem (4 Ocak 2012). "Charges Against Journalists Dim the Democratic Glow in Turkey". The New York Times. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Söylemez, Ayça (23 Ocak 2012). "Journalists are in Prison Because of their Writings". Bianet. 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Söylemez, Ayça (16 Ocak 2012). "First Hearing of Journalists after 13 Months of Pre-Trial Detention". Bianet. 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Genc, Kaya (22 Ocak 2011). "Turkish crackdown on Kurdish Journalists". Xindex. 29 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Önderoğlu, Erol (21 Mayıs 2010). "Kurdish Artist Faces 15 Years in Jail". Bianet. 12 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
"31 People Arrested". Bianet. 17 Ocak 2012. 24 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
"Crackdowns on KESK and BDP". Bianet. 12 Ocak 2012. 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Vogel, Toby (19 Ocak 2012). "Inching away from democracy?". European Voice. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Çolak, Saliha; Karakus, Abdullah (29 Ocak 2008). "Eşcinseller de eşitlik istiyor, verecek miyiz?". Milliyet. 17 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
"'Homosexulaty is a disease' says Turkish minister". Hürriyet. 7 Mart 2010. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
"Press Freedom Index 2013". Sınır Tanımayan Gazeteciler. 15 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.
"Freedom of the Press 2012". Freedom House. 26 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.
"Freedom House Critic of Press Freedom in Turkey". Bianet. 17 Mart 2011. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
"Turkey Loses Ground again in World Press Freedom Index". Bianet. 26 Ocak 2012. 28 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
"Press Freedom 'Terrible' in Turkey: Watch Group". Journal Of Turkish Weekly. 23 Ocak 2012. 28 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.
Arsu, Sebnem (28 Ağustos 2011). "Turkish Government to Return Seized Property to Religious Minorities". The New York Times. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
Bağış, Egemen (31 Mayıs 2013). "Azınlıklara 2 milyar dolarlık mülk verdik". Hristiyan Gazete. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
"İşte gözaltına alınan isimler!". Habertürk. 17 Aralık 2013. 21 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2013.
"Flaş! Rıza Sarraf ve bakan çocuklarına tahliye!". Milli Gazete. 28 Şubat 2014. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
"Bakan Âlâ: 17 Aralık'la ilgili görev yeri değişen polis sayısı 1000". Hürriyet. 22 Şubat 2014. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
Zeynep Gürcanlı (11 Şubat 2014). "Savcı Öz ile 166 hakim ve savcının görev yeri değişti". Hürriyet. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
Mesut Er, Emir Somer (12 Nisan 2014). "'Dik durmasaydık darbe hükümeti kuracaklardı'". Sabah. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
"Star Gazete Manşeti 18 Aralık 2013". Gazete5. 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2014.
"Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Peygamber efendimizi bile desteklemeyenler oldu". Cumhuriyet. 13 Ağustos 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2016.
Tim Arango (31 Ekim 2014). "Turkis Leader, Using Conflicts, Cements Power". The New York Times. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
Christopher Cameron (1 Kasım 2014). "Turkish President drops $350m on new palace". The Real Deal: New York Real Estate News. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
"Erdoğan'dan 'Kaç-Ak Saray' için yorum". Cumhuriyet. 1 Kasım 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
"Critical media block imposed on 'Ak Saray' amid opening graft concerns". Today's Zaman. 29 Ekim 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
"Kaç-Ak Saray'a mehterli tanıtım". Cumhuriyet. 31 Ekim 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
"'Ak-Saray' Alman basınında". Zaman. 30 Ekim 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
Kadri Gursel (17 Eylül 2014). "Erdogan's $350m presidential palace". Al-Monitor. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.
"29 Ekim resepsiyonu iptal". 30 Ekim 2014. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
"Erdoğan Davutoğlu krizinin geçmişi". Sözcü. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
"How mysterious new Turkish blog exposed Erdogan-Davutoglu rift - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East". Al-Monitor. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
"Ahmet Davutoglu, Turkey's Prime Minister, Is Expected to Be Replaced". The New York Times. 5 Mayıs 2016. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
"Davutoğlu, Erdoğan'ı yalanlayıp gitti: Tercih değil, zaruret". Cumhuriyet. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
"Cumhuriyet Gazetesi - #4 Mayıs Saray darbesi". Cumhuriyet. 4 Mayıs 2016. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
"Nihat Genç yazdı: Bu saray darbesi nedir .toğlanları". odatv.com. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
Doğan Akın. "Davutoğlu'na Saray darbesini MHP'ye yargı darbesi izler mi; 25 maddede AKP tarihi ve ihtimaller". t24.com.tr. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
"Türkiye’de Darbe Girişimi: Ne Oldu? Nasıl Oldu?" 19 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.amerikaninsesi.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.
"Darbe girişiminin 24 saati" 18 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.bbc.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016.
"Cumhurbaşkanı'ndan ABD'ye 'Fethullah Gülen' çağrısı" 22 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.mynet.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.
Suikastçi paniği 9 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sabah. 28 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir.
"Duruşma gizli değil, açık olsun haberi". 3 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2012.
"Erdoğan'a suikastin cezası: 11 yıl". 4 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2012.
"'mehmetali' tam bir profesyonel". 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.
"Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2015.
"Mumcu: Adam şehitlere kelle diyor". 3 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008.
"NTVMSNBC haberi, 12 Aralık 2007". 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2007.
"Sabah gazetesi, 13 Aralık 2007". 15 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2008.
Erdoğan'dan Bahçeli'ye tazminat davası 21 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
Erdoğan, Bahçeli'den 10 bin TL tazminat kazandı Zaman. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi Bahçeli'den tazminat kazandı 14 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNN Türk. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
Erdoğan'ın Behramoğlu'na açtığı dava başladı 8 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haber 7. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.
"Recep Tayyip Erdoğan Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı". BBC Türkçe. 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
Erdoğan’a hakarette bugün: 'Faşist Erdoğan' diyen avukata bir yıl altı ay hapis cezası 14 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Diken.com.tr. En son 14 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.
AİHM yargcı Karakaş: ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ davaları gerçek bir sorun. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Diken. 13 Ekim 2015. En son 14 Ekim 2015 tarihinde erişildi.
İşte Başbakan'ın mal varlığı 30 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hürriyet. 25 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir.
"Başbakan'ın malvarlığı". 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2011.
T.C. Başbakanlık İnternet Sitesi 6 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 8 Ocak 2014 tarihinde erişilmiştir.
"Eminağaoğlu suç duyurusunda bulundu: Diploması sahte, Cumhurbaşkanlığı iptal edilsin". http://www.cumhuriyet.com.tr. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
"Marmara Üniversitesi'nden 'sahte diploma' açıklaması". http://www.mynet.com. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
"ÜNİVDER: Marmara Üniversitesi mezunu olarak gösterilemez". http://www.imctv.com.tr. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
Erdoğan'dan diploma iddialarına yanıt 7 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vatan (gazete, 2002), Erişim tarihi: 8 Haziran 2016
Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan diploma iddialarına yanıt 5 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NTV, Erişim tarihi: 8 Haziran 2016
"Erdogan named European of the Year". NTV-MSNBC. 1 Aralık 2004. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2004.
"EU enlargement past, present and future". BBC News. 6 Kasım 2008. 27 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.
"Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan soykırım tepkisi". Habertürk. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Almanya Büyükelçimiz Bavulunu Topluyor". Sözcü. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
Turkish-Russian Ties Improving, Premier Erdogan Says 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Turkish Weekly.
Erdoğan ve Putin'den ortak açıklama! 5 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Samanyolu Haber Alıntı: 6 Aralık 2012
"Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 28 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Erdoğan'dan net mesaj: Ermeni işgali." Samanyolu. 27 Temmuz 2011. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2011.
Service, Haaretz. "Turkish PM: Israel is the main threat to Mideast peace – Haaretz Daily Newspaper | Israel News". Haaretz.com. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.
Haaretz Service (1 Ocak 2009). "Report: Turkish PM Erdogan says 'Palestine today is an open-air prison'". Haaretz. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.
"WEF 2009 Turkish leader storms out of debate with Israeli PM". Telegraph. Londra. 30 Ocak 2009. 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
"Turkish PM storms out of Davos' Gaza session, slams moderator". Hürriyet. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.
"Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Turkey condemns Israel over deadly attack on Gaza aid flotilla". Londra: Telegraph. 31 Mayıs 2010. 3 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2010.
"Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Türkiye-Irak Ekonomik İlişkileri". Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. 25 Mart 2009. 20 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011.
"Turkish Foreign Minister's visit to Northern Iraq". Today's Zaman. 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011.
"Cumhurbaşkanı Gül Irak'ta". İhlas Haber Ajansı. 23 Mart 2009. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011.
Başbakan Erdoğan'ın 'Arap Baharı turunun' ikinci durağı Tunus'ta coşkulu karşılama 31 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. EurAvtif
http://www.haberturk.com/dunya/haber/669583-tunusta-da-ayni-cosku-galeri 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tunus'ta da aynı coşku! (HaberTürk
Tüm dünya Erdoğan'ın “Arap Baharı” turunu konuşuyor…
Mısır'da Erdoğan Coşkusu!.. 26 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNN Türk. 13 Eylül 2011
Dünya Erdoğan'ı Konuşuyor 31 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanal D Haber (14 Eylül 2009)
"25 Eylül 2015 T24 haberi". 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015.
"Turkey's ruling party announces FM Gul as presidential candidate 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Xinhua, 24 Nisan 2007 tarinde erişilmiştir.
"Gül 339 oyla 11. cumhurbaşkanı seçildi". NTV.com. 28 Ağustos 2007. 27 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2007.
Hasan Cemal (12 Kasım 2014). "Tayyip Erdoğan'ın Atatürkçülüğü..." T24. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
"Prime Minister Erdogan's strongman response to Turkey's protests". The Washington Post. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.(İngilizce)
"Erdoğan: 'İki ayyaşın yaptığı yasa…'". Sözcü. 28 Mayıs 2013. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
"Ayşe Hür, "Laiklik Sizlere Ömür"". 28 Mayıs 2013. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
"'Kim o iki ayyaş?'". Vatan. 29 Mayıs 2013. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
"Erdoğan'dan "Ayyaş'a Özür!". habervaktim.com. 3 Haziran 2013. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
"Türkiye Başbakanı Erdoğan'a açık mektup; hoş gelmediniz, burada istenmiyorsunuz!". Bild. 22 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.(Türkçe) ve (Almanca)
"Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.
"İtalyan gazetesinden Erdoğan'a sert eleştiri". http://www.hurriyet.com.tr/. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015.
"Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015.
"BirGün'ün 'Katil ve Hırsız Erdoğan' manşetinin cezası 11 ay hapis". http://www.bbc.com/. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"BirGün'e "Hırsız, Katil Erdoğan" Davasında Savunma: Politik Eleştiriydi". http://bianet.org/. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"New York Times'tan Erdoğan'a sert eleştiri: Bir çizgiyi daha aştı Tamamını oku: http://tr.sputniknews.com/avrupa/20160107/1020057997/new-york-times-recep-tayyip-erdogan.html#ixzz4061SdDKY". http://tr.sputniknews.com/. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |başlık=, |eser= dış bağlantı (yardım)
"'Cumhurbaşkanı'na hakaret' davaları bilançosu". http://www.imctv.com.tr/. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"Kılıçdaroğlu'ndan, Erdoğan için AKP'lilere salonu terk ettiren sözler". http://www.cumhuriyet.com.tr/. 20 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"Erdoğan'ı hicveden şarkı nedeniyle Alman büyükelçisine uyarı". http://www.cnnturk.com/. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"Şarkı: Erdowie, Erdowo, Erdoğan (Türkçe altyazılı)". http://daserste.ndr.de/. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"Türkiye 'Şarkıyı kaldırın' dedi, Alman mizahçı beklemediği bir yanıt verdi". http://www.birgun.net/. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)
"Almanya Başbakanı Merkel'den 'Erdoğan' şiirine sert tepki". http://www.hurriyet.com.tr. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
"'Erdoğan şiiri' krizi sürüyor". http://www.dw.com. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
"Hiciv mi, hakaret mi?". http://www.dw.com. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
""Erdoğan lütfen benden de davacı ol"". http://www.dw.com. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
"İngiltere'de 'Erdoğan'a hakaret şiiri yarışması'". http://www.bbc.com. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
"Adalet Bakanından Jan Böhmermann'ın yargılanmasına itiraz". http://www.cnnturk.com. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
Böhmermann'ın şiirine Almanya'dan yasaklama 18 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet, Erişim tarihi: 17 Mayıs 2016
"Erdoğan'a "kan testi" yanıtı: Diplomasını göndersin sahtelik testi yaptıralım". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
"Demirtaş, Erdoğan'ın o sözlerini hedef aldı: Irkçı bir söylem". 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
"Erdoğan'ın ırkçı sözlerine Almanya'dan tepki: "Demokrasimize açık saldırı"". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
"Ermeni meselesini bu defa Cem Özdemir üzerinden çözeceğiz". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
"Özdemir'den Erdoğan'a kan testi cevabı: Çağdışı söylem". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
"Merkel'den Erdoğan'a 'kan testi' yanıtı: Anlamak mümkün değil". 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
"Cem Özdemir'den Erdoğan'a yanıt". http://www.birgun.net. 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
"Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.
"The West Hoped for Democracy in Turkey. Erdogan Had Other Ideas. url=https://www.nytimes.com/2018/08/18/business/west-democracy-turkey-erdogan-financial-crisis.html" (İngilizce). The New York Times. 18 Ağustos 2018. Eksik ya da boş |url= (yardım); KB1 bakım: Dikey çizgi eksik (link)
"Pakistan, Turkey can together bring peace to region: Erdogan (İngilizce)". Associated Press. 26 Ekim 2009. 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
"Erdoğan'a devlet nişanı verildi". Hürriyet. 26 Ekim 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
"Başbakan Erdoğan'a Kazakistan'ın Altın Kıran Nişanı verildi". Cihan Haber Ajansı. 11 Ekim 2012. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
"Rəcəb Tayyib Ərdoğanın "Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (Azerice)". Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 3 Eylül 2014. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
"Azerbaycan". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 2 Eylül 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
"Belçika Kralı Philippe'den Cumhurbaşkanı Erdoğan'a Kral Leopold Nişanı". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 5 Ekim 2015. 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
"Belçika: Erdoğan'a verilecek Kraliyet Nişanı destek anlamı taşımıyor". Cihan Haber Ajansı. 4 Ekim 2015. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
"Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.
"Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.

Dış bağlantılar

Türkiye Cumhurbaşkanlığı sitesinde Recep Tayyip Erdoğan12 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Twitter'da Recep Tayyip Erdoğan
Facebook'ta Recep Tayyip Erdoğan
Instagram'da Recep Tayyip Erdoğan

Siyasi görevi
Önce gelen: Abdullah Gül	Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı 28 Ağustos 2014 -	Sonra gelen: Sonra gelen yoktur.
Önce gelen: Abdullah Gül	25. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı 14 Mart 2003 - 28 Ağustos 2014	Sonra gelen: Ahmet Davutoğlu
Önce gelen: Nurettin Sözen	İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı 27 Mart 1994 - 6 Kasım 1998	Sonra gelen: Ali Müfit Gürtuna
Parti siyasi görevi
Önce gelen: Önce gelen yoktur. Binali Yıldırım	Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı 14 Ağustos 2001 - 27 Ağustos 2014 21 Mayıs 2017 -	Sonra gelen: Ahmet Davutoğlu Sonra gelen yoktur.
Sportif görevi
Önce gelen: Vural Akarçay	İstanbul Büyükşehir Belediye SK Başkanı 1994-2000	Sonra gelen: Ali Müfit Gürtuna

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Yaşlı, Fatih. AKP, Cemaat, Sünni-Ulus: Yeni Türkiye Üzerine Tezler. s. 48. ISBN 978-605-9046-18-3. Erdoğan'ın daha çok bilinen ve partinin genç militan kadroları tarafından kullanılan lakabı ise 'reis'tir.

[2] "Uzun adam'dan sonra Güzel adam". Hürriyet. 28 Nisan 2014. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020.

[Milliyet-2001-3] Çakır, Ruşen ve Çalmuk, Fehmi (4 Temmuz 2001). "Babası küfür eden Tayyip'i tavana astı". Milliyet. s. 19.

[4] Yalçın, Soner; ss. 11

[5] "Başbakan Erdoğan 'Gürcü' Asılı Mı!". Milliyet. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2009.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.

[7] "Başbakan Erdoğan dedesinin nereli olduğunu Odatv'den öğrenecek". Odatv. 17 Ağustos 2009. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.

[8] ""Erdoğan'ın ailesinin kökeni, Orta Asya'ya uzanıyor"". CNN Türk. Demirören Haber Ajansı. 4 Aralık 2019. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020.

[Yalçın-19-9] Yalçın, Soner; ss. 19

[10] Yalçın, Soner; 23

[11] Yalçın, Soner; 27

[12] "Tayyip olmazsa Vecdi'yi yapsınlar". Hürriyet. Doğan Haber Ajansı. 14 Kasım 2002. 8 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.

[13] Yalçın, Soner; 24

[Bakanlar_Kurulu'nun_özgeçmişi-14] "Bakanlar Kurulu'nun özgeçmişi". Milliyet.com.tr. 29 Ağustos 2007. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

[ntv-15] "En coşkulu açılım". Ntvmsnbc.com. 14 Mart 2010. 14 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2010.

[16] Yalçın, Soner; ss. 24

[17] "Miladi takvimdeki 1950-1959 yılları arasındaki ayların Hicrî ve Rumi takvimlerdeki karşılığı". Diyanet İşleri Başkanlığı. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.

[18] "Erdoğan: Simit ve su satar, kitap alırdım". Anadolu Ajansı. Ankara: NTV.com.tr. 23 Temmuz 2012. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.

[19] "Erdoğan, kendi hikayesini anlattı". Cihan Haber Ajansı. Ankara: Zaman. 4 Eylül 2013. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.

[20] Yalçın, Soner; ss. 33

[21] Yalçın, Soner; ss. 43

[22] Yalçın, Soner; ss. 56

[23] "Biyografi". tccb.gov.tr. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[24] Küçük, Mustafa (5 Temmuz 2014). "Erdoğan Ailesi'nin mutlu günü". Hürriyet. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015.

[25] Yalçın, Soner; ss. 59

[26] Yalçın, Soner; ss. 46

[Yalçın-49-27] Yalçın, Soner; ss. 49

[28] Tokuş, Kübra (24 Eylül 2014). "Erdoğan'ın 33 yıl sonra ortaya çıkan istifa dilekçesi". Yeni Şafak. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015.

[29] Gökdemir, Orhan (25 Nisan 2014). "Erdoğan'ın diploması aslında hangi okuldan". Odatv. 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.

[Zaman-diploma-30] "Rektörlük, diplomasını yayınladı; Halaçoğlu yeni belge gösterdi". Doğan Haber Ajansı. Zaman.com.tr. 25 Nisan 2014. 16 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.

[Yalçın-60-31] Yalçın, Soner; ss. 60

[32] "'Susuzluğu birlikte yudumlayacağız'". Milliyet. 29 Mayıs 1994. s. 15.

[33] Yalçın, Soner; ss. 67

[Aljazeera-34] "Portre: Recep Tayyip Erdoğan". Aljazeera. 19 Ocak 2014. 22 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2014.

[Yalçın-86-35] Yalçın, Soner; ss. 86

[36] Yalçın, Soner; ss. 91-92

[37] Gökdemir, Orhan (11 Kasım 2010). "Erdoğan için hangi asker 'icabına bakacağım' dedi". Odatv. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.

[38] Çelik, Mansur (6 Eylül 2007). "Baykal'dan Erdoğan'a 'muhasebeci' eleştirisi". Ankara: Milliyet. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.

[Yalçın-103-39] Yalçın, Soner; ss. 103

[Yalçın-112-40] Yalçın, Soner; ss. 112

[41] "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015.

[Yalçın-114-42] Yalçın, Soner; ss. 114

[Yalçın-115-43] Yalçın, Soner; ss. 115

[44] Yalçın, Soner; ss. 125

[45] Yalçın, Soner; ss. 124

[Yalçın-126-46] Yalçın, Soner; ss. 126

[47] Akyol, Taha (28 Aralık 1993). "Belediye görüntüleri". Milliyet. s. 17.

[48] "Refah'ta Alevi atağı". Milliyet. 16 Ocak 1994. s. 25.

[49] 27 Mart 1994 Büyükşehir Belediye Seçimi İstanbul 7 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İhlas Haber Ajansı Erişim tarihi: 1.7.2011.

[50] "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016.

[51] 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Davayı karara bağlayan mahkeme heyeti, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Adalet ve Kalkınma Partili Mehmet Mustafa Açıkalın, İdris Naim Şahin ve Mikail Arslan'ın milletvekili olmalarını dikkate alarak, Anayasa'nın 83. maddesi uyarınca dosyalarının ayrılmasına karar verdi.", Radikal, 2 Aralık 2003

[52] "Hürriyet Gazetesi'nin 28 Nisan 1999 tarihli AKBİL skandalı büyüyor haberi". 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2007.

[53] "Milliyet Gazetesi'nin 30 Nisan 1999 tarihli İstanbul belediyesi çalkalanıyor haberi". 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2007.

[Bardakçı-54] Bardakçı, Murat (22 Eylül 2002). "Şiiri böyle montajlamışlar". Hürriyet. 19 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2006.

[55] "Tarih Bilinci". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2006.

[56] Avcu, Arife (8 Aralık 1997). "Erdoğan soruşturma kıskacında". Milliyet. İstanbul. s. 19.

[57] "Erdoğan'ın konuşma bandı Yargıtay'da". Milliyet. Ankara. 9 Aralık 1997. s. 19.

[58] "Tayyip Erdoğan'a hapis istemi". Milliyet. Diyarbakır. 13 Şubat 1998. s. 17.

[59] Avcu, Arife (31 Mart 1998). "Erdoğan'dan 7 savunma". Milliyet. İstanbul. s. 19.

[60] Çakan, Şeyhmus (22 Nisan 1998). "Erdoğan'a yargı şoku". Milliyet. Diyarbakır. s. 18.

[61] "'Erdoğan, takiye yapıyor'". Milliyet. Diyarbakır. 4 Haziran 1998. s. 17.

[onay-62] "Erdoğan artık yasaklı". Milliyet. 24 Eylül 1998. s. 16.

[63] Atar, Ersan (26 Eylül 1998). "Erdoğan, savaş çığırtkanı". Milliyet. İstanbul. s. 15.

[64] Avcu, Arife (28 Kasım 1998). "Erdoğan cezasını 4 ay erteletti". Milliyet. İstanbul. s. 21.

[65] Avcu, Arife (26 Ocak 1999). "Erdoğan 53 gün daha erteleme istiyor". Milliyet. İstanbul. s. 13.

[66] Avcu, Arife (27 Mart 1999). "Erdoğan'dan son gösteri". Milliyet. İstanbul. s. 19.

[67] Avcu, Arife (25 Temmuz 1999). "Erdoğan 'milli duruş' istedi". Milliyet. İstanbul. s. 17.

[68] "Millî Nizam Partisi Ve Millî Görüş Hareketi". 20 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.

[69] "Millî görüş gömleğimizi değiştirdik konulu ulusal gazete haberi.Sabah". 28 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2007.

[70] "Yüksek Seçim Kurulu Resmî Sitesi verileri". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.

[71] "10 Kasım 2002 tarihli 24932 sayılı T.C Resmî Gazetesi". 18 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.

[72] TÜRKİYE GENELİ PARTİLERİN KAZANDIKLARI MİLLETVEKİLİ SAYILARI 30 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. T.C. Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı Resmî Web sitesi erişim tarihi: 28 Ekim 2007.

[73] 2011 Yılı Genel Seçim Sonuçları 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hürriyet gazetesi 02 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir.

[74] "Millete hizmet yolunda 12 yıl". Adalet ve Kalkınma Partisi. Mart 2014. s. 179. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.

[75] Karayolu sektörü; ss. 6

[76] Karayolu sektörü; ss. 89

[77] Millete hizmet yolunda 12 yıl; ss. 364

[78] Karayolu sektörü; ss. 94

[79] Gürkan, Emrah (12 Ocak 2014). "Havaalanı sayısı 10 yılda 2 kat arttı". Ekonomist. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.

[80] "Türkiye 10 yılda baraj yapma rekoru kırdı". Akşam. 22 Nisan 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.

[81] Millete hizmet yolunda 12 yıl; ss. 397

[82] "TOKİ "23 şehir" kurdu". Sabah, Emlak. 25 Aralık 2013. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2014.

[83] "E-devlet kapısı açıldı". Hürriyet. 18 Aralık 2008. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.

[84] "TÜRKSAT 3A fırlatıldı". Habertürk. 13 Haziran 2008. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.

[85] "TÜRKSAT 4A Uydumuz, Başarıyla Fırlatıldı". Türksat. 15 Şubat 2014. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.

[86] "Türk keşif uydusu Göktürk-2 Uzay'a fırlatıldı". NTV.com.tr. 18 Aralık 2012.

[87] "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.

[88] "Doğuda kızlar okuldan uzak". Radikal. 3 Eylül 2003. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2015.

[89] Bozarslan, Mahmut (10 Eylül 2003). "'Haydi Kızlar Okula' anketi". Diyarbakır: NTV.com.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2015.

[90] "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.

[91] "Arşivlenmiş kopya". 3 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.

[92] "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.

[93] "Üniversitesiz il kalmadı". Ankara: Milliyet. 23 Mayıs 2008. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2015.

[94] "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.

[95] Atakan, Bahar (19 Kasım 2010). "Erdoğan'ın FATİH projesi başlıyor". Ankara: Milliyet. 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.

[96] "Fatih Projesi, TBMM gündeminde". Cihan Haber Ajansı. Hürriyet. 22 Ocak 2015. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.

[97] "4+4+4 eğitim sistemi başlıyor". Anadolu Ajansı. Sabah. 16 Eylül 2012. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.

[98] Merih Celasun; 2001 Krizi, Öncesi ve Sonrası; S1

[ref156-99] "Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2008.

[:1-100] "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.

[101] "Borç bitti vatandaş IMF'yi unuttu". Hürriyet. 13 Eylül 2013. 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2014.

[:2-102] "Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.

[Arsu-103] Arsu, Şebnem (13 Kasım 2009). "Turkey Plans to Ease Restrictions on Kurds and Help End Decades of Conflict". New York Times. 22 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2009.

[104] "Attempts to Improve the Government". infoplease.com. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.

[105] "Turkey apologises for 1930s killing of thousands of Kurds". The Telegraph. Londra. 24 Kasım 2011. 23 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2011.

[106] "Hopa Demonstrations: Stones Considered as Weapons". Bianet. 19 Ocak 2012. 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[107] Belge, Berçin (16 Aralık 2010). "Two-Year Prison Threat for Egg Throwing". Bianet. 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[108] Bilefsky, Dan; Arsu, Sebnem (4 Ocak 2012). "Charges Against Journalists Dim the Democratic Glow in Turkey". The New York Times. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[109] Söylemez, Ayça (23 Ocak 2012). "Journalists are in Prison Because of their Writings". Bianet. 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[110] Söylemez, Ayça (16 Ocak 2012). "First Hearing of Journalists after 13 Months of Pre-Trial Detention". Bianet. 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[111] Genc, Kaya (22 Ocak 2011). "Turkish crackdown on Kurdish Journalists". Xindex. 29 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[112] Önderoğlu, Erol (21 Mayıs 2010). "Kurdish Artist Faces 15 Years in Jail". Bianet. 12 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[113] "31 People Arrested". Bianet. 17 Ocak 2012. 24 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[114] "Crackdowns on KESK and BDP". Bianet. 12 Ocak 2012. 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[115] Vogel, Toby (19 Ocak 2012). "Inching away from democracy?". European Voice. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[116] Çolak, Saliha; Karakus, Abdullah (29 Ocak 2008). "Eşcinseller de eşitlik istiyor, verecek miyiz?". Milliyet. 17 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[117] "'Homosexulaty is a disease' says Turkish minister". Hürriyet. 7 Mart 2010. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[118] "Press Freedom Index 2013". Sınır Tanımayan Gazeteciler. 15 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.

[119] "Freedom of the Press 2012". Freedom House. 26 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2013.

[120] "Freedom House Critic of Press Freedom in Turkey". Bianet. 17 Mart 2011. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[121] "Turkey Loses Ground again in World Press Freedom Index". Bianet. 26 Ocak 2012. 28 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[122] "Press Freedom 'Terrible' in Turkey: Watch Group". Journal Of Turkish Weekly. 23 Ocak 2012. 28 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2012.

[123] Arsu, Sebnem (28 Ağustos 2011). "Turkish Government to Return Seized Property to Religious Minorities". The New York Times. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.

[124] Bağış, Egemen (31 Mayıs 2013). "Azınlıklara 2 milyar dolarlık mülk verdik". Hristiyan Gazete. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.

[125] "İşte gözaltına alınan isimler!". Habertürk. 17 Aralık 2013. 21 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2013.

[126] "Flaş! Rıza Sarraf ve bakan çocuklarına tahliye!". Milli Gazete. 28 Şubat 2014. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.

[127] "Bakan Âlâ: 17 Aralık'la ilgili görev yeri değişen polis sayısı 1000". Hürriyet. 22 Şubat 2014. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.

[128] Zeynep Gürcanlı (11 Şubat 2014). "Savcı Öz ile 166 hakim ve savcının görev yeri değişti". Hürriyet. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.

[129] Mesut Er, Emir Somer (12 Nisan 2014). "'Dik durmasaydık darbe hükümeti kuracaklardı'". Sabah. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.

[130] "Star Gazete Manşeti 18 Aralık 2013". Gazete5. 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2014.

[131] "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[132] "Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[133] "Arşivlenmiş kopya". 17 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[134] "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[135] "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[136] "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[137] "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[138] "Peygamber efendimizi bile desteklemeyenler oldu". Cumhuriyet. 13 Ağustos 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2016.

[139] Tim Arango (31 Ekim 2014). "Turkis Leader, Using Conflicts, Cements Power". The New York Times. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.

[140] Christopher Cameron (1 Kasım 2014). "Turkish President drops $350m on new palace". The Real Deal: New York Real Estate News. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.

[141] "Erdoğan'dan 'Kaç-Ak Saray' için yorum". Cumhuriyet. 1 Kasım 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.

[142] "Critical media block imposed on 'Ak Saray' amid opening graft concerns". Today's Zaman. 29 Ekim 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.

[143] "Kaç-Ak Saray'a mehterli tanıtım". Cumhuriyet. 31 Ekim 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.

[144] "'Ak-Saray' Alman basınında". Zaman. 30 Ekim 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.

[145] Kadri Gursel (17 Eylül 2014). "Erdogan's $350m presidential palace". Al-Monitor. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014.

[146] "29 Ekim resepsiyonu iptal". 30 Ekim 2014. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.

[Kriz-147] "Erdoğan Davutoğlu krizinin geçmişi". Sözcü. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.

[148] "How mysterious new Turkish blog exposed Erdogan-Davutoglu rift - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East". Al-Monitor. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.

[149] "Ahmet Davutoglu, Turkey's Prime Minister, Is Expected to Be Replaced". The New York Times. 5 Mayıs 2016. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.

[zaruret-150] "Davutoğlu, Erdoğan'ı yalanlayıp gitti: Tercih değil, zaruret". Cumhuriyet. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.

[151] "Cumhuriyet Gazetesi - #4 Mayıs Saray darbesi". Cumhuriyet. 4 Mayıs 2016. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.

[152] "Nihat Genç yazdı: Bu saray darbesi nedir .toğlanları". odatv.com. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.

[153] Doğan Akın. "Davutoğlu'na Saray darbesini MHP'ye yargı darbesi izler mi; 25 maddede AKP tarihi ve ihtimaller". t24.com.tr. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.

[154] "Türkiye’de Darbe Girişimi: Ne Oldu? Nasıl Oldu?" 19 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.amerikaninsesi.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.

[155] "Darbe girişiminin 24 saati" 18 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.bbc.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.

[156] "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016.

[157] "Cumhurbaşkanı'ndan ABD'ye 'Fethullah Gülen' çağrısı" 22 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.mynet.com. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2016.

[158] Suikastçi paniği 9 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sabah. 28 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir.

[159] "Duruşma gizli değil, açık olsun haberi". 3 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2012.

[160] "Erdoğan'a suikastin cezası: 11 yıl". 4 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2012.

[161] "'mehmetali' tam bir profesyonel". 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2013.

[162] "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2015.

[163] "Mumcu: Adam şehitlere kelle diyor". 3 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008.

[164] "NTVMSNBC haberi, 12 Aralık 2007". 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2007.

[165] "Sabah gazetesi, 13 Aralık 2007". 15 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2008.

[166] Erdoğan'dan Bahçeli'ye tazminat davası 21 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.

[167] Erdoğan, Bahçeli'den 10 bin TL tazminat kazandı Zaman. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.

[168] Erdoğan ve Adalet ve Kalkınma Partisi Bahçeli'den tazminat kazandı 14 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNN Türk. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.

[169] Erdoğan'ın Behramoğlu'na açtığı dava başladı 8 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haber 7. 11 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir.

[170] "Recep Tayyip Erdoğan Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı". BBC Türkçe. 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.

[171] Erdoğan’a hakarette bugün: 'Faşist Erdoğan' diyen avukata bir yıl altı ay hapis cezası 14 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Diken.com.tr. En son 14 Temmuz 2015 tarihinde erişildi.

[172] AİHM yargcı Karakaş: ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ davaları gerçek bir sorun. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Diken. 13 Ekim 2015. En son 14 Ekim 2015 tarihinde erişildi.

[173] İşte Başbakan'ın mal varlığı 30 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hürriyet. 25 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir.

[174] "Başbakan'ın malvarlığı". 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2011.

[175] T.C. Başbakanlık İnternet Sitesi 6 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 8 Ocak 2014 tarihinde erişilmiştir.

[176] "Eminağaoğlu suç duyurusunda bulundu: Diploması sahte, Cumhurbaşkanlığı iptal edilsin". http://www.cumhuriyet.com.tr. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[177] "Marmara Üniversitesi'nden 'sahte diploma' açıklaması". http://www.mynet.com. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[178] "ÜNİVDER: Marmara Üniversitesi mezunu olarak gösterilemez". http://www.imctv.com.tr. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[179] Erdoğan'dan diploma iddialarına yanıt 7 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vatan (gazete, 2002), Erişim tarihi: 8 Haziran 2016

[180] Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan diploma iddialarına yanıt 5 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NTV, Erişim tarihi: 8 Haziran 2016

[181] "Erdogan named European of the Year". NTV-MSNBC. 1 Aralık 2004. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2004.

[182] "EU enlargement past, present and future". BBC News. 6 Kasım 2008. 27 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.

[bbc.com-183] "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[184] "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[185] "Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan soykırım tepkisi". Habertürk. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[186] "Almanya Büyükelçimiz Bavulunu Topluyor". Sözcü. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[187] Turkish-Russian Ties Improving, Premier Erdogan Says 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Turkish Weekly.

[188] Erdoğan ve Putin'den ortak açıklama! 5 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Samanyolu Haber Alıntı: 6 Aralık 2012

[t24.com.tr-189] "Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[190] "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[:0-191] "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[192] "Arşivlenmiş kopya". 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[193] "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[194] "Arşivlenmiş kopya". 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[195] "Arşivlenmiş kopya". 28 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[196] "Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[197] "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[198] "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[199] "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[200] "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[201] "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[202] "Erdoğan'dan net mesaj: Ermeni işgali." Samanyolu. 27 Temmuz 2011. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2011.

[203] Service, Haaretz. "Turkish PM: Israel is the main threat to Mideast peace – Haaretz Daily Newspaper | Israel News". Haaretz.com. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.

[204] Haaretz Service (1 Ocak 2009). "Report: Turkish PM Erdogan says 'Palestine today is an open-air prison'". Haaretz. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.

[telegraph-205] "WEF 2009 Turkish leader storms out of debate with Israeli PM". Telegraph. Londra. 30 Ocak 2009. 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[erdoganhurriyet-206] "Turkish PM storms out of Davos' Gaza session, slams moderator". Hürriyet. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.

[207] "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[208] "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[209] "Turkey condemns Israel over deadly attack on Gaza aid flotilla". Londra: Telegraph. 31 Mayıs 2010. 3 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2010.

[210] "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[211] "Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[212] "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[213] "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[214] "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[215] "Türkiye-Irak Ekonomik İlişkileri". Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. 25 Mart 2009. 20 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011.

[216] "Turkish Foreign Minister's visit to Northern Iraq". Today's Zaman. 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011.

[217] "Cumhurbaşkanı Gül Irak'ta". İhlas Haber Ajansı. 23 Mart 2009. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2011.

[218] Başbakan Erdoğan'ın 'Arap Baharı turunun' ikinci durağı Tunus'ta coşkulu karşılama 31 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. EurAvtif

[219] ttp://www.haberturk.com/dunya/haber/669583-tunusta-da-ayni-cosku-galeri 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tunus'ta da aynı coşku! (HaberTürk

[220] Tüm dünya Erdoğan'ın “Arap Baharı” turunu konuşuyor…

[221] Mısır'da Erdoğan Coşkusu!.. 26 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNN Türk. 13 Eylül 2011

[222] Dünya Erdoğan'ı Konuşuyor 31 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanal D Haber (14 Eylül 2009)

[223] "25 Eylül 2015 T24 haberi". 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015.

[224] "Turkey's ruling party announces FM Gul as presidential candidate 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Xinhua, 24 Nisan 2007 tarinde erişilmiştir.

[225] "Gül 339 oyla 11. cumhurbaşkanı seçildi". NTV.com. 28 Ağustos 2007. 27 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2007.

[226] Hasan Cemal (12 Kasım 2014). "Tayyip Erdoğan'ın Atatürkçülüğü..." T24. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.

[227] "Prime Minister Erdogan's strongman response to Turkey's protests". The Washington Post. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.(İngilizce)

[228] "Erdoğan: 'İki ayyaşın yaptığı yasa…'". Sözcü. 28 Mayıs 2013. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.

[229] "Ayşe Hür, "Laiklik Sizlere Ömür"". 28 Mayıs 2013. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.

[230] "'Kim o iki ayyaş?'". Vatan. 29 Mayıs 2013. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.

[231] "Erdoğan'dan "Ayyaş'a Özür!". habervaktim.com. 3 Haziran 2013. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.

[232] "Türkiye Başbakanı Erdoğan'a açık mektup; hoş gelmediniz, burada istenmiyorsunuz!". Bild. 22 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.(Türkçe) ve (Almanca)

[233] "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.

[234] "İtalyan gazetesinden Erdoğan'a sert eleştiri". http://www.hurriyet.com.tr/. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[235] "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015.

[236] "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.

[237] "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015.

[238] "BirGün'ün 'Katil ve Hırsız Erdoğan' manşetinin cezası 11 ay hapis". http://www.bbc.com/. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[239] "BirGün'e "Hırsız, Katil Erdoğan" Davasında Savunma: Politik Eleştiriydi". http://bianet.org/. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[240] "New York Times'tan Erdoğan'a sert eleştiri: Bir çizgiyi daha aştı Tamamını oku: http://tr.sputniknews.com/avrupa/20160107/1020057997/new-york-times-recep-tayyip-erdogan.html#ixzz4061SdDKY". http://tr.sputniknews.com/. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |başlık=, |eser= dış bağlantı (yardım)

[241] "'Cumhurbaşkanı'na hakaret' davaları bilançosu". http://www.imctv.com.tr/. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[242] "Kılıçdaroğlu'ndan, Erdoğan için AKP'lilere salonu terk ettiren sözler". http://www.cumhuriyet.com.tr/. 20 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[243] "Erdoğan'ı hicveden şarkı nedeniyle Alman büyükelçisine uyarı". http://www.cnnturk.com/. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[244] "Şarkı: Erdowie, Erdowo, Erdoğan (Türkçe altyazılı)". http://daserste.ndr.de/. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[245] "Türkiye 'Şarkıyı kaldırın' dedi, Alman mizahçı beklemediği bir yanıt verdi". http://www.birgun.net/. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016. |eser= dış bağlantı (yardım)

[246] "Almanya Başbakanı Merkel'den 'Erdoğan' şiirine sert tepki". http://www.hurriyet.com.tr. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[247] "'Erdoğan şiiri' krizi sürüyor". http://www.dw.com. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[248] "Hiciv mi, hakaret mi?". http://www.dw.com. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[249] ""Erdoğan lütfen benden de davacı ol"". http://www.dw.com. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[250] "İngiltere'de 'Erdoğan'a hakaret şiiri yarışması'". http://www.bbc.com. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[251] "Adalet Bakanından Jan Böhmermann'ın yargılanmasına itiraz". http://www.cnnturk.com. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[252] Böhmermann'ın şiirine Almanya'dan yasaklama 18 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet, Erişim tarihi: 17 Mayıs 2016

[karsi-253] "Erdoğan'a "kan testi" yanıtı: Diplomasını göndersin sahtelik testi yaptıralım". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[cnntur-254] "Demirtaş, Erdoğan'ın o sözlerini hedef aldı: Irkçı bir söylem". 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[sendik-255] "Erdoğan'ın ırkçı sözlerine Almanya'dan tepki: "Demokrasimize açık saldırı"". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[yhayat-256] "Ermeni meselesini bu defa Cem Özdemir üzerinden çözeceğiz". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[yhayat2-257] "Özdemir'den Erdoğan'a kan testi cevabı: Çağdışı söylem". 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[birgun-258] "Merkel'den Erdoğan'a 'kan testi' yanıtı: Anlamak mümkün değil". 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[259] "Cem Özdemir'den Erdoğan'a yanıt". http://www.birgun.net. 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[260] "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[261] "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016.

[262] "The West Hoped for Democracy in Turkey. Erdogan Had Other Ideas. url=https://www.nytimes.com/2018/08/18/business/west-democracy-turkey-erdogan-financial-crisis.html" (İngilizce). The New York Times. 18 Ağustos 2018. Eksik ya da boş |url= (yardım); KB1 bakım: Dikey çizgi eksik (link)

[263] "Pakistan, Turkey can together bring peace to region: Erdogan (İngilizce)". Associated Press. 26 Ekim 2009. 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.

[264] "Erdoğan'a devlet nişanı verildi". Hürriyet. 26 Ekim 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.

[265] "Başbakan Erdoğan'a Kazakistan'ın Altın Kıran Nişanı verildi". Cihan Haber Ajansı. 11 Ekim 2012. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.

[266] "Rəcəb Tayyib Ərdoğanın "Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (Azerice)". Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 3 Eylül 2014. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.

[267] "Azerbaycan". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 2 Eylül 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.

[268] "Belçika Kralı Philippe'den Cumhurbaşkanı Erdoğan'a Kral Leopold Nişanı". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 5 Ekim 2015. 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.

[269] "Belçika: Erdoğan'a verilecek Kraliyet Nişanı destek anlamı taşımıyor". Cihan Haber Ajansı. 4 Ekim 2015. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.

[270] "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.

[271] "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.

Recep Tayyip Erdoğan
Adalet ve Kalkınma Partisi lideri	2002 genel seçimleri 2004 yerel seçimleri 2007 yerel seçimleri 2007 anayasa değişikliği referandumu 2009 yerel seçimleri 2010 anayasa değişikliği referandumu 2011 genel seçimleri 2014 yerel seçimleri 2018 genel seçimleri 2019 yerel seçimleri	Recep Tayyip Erdoğan
Başbakanlık	Birinci Hükûmet İkinci Hükûmet Üçüncü Hükûmet Dış politika Dış ziyaretler Sivil-asker ilişkileri Kapatma davası Cumhuriyet Mitingleri Ergenekon davaları Demokratik açılım Çözüm süreci Gezi Parkı olayları 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet soruşturması
Cumhurbaşkanlığı	2014 cumhurbaşkanlığı seçimi cumhurbaşkanlığı seçimi kampanyası 2018 cumhurbaşkanlığı seçimi cumhurbaşkanlığı seçimi kampanyası Dördüncü Hükûmet Dış ziyaretler 15 Temmuz darbe girişimi 15 Temmuz suikast girişimi tasfiyeler 2018-20 Türkiye döviz ve borç krizi
Ailesi	Emine Erdoğan (eşi) Ahmet Burak Erdoğan (oğlu) Bilal Erdoğan (oğlu) Esra Erdoğan (kızı) Sümeyye Erdoğan (kızı) Berat Albayrak (damadı) Selçuk Bayraktar (damadı)
Ayrıca bakınız	Erken yaşam ve kariyer Seçimler tarihi İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fahri doktoralar Adalet ve Kalkınma Partisi Muhafazakâr demokrasi Yeni Osmanlıcılık Erdoğanizm Türk modeli Halk üzerindeki imajı Diploma tartışması Böhmermann olayı Karikatür davaları Tayyipler Âlemi 2023 vizyonu Bu Şarkı Burada Bitmez Recep Tayyip Erdoğan Stadyumu Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Erdoğan Hastanesi Reis Kabile devleti Dünya 5'ten büyüktür Erdoğan İran şiir tartışması
Kategori · Commons

Türkiye başbakanları
Kurtuluş Savaşı dönemi (1920–1923)	Mustafa Kemal Atatürk Fevzi Çakmak Rauf Orbay Fethi Okyar
Cumhuriyet dönemi (1923–2018)	İsmet İnönü Fethi Okyar İsmet İnönü Celâl Bayar Refik Saydam Ahmet Fikri Tüzer (vekil) Şükrü Saracoğlu Recep Peker Hasan Saka Şemsettin Günaltay Adnan Menderes Cemal Gürsel Emin Fahrettin Özdilek (vekil) İsmet İnönü Suat Hayri Ürgüplü Süleyman Demirel Nihat Erim Ferit Melen Naim Talu Bülent Ecevit Sadi Irmak Süleyman Demirel Bülent Ecevit Süleyman Demirel Bülent Ecevit Süleyman Demirel Bülend Ulusu Turgut Özal Ali Bozer (vekil) Yıldırım Akbulut Mesut Yılmaz Süleyman Demirel Erdal İnönü (vekil) Tansu Çiller Mesut Yılmaz Necmettin Erbakan Mesut Yılmaz Bülent Ecevit Abdullah Gül Recep Tayyip Erdoğan Ahmet Davutoğlu Binali Yıldırım

59. Türkiye Hükûmeti
1. Erdoğan Hükûmeti (14 Mart 2003 - 29 Ağustos 2007)
Başbakan	Recep Tayyip Erdoğan
Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı	Abdullah Gül
Başbakan Yardımcıları	Mehmet Ali Şahin · Abdüllatif Şener
Devlet Bakanları	Ali Babacan · Nimet Çubukçu · Mehmet Aydın · Kürşad Tüzmen · Güldal Akşit · Beşir Atalay
Adalet Bakanı	Cemil Çiçek → Fahri Kasırga
Milli Savunma Bakanı	Vecdi Gönül
İçişleri Bakanı	Abdülkadir Aksu → Osman Güneş
Maliye Bakanı	Kemal Unakıtan
Milli Eğitim Bakanı	Hüseyin Çelik
Bayındırlık ve İskan Bakanı	Zeki Ergezen → Faruk Nafız Özak
Sağlık Bakanı	Recep Akdağ
Ulaştırma Bakanı	Binali Yıldırım → İsmet Yılmaz
Tarım ve Köy İşleri Bakanı	Sami Güçlü → Mehdi Eker
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı	Murat Başesgioğlu
Sanayi ve Ticaret Bakanı	Ali Coşkun
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı	Hilmi Güler
Kültür ve Turizm Bakanı	Erkan Mumcu → Atilla Koç
Çevre ve Orman Bakanı	Osman Pepe

66. Türkiye Hükûmeti
Erdoğan Hükûmeti (10 Temmuz 2018-Görevde)
Cumhurbaşkanı	Recep Tayyip Erdoğan
Cumhurbaşkanı Yardımcısı	Fuat Oktay
Adalet Bakanı	Abdulhamit Gül
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı	Zehra Zümrüt Selçuk
Çevre ve Şehircilik Bakanı	Murat Kurum
Dışişleri Bakanı	Mevlüt Çavuşoğlu
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı	Fatih Dönmez
Gençlik ve Spor Bakanı	Mehmet Kasapoğlu
Hazine ve Maliye Bakanı	Berat Albayrak → Lütfi Elvan
İçişleri Bakanı	Süleyman Soylu
Kültür ve Turizm Bakanı	Mehmet Nuri Ersoy
Millî Eğitim Bakanı	Ziya Selçuk
Millî Savunma Bakanı	Hulusi Akar
Sağlık Bakanı	Fahrettin Koca
Sanayi ve Teknoloji Bakanı	Mustafa Varank
Tarım ve Orman Bakanı	Bekir Pakdemirli
Ticaret Bakanı	Ruhsar Pekcan
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı	Mehmet Cahit Turhan → Adil Karaismailoğlu

İstanbul belediye başkanları
Osmanlı dönemi (1855-1923)	Pepe Salih Paşa Hacı Hüsam Efendi Osman Raşid Paşa Hüseyin Hasib Bey Ahmed Şükrü Bey Hacı Ahmed Efendi Hüseyin Hasib Bey Server Paşa İbrahim Haydar Efendi Ali Rıza Bey Mehmed Besim Bey Ali Paşa Hekim İsmail Paşa Fevzi Bey Hekim İsmail Paşa Şevket Bey Ali Kabuli Paşa Cenanizade Mehmed Kadri Paşa Mehmed Halet Paşa Cenanizade Mehmed Kadri Paşa Refik Ali Rıza Bey Abdullah Galib Paşa Ahmed Rasim Paşa Reşid Paşa Rıza Paşa Mehmed Arif Paşa Rıza Paşa Ahmed Mazhar Paşa Rıdvan İsmail Paşa Reşid Mümtaz Paşa Şerif Mehmed Rauf Paşa Mustafa Ziver Bey Hâzım Bey Halil Ethem Bey Mehmed Tevfik Bey Subhi Aslan Hüseyin Kazım Bey Tevfik Bey Cemil Topuzlu İsmet Bey İsmail Canbulat Bedri Bey Sezai Bey Cemil Topuzlu Yusuf Ziya Cemil Topuzlu Hayreddin Nedim Bey Salim Paşa Yusuf Razi Bey Mehmed Ali Bey Mehmed Celal Bey Mehmed Ziya Bey
Vali (1923-1958)	Ali Haydar Yuluğ Emin Erkul Muhittin Üstündağ Lütfi Kırdar Fahrettin Kerim Gökay Kemal Hadımlı Mehmet Mümtaz Tarhan Ethem Yetkiner
Belediye (1958-1960)	Kemal Aygün
Askerî dönem (1960-1963)	Refik Tulga Şefik Erensü Refik Tulga Turan Ertuğ Kamuran Görgün Kadri İlkay Niyazi Akı Mustafa Necdet Uğur
Belediye (1963-1980)	Haşim İşcan Faruk Ilgaz Fahri Atabey Ahmet İsvan Aytekin Kotil
Askerî dönem (1980-1984)	İsmail Hakkı Akansel Ecmel Kutay Abdullah Tırtıl
Büyükşehir (1984-günümüz)	Bedrettin Dalan Nurettin Sözen Recep Tayyip Erdoğan Ali Müfit Gürtuna Kadir Topbaş Mevlüt Uysal Ekrem İmamoğlu Ali Yerlikaya Ekrem İmamoğlu
Eğik yazılanlar vekâleten görev yapmışlardır