Türkiye coğrafyası

Türkiye coğrafyası Türkiye'nin yeryüzü şekilller, nüfus, din ve ekonomisinin yörelere göre dağılımını içerir.

Türkiye coğrafyası
Kıta	Asya, Avrupa
Bölge	Batı Asya Anadolu Doğu Trakya
Koordinatlar	39°00′N 35°00′E
Yüzölçüm	dünyada 37. sırada 780,580 km² Kara : 98 % Su : 2 %
Kıyılar	8.333 km
Sınırlar	2.648 km
En yüksek nokta	Ağrı Dağı, 5.166 m
En alçak nokta	Akdeniz, 0 m
En uzun nehir	Kızılırmak, 1.350 km
En büyük göl	Van Gölü, 3.755 km²

Türkiye'nin toprakları 36-42° Kuzey paralelleri ve 26-45° Doğu meridyenleri arasında yer alır. Doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık zaman farkı vardır. Kabaca bir dikdörtgeni andırır ve genişliği 1.660 kilometredir. Göller ve adalar dahil kapladığı gerçek alan 814.578 km², izdüşüm alanı ise 783,562 km²'dir. Türkiye'ye ait bu iki yüzölçüm değeri arasındaki farkın büyüklüğü arazinin dağlık ve engebeli olmasından kaynaklanır. Marmara Bölgesi %8,5, Ege Bölgesi %12, Akdeniz Bölgesi %16, İç Anadolu Bölgesi %18, Karadeniz Bölgesi %18, Doğu Anadolu Bölgesi %21, Güneydoğu Anadolu Bölgesi %7,5 yer tutar. Trakya'nın yüzölçümü 24.370 km²'dir. Türkiye'nin kara sınırlarının uzunluğu 2.875 km, adalar dahil sahil uzunluğu 8.333 kilometredir.[1] Kara parçalarının toplam alanı 770.760 km², su alanlarının toplam alanı ise 9.820 km²'dir.

Coğrafi bölgeler

Türkiye 6-21 Haziran 1941 tarihinde yapılan Birinci Türk Coğrafya Kongresi'nde 7 ana coğrafi bölgeye ve 21 coğrafi bölüme ayrılmış, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir, diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır. Oluşturulan coğrafi bölgelerin herhangi bir siyasi özelliği yoktur ve il sınırlarıyla da çakışmaz.[2]

Yeryüzü şekilleri

Dağlar

Ülkenin yarısından fazlası, yükseltisi 1.000 metreyi aşan yüksek alanlardan oluşur.Türkiye'nin ortalama yüksekliği 1141 metre'dir. Yaklaşık üçte biri orta yükseklikteki ovalar, yaylalar ve dağlar, yüzde 10'u da alçak alanlarla kaplıdır. En yüksek ve dağlık alanlar doğu kesimde yer alır. Kuzey kesimini Kuzey Anadolu Dağları, güney, doğu ve güneydoğu kesimlerini de Toroslar engebelendirir. Ülkenin en yüksek noktası, Ağrı Dağı'nın 5.137 metreye erişen doruğudur.

Düzlükler

Başlıca geniş düzlükler Çukurova, Konya Ovası ve Harran ovalarıdır.

Akarsular - Göller

Kaynağı ve denize döküldüğü yer ülke sınırları içinde olan en uzun akarsu 1.355 kilometre uzunluğundaki Kızılırmak'tır. En büyük doğal göl, 3.713 km² alan kaplayan Van Gölü'dür. 817 km²'lik alana yayılan Atatürk Baraj Gölü ise ülkenin en büyük yapay gölüdür. Türkiye'nin en büyük adası olan Gökçeada'nın yüzölçümü 279 km²'dir.[3]

Deprem kuşağı

Türkiye, dünya'nın önemli deprem kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya kuşağı üzerindedir.[4] Kuzey Anadolu fayı boyunca 1939 yılından bu yana pek çok büyük ve yıkıcı deprem yaşanmıştır[5]

İklim

Aşağıdaki tabloda sıcaklık ve yağış durumları verilmiştir.

	Sıcaklık ortalaması		Yüksek sıcaklık		Düşük sıcaklık		Nem Ortalaması	Yağış ortalaması
Marmara Bölgesi	13.5°C	56.3°F	44.6°C	112.3°F	-27.8°C	-18.0°F	71.2 %	564.3 mm	22.2 in
Ege Bölgesi	15.4°C	59.7°F	48.5°C	119.3°F	-45.6°C	-50.1°F	60.9 %	706.0 mm	27.8 in
Akdeniz Bölgesi	16.4°C	61.5°F	45.6°C	114.1°F	-33.5°C	-28.3°F	63.9 %	706.0 mm	27.8 in
Karadeniz Bölgesi	12.3°C	54.1°F	44.2°C	111.6°F	-32.8°C	-27.0°F	70.9 %	828.5 mm	32.6 in
Orta Anadolu	10.6°C	51.1°F	41.8°C	107.2°F	-36.2°C	-33.2°F	62.6 %	392.0 mm	15.4 in
Doğu Anadolu	9.7°C	49.5°F	44.4°C	111.9°F	-45.6°C	-50.1°F	60.9 %	569.0 mm	22.4 in
Güneydoğu Anadolu	16.5°C	61.7°F	48.4°C	119.1°F	-24.3°C	-11.7°F	53.4 %	584.5 mm	23.0 in

Toprak kullanımı

Eğim değeri (%)	Kapladığı alan (km²)	Ülke toprakları içindeki kullanımı	Açıklama	Kullanım Alanı
0 - 5	65.846	8.5	Düz ve hafif eğim	Ovalar, eski göl alanları, tarımsal faaliyetlerin yapıldığı yerler
5 - 10	100.385	12.8	Orta eğimli	Palato sahaları, iç kesim ovaları, tarımsal faaliyetler de yapılır, yerleşmeler ve sanayinin fazla olduğu yerler
10 - 15	125.909	16.2	Çok eğimli	Vadilik ve tepelik alanlardır, toprak incedir, erozyon buralarda şiddetlidir
15'ten fazla	487.864	62.5	Sarp	Erozyon şiddetlidir, hayvancılık faaliyetleri yoğundur

Kaynakça

1. "Türk Coğrafya Kurumu - Bölgeler ve İller". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
2. "Türk Coğrafya Kurumu - Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri". 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
3. Türkiye 2005. Ankara, Türk Haberler Ajansı, 2005 - ISBN 975193817X - Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü 2 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
4. "deprem.gov.tr - Türkiye deprem bölgeleri haritası". 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
5. "deprem.gov.tr - Türkiye'de hasar yapan depremler". 23 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.

Ayrıca bakınız

• Türkiye'de çevre sorunları
• Türkiye'deki ormanlar