İzlanda coğrafyası

İzlanda (İzlandaca:Ísland) Grönland'ın doğusunda ve Kuzey Kutup Dairesi'nin hemen güneyinde, Kuzey Atlantik ve Kuzey Kutbu okyanuslarının birleştiği bir ada ülkesidir. Orta Atlantik Sırtı'nın kuzeyindeki yapıcı sınırın üstünde İskoçya'dan yaklaşık 860 km (530 mi) ve New York'tan 4,200 km (2,600 mi) uzaklıktadır. Dünyanın en seyrek nüfuslu ülkelerinden biri olan İzlanda'nın sınırları neredeyse ana ada ile aynıdır. Dünyanın 18'inci büyük alanı ve ülkenin neredeyse tüm bölge ve nüfusuna sahip ve aynı zamanda dünyanın 9'uncu büyük ada ülkesidir. En batı Avrupa ülkesidir ve buzullar tarafından tüm kıta Avrupa'sından daha fazla araziye sahiptir. Toplam büyüklük 103.125 km²'dir (39.817 sq mi). 751.345 km² (290.096 sq mi) münhasır ekonomik bölgeye sahiptir.

İzlanda, Kuzey Avrupa'da, Grönland Denizi ile Britanya Adaları'nın kuzeybatısındaki Kuzey Atlantik Okyanusu arasında Avrasya ve Kuzey Amerika plakalarının arasında yer alan bir ada ülkesidir.

Fiziksel coğrafya

İzlanda, Başkent, Güney Yarımada, Batı, Westfjords, Kuzeybatı, Kuzeydoğu, Doğu ve Güney olmak üzere sekiz coğrafi bölgeden oluşmaktadır.[1] Arazinin yüzde yirmisi otlatma için kullanılırken, sadece yüzde biri ekilebilmektedir. İzlanda, daha önce ülkenin geniş alanlarını kaplayan ormanlık alanların çoğunu kaybetmiştir, ancak günümüzde iddialı bir ağaçlandırma programı devam etmektedir.[2] Fosilleşmiş ağaç poleni ve ilk yerleşimcilerin açıklamalarına göre, MS 800'den itibaren meydana geldiği düşünülen insan yerleşimi öncesinde, adanın yüzde otuz kırkını kaplayan ağaçların[3][4] olduğunu göstermektedir. Ancak bugün, orijinal huş ormanlarının sadece küçük yamaları kaldı ve en belirgin olanı Hallormsstaðaskógur ve Vaglaskógur'dur. İzlanda ülkesi 36 adayı içerir. Adadaki en uzun nehir 230 kilometrede aboutjórsá'dır (yaklaşık 143 mil). İzlanda'nın üç milli parkı vardır: Vatnajökull Milli Parkı, Snæfellsjökull Milli Parkı ve Þingvellir Ulusal Parkı.[5] Yerleşim alanları özellikle güneybatı kıyılarında, merkez yaylaları ise ıssızdır. Adanın arazisi çoğunlukla dağ zirveleri, buz sahaları ve koylar ve fiyortların derinden girintili bir sahili ile yayılmış platodur.

Dağlık alanlar
İzlanda topografik haritası. Kahverengi alanlar deniz seviyesinden 500 metre veya daha fazladır, büyük merkez kütlesi ise yaşanmaz Yaylaları oluşturur. Buzullar beyaz olarak gösterilir.

Yaylalar, son volkanik kökenli ve dağlık bir lav çölünden (deniz seviyesinden en yüksek yükseklik 2.110 m (6.923 ft)) ve diğer çorak topraklardan oluşan İzlanda'nın kara alanının yaklaşık yarısını oluşturur. Alan çoğunlukla yerleşimsiz.

Vestfirðir

Westfjords bölgesi, İzlanda'nın kuzeybatı kıyısındaki büyük, dağlık bir yarımadan oluşur. Sahil şeridi, adından da anlaşılacağı gibi çok sayıda fiyort ile işaretlenmiştir. Yarımadada İzlanda'nın en kuzeydeki buzulu Drangajökull bulunur.

Güney Yarımadası

Reykjanes Yarımadası olarak da bilinen Güney Yarımadası, İzlanda'nın güneybatı köşesinde yer almaktadır. Alan, aktif volkanizma ve geniş lav tarlaları nedeniyle çok az bitki örtüsü içermektedir. Yarımadanın güney kısmında, Kleifarvatn gölünde ve Krýsuvík jeotermal bölgesinde kaplıcalar ve kükürt kaynakları bulunmaktadır.

Başkent Bölgesi

İzlanda'nın başkenti Reykjavík'e ev sahipliği yapan Başkent Bölgesi, İzlanda'nın en yoğun nüfuslu bölgesidir. Güney Yarımadası yakınlarındaki adanın güneybatı kıyısında yer alır. Reykjavik'in çoğunluğu Seltjarnarnes yarımadasında bulunur. 914 metre (2.999 ft) olan Esja Dağı, Reykjavík civarındaki en yüksek dağdır. Çeşitli doğal limanlar mevcuttur ve iyi balıkçılık alanları sağlarlar.[6]

Batı

Adanın batı kesiminde ve başkentin kuzeyinde yer alır. Hvalfjörður fiyort İzlanda, Glymur ikinci en yüksek şelale aittir. Batı, Deildartunguhver gibi güçlü bir hotspring gibi volkanik aktiviteye sahip bir fiyort olan Borgarfjörður'a da ev sahipliği yapıyor. 804 metrelik (2,638 ft) Hafnarfjall Dağı manzara üzerinde yükseliyor.[7]

Güney

İzlanda'nın güney kısmı Hekla, Eldgjá ve Katla gibi en önemli yanardağlarından bazılarını içerir. Volkanların yanında Vatnajökull, Mýrdalsjökull ve Eyjafjallajökull gibi çok sayıda buzul bulunmaktadır. Bazalt sütunları ve siyah kum plajları, bölgenin volkanik aktivitesine örnektir. Bölgede ayrıca dağ sıraları ve İzlanda'nın en yüksek zirvesi Hvannadalshnjúkur ve Vestmannaeyjar (Westman Adaları) takımadaları bulunmaktadır.

Doğu

Doğu İzlanda, adanın bitki örtüsünün ve huş ormanlarının çoğunu içerir.

Buzullar

Toplam arazi alanının yaklaşık yüzde 10,2'si buzullarla kaplıdır, ancak bunlar hızlanan bir oranda geri çekilmektedir.[8] En büyük dört İzlandalı buzulları:

Diğer önemli buzullar şunları içerir:

İklim
İzlanda bölgelerinin Köppen iklim sınıflandırması

Kuzey Atlantik Akımının ılımlı etkisi nedeniyle, iklim ılımandır ve nemli, serin yazlar ve nispeten ılıman ama rüzgarlı kışlarla karakterizedir. Reykjavik'in Temmuz ayında ortalama 12 °C (Ocak ayında 53,6 °F) ve Ocak ayında 1 °C (34 °F) sıcaklıkları vardır.[9] Köppen İklim Subpolar okyanus iklim sınıflandırmasına (Cfc) sahiptir ve adanın çoğu Tundra (ET) olarak sınıflandırılmıştır.

Görüntüler

Kaynakça
  1. "Iceland Regions - Iceland On The Web". www.icelandontheweb.com (İzlandaca). 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018.
  2. "Forestry in a treeless land". Iceland Forest Service. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015.
  3. "RAE 2008 : Submissions : RA1, RA2 and RA5c". www.rae.ac.uk. 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020.
  4. "New View on the Origin of First Settlers in Iceland". Iceland Review Online. 4 Haziran 2011. 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015.
  5. "National parks in Iceland". Inspired By Iceland (İngilizce). 19 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
  6. "Iceland | Culture, History, & People". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2018.
  7. Iceland, West. "the-classic-circle | Visit West Iceland". Visit West Iceland (İngilizce). 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2018.
  8. "Heildarstærð jökla á Íslandi 2014 ("Total surface area of Icelandic glaciers 2014")" (PDF) (İzlandaca). Loftmyndir ehf. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015.
  9. "Mánaðarmeðaltöl fyrir stöð 1 – Reykjavík ("Monthly data for station No 1 – Reykjavík")" (İzlandaca). 6 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.