Türkmenler

Türkmenler, çoğunlukla Türkmenistan'da, ufak bir kısmı da İran'da yaşayan Türk halkıdır. Tarihi bakımdan bütün Oğuz kolundan Batı Türklerine (Anadolu ve Suriye) Türkmen denilmesine karşın günümüzde Türkmen kelimesi uluslararası kullanım olarak genellikle Türkmenistan'da ve Orta Asya'nın bazı bölgeleri ile Kafkasya'da (Kafkas Türkmenleri) yaşayan halklar ve Irak Türkmenleri için kullanıldığı gibi yaygın biçimde Türkiye Türkmenleri için de kullanılmaktadır. Türkiye Türkmenleri genellikle bozkır alanlarda yaşamlarını sürdürmektedirler.

"Türkmen" buraya yönlendirilmektedir. Diğer kullanımlar için Türkmen (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Türkmen
Devesi ile bir Türkmen
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Türkmenistan 4,248,000[1]
Suriye 200,000 – 3,500,000[2]
Irak 600,000 – 3,000,000+[3]
İran 1,637,000 – 2,000,000[4]
Afganistan 960,000[5]
Türkiye 325,000 (Yörük)[6]
Çin 104,503 (c. 2000)[7]
Pakistan 60,000[8]
Rusya 36,885[9]
Ukrayna 3,709[10]
Diller
Türkmence
Din
İslâm
(Çoğu Sünnî, birazı Alevî)

Türkmen adıyla anılan Oğuzlar
Türkmen kadın (Sergey Prokudin-Gorski, 1911)

İlk kez 8. yüzyılda bir Söğüt mektubunda geçen, 10. yüzyıldan itibaren genel bir adlandırma olarak yerleşik hayata geçmiş Türkler için, ağırlıklı olarak da Müslüman Oğuz boyları için kullanılmaya başlanılan Türkmen adı bugün dar manada Türkmenistan Cumhuriyeti'nde yaşayan Türkmenler ile Irak, İran, Suriye ve Anadolu'daki Türkmen boylarına mensup olanlar için kullanılmaktadır. Türkmenler, İslâmiyet'i kabul etmiş Oğuz boylarıdır. Türkmenler (Oğuzlar) 24 boydan oluşur. Başta Türkmenistan, Türkiye ve Azerbaycan olmak üzere Afganistan, Balkanlar, Rusya, Irak, Suriye ve İran'da yaşamaktadırlar. Türkiye, Balkanlar, Irak ve Suriye'de yaşayan Türkmenler de, Türk olarak adlandırılır. Azerbaycan ve İran'dakiler ise Azeri Türkleri adını almışlardır. Anadolu Türklüğü'nün belkemiğini Türkmenler oluşturur ve bağları oldukça güçlüdür. Hazar Denizi'nin ötesinde yaşayan Türkmenlere "Yaka Türkmenleri", Anadolu'da yerleşik Türkmenlere ise "Anadolu Türkmenleri" denir.

Türkmen adı, Türk men “ben Türküm”, Türk men “Türk insanı”, Tyurkman, Tyurkban > Türkmen “Türkler'in yurdu”, Türk iman > Türkmen “İmanlı Türk”, Tirkeman > Türkmen “ok atıcı halk”, Türkmen “Türklerin esası, hakiki Türk”, Türk-manend > Türkmen “Türk'e benzer” gibi değişik anlamlarında açıklanmıştır[11].

"Türkmen" kelimesi, İbn Kesir gibi bazı müelliflere göre imanlı Türk anlamına gelir.[12] İranlılar, Müslüman Oğuzları şamancı olanlardan ayırmak için Türkî iman (inanmış Türk) demekteydi. Başka kaynaklarda ise, Türklerin şaman geleneklerinden kopup İslamiyete geçmelerinden sonra Araplar tarafından Terk-i iman (imanını terk etmiş) yani eski şaman inançlarını terk etmelerinden dolayı bu ismin verildiği söylenir.[13] Bu da süreç içinde Türkman ve nihâyet Türkmen'e çevrilmiştir. Oğuzlar'a "Türkmen" veya "Turkoman" denir. Son zamanlarda Türkmen terimi Müslüman Türk demektir. Fransız Türkolog Jean Deny görüşüne göre ise “men” kuvvet ekidir ve Türkmen “Türkler'in de Türk'ü', soyca Türk ya da soyu Türk ve öz be öz Türk” anlamına gelmektedir.

Modern Türkmenlerin tamamı, Orta Asya'nın büyük bir kesimini içine alan Batı Türkistan yöresindeki Oğuzların soyundan gelmektedirler. Oğuz kabileleri 7. yüzyılda Altay Dağları'ndan Sibirya stepleri üzerinden batıya hareket etmişler ve Güney Rusya ve İdil içlerine kadar girmişlerdir.

Türkmen dili

Türkmence, Türkçenin Oğuz grubundan bir dildir. Türkmenistan'da yaşayan 6 milyondan fazla Türkmen ile İran'da 20 milyon Azeri ve Afganistan, Rusya, Azerbaycan, Balkanlar, Irak, Suriye gibi ülkelerde yaşayan yaklaşık 30 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.

Resimler
  • Yomud Türkmen geleneksel kıyafetleri, Cheliken, 20'ci yy'lın başlarında.
  • Geleneksel elbiseli Türkmen kızı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "The World Factbook". 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
  2. "Syrian Turkmen: In Pursuit of a New Syrian Identity". FAIR OBSERVER. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015.
  3. Iraqi Turkmen
  4. "The World Factbook". 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
  5. Kallie Szczepanski. "Afghanistan Country Facts and History". About.com Education. 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
  6. "PEOPLE NAME: YORUK OF TURKEY". PeopleGroups.org. 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015.
  7. Salar Turkmen
  8. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2008.
  9. 2002 Russian census
  10. "About number and composition population of Ukraine by data All-Ukrainian census of the population 2001". Ukraine Census 2001. State Statistics Committee of Ukraine. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2012.
  11. İlliyev, Murat (2010), Türk tarihinde şecere geleneği: Türkmen şecereleri örneği Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi Ve Sanatları (İslâm Tarihi) Anabilim Dalı, Ankara, s.12
  12. "البداية والنهاية/الجزء الحادي عشر". 21 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
  13. Dr. Hikmet Kıvılcımlı
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.