Thaddeus (aziz)

Edessalı Thaddeus (bazı doğu Hristiyan geleneklerinde Süryani ve Arami dillerinde Addai ya da Aday (ܐܕܝ) olarak da bilinir ve bazen Addeus şeklinde latinize edildiği de olur.)[1] İsa'nın 70 müridinden biridir ve muhtemelen İsa'nın 12 havarisinden birisi olan Yehuda Taday (Thaddeus) ile aynı kişidir.[2]

Hayatı

Thaddeus'un doğumu ve ölümü hakkında bir fikir birliği yoktur. Bazı tarihçiler onun varlığına ilişkin tartışmalarda bulunurlar. Bazıları ise Edessalı Thaddeus ile Addai'nin aynı kişi olduklarını iddia etmektedirler.

Çeşitli Hristiyan geleneklerine göre Thaddeus Edessa'da doğmuş bir Yahudi idi. Kudüs'e bir festival için gelmiş,Vaftizci Yahya'nın vaazlarını dinlemişti. Ürdün Nehri'nde Yahya tarafından vaftiz edildikten sonra Filistin'de kalmaya karar veren Thaddeus, daha sonraları İsa ile tanışmış ve onun havarisi olmuştu. Daha sonraları İsa tarafından seçilen şehirlere giderek vaaz vermesi istenen 70 Havariden biri olarak seçilmiştir.[3]

İlerleyen dönemlerde Mezopotamya, Suriye ve Pers İmparatorluğu'nda inciller üzerine vaazlar vermeye başlayan Thaddeus Edessa'da rahipler görevlendirmiş ve çoğu kişinin Hristiyanlığı geçmesine sebep olmuştur. Gerek Edessa'da gerekse daha sonra gittiği Beyrut'ta kiliseler kurmuştur.

Süryani liturjisi Addai ve Mari'nin ilahi liturjisi olarak da bilinir. Milattan sonra 200lü yıllara tarihlenen bu liturji bugün hala Doğu Asur Kilisesi, Keldani Katolik Kilisesi ile Havari Tomas tarafından kurulan Syro-Malabar Katolik Kilisesi ile Keldani Asur Kilisesi tarafından kullanılmaktadır.

Addai ve Kral Abgar'ın iyileşmesi
Abgar'ın Mandilo'nu Thaddeus'tan alışı (İkona, Azize Katerina Manastırı, Sina Dağı).

Doğu Ortodoks kiliseleri arasında İsa'nın bir havarisi olarak bilinen Aziz Addai[4] Tomas tarafından Edessa şehrine Osroene'li V. Kral Abgar'ı iyileştirmek üzere gönderilmiştir. Daha sonra burada incili öğretmek üzere kalan Thaddeus[5] Abgar ve halkını (Aziz Mari ve Aggai dahil) hristiyanlığa geçirmiştir.

Kral Abgar'ın İsa ile yazışmasını konu alan efsanevi hikâyesinden ilk bahseden kilise tarihçisi Eusebius'tur.[6] Efsanenin orijinalinde, Eusebius Abgar ve İsa arasında geçen resmi yazışmaları içerdiği iddiasıyla belgeler ortaya koymaktadır. Eusebius çeşitli eserlerden yaptığı alıntılarda, alıntıladığı eserlerin orijinalliği ve güvenilirliğinden en ufak bir şüphe duymamaktaydı. Kilise tarihi adlı eserinde aktardığına göre: "Thomas, 12 havariden biri, ruhani bir dürtü ile 70 müritten birisi olarak seçilmiş olan Thaddeus'u Edessa'ya İsa'nın öğretilerini vaaz etmek üzere gönderdi." (Historia Ecclesiastica, I, xiii)

Thaddes'un iyileştirme hikâyesi ve onun incil öğretileri kuzey Mezopotamya ve Antakya'nın doğusunda hızla büyüyen Hristiyan toplulukların oluşmasına yol açtı. Thaddeus'un hikâyesi Süryanice bir metin olan Addai Doktrini adlı eserde de kendisine yer bulur. Bu metinde Addai'nin rolü ele alınmakla kalmaz, aynı zamanda onun Hristiyan inancını yaymak için seçilmiş 72 müritten biri olduğu dile getirilir.[7] Hikâyenin tarihsel doğruluğu konusunda çeşitli tartışmalar bulunmaktadır. Bir süre sonra Efsane, mucizevi imajın sözde yeri olan Suriye'ye geri döndüğünde mucizevi bir dokuya işlenmişti.[8] Aynı hikâye daha detaylı bir biçimde Efraim tarafından da anlatılır.

Kaynakça
  1. Charles George Herbermann, The Catholic Encyclopedia (Universal Knowledge Foundation, 1913), p. 136.
  2. http://www.academia.edu/9074269/Judas_Thaddeus_Addai_possible_connections_with_the_vicissitudes_of_the_Edessan_and_Constantinopolitan_Mandylion_and_any_research_perspectives
  3. ""Apostle Thaddeus of the Seventy", Orthodox Church in America". 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2017.
  4. Sengstock, Mary C. (1982). Chaldean-Americans: Changing Conceptions of Ethnic Identity. Center for Migration Studies. ISBN 9780913256428.
  5. Herbermann, Charles George (1913). The Catholic Encyclopedia. Encyclopedia Press. s. 282.
  6. Eusebius, Church History, 1.13 and 3.1
  7. Luke 10:1 – 20
  8. Walter Bauer, Orthodoxy and Heresy in Earliest Christianity, 1934, (in English 1971) (On-line text 18 Ağustos 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.