Özbekistan'da yolsuzluk

Özbekistan'da yolsuzluk ciddi bir sorun olarak kabul edilir. Yolsuzluğu önlemek için yürürlükte olan yasalar vardır, ancak bu yasaların uygulanma oranı çok zayıftır. Yolsuzluk yetkililerinin düşük kovuşturma oranları Özbekistan'da ki yaygın yolsuzluğa katkıda bulunan bir başka faktördür. Yargı sistemi, sınırlı kaynaklar ve yolsuzluk nedeniyle ciddi işlevsel açıklarla karşı karşıyadır.[1]

Özbekistan'da yolsuzluk hemen hemen her düzeyde toplumda, iş dünyasında ve hükûmet içerisinde mevcuttur. Aynı zamanda dünyanın en yozlaşmış ülkelerinden biri olarak kabul edilir.[2] Orta Asya'daki en büyük ikinci ekonomiye sahiptir. Büyük doğal gaz rezervleri ve Yeni Soğuk Savaş'ta rakip güçler arasındaki önemli bir coğrafi konumu bulunmaktadır.[3]

Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2017 Yolsuzluk Algılama Endeksine göre Özbekistan, 180 ülke arasında 157. sırada yer almaktadır.[4][5]

Uluslararası Af Örgütü'nün 2015 yılına ait raporu, Özbekistan'da yolsuzluğun “her yere yayılmış bir kanser” olduğunu, 2011 yılında tutuklanan ve işkence gören bir iş adamı hakkında alıntılar içermektedir.[6]

Hükûmet içerisinde yolsuzluk

Özbek kamu sektöründe rüşvet, nepotizm ve gasp yaygındır.[2]

Başkansal güç

Devlet başkanı İslam Kerimov

Özbek sanatçı Vyacheslav Okhunov, 2015 yılında Der Spiegel dergisine Özbekistan'ın cumhurbaşkanı olan merhum İslam Kerimov'un mafya eğilimleri sergileyen "bir diktatör" olduğunu söyledi.[3] Kerimov, Özbekistan'ı çeyrek asırdır demir bir yumrukla idare etmekle suçlandı ve "Kuzey Kore'ye Çin'den daha büyük benzerliği olan" bir kültür ortaya çıkardığı belirtildi.[3]

Eleştirmenler, Kerimov'un "bir yerlerde yeni bir tesis için bir şerit bile kesmediğini" ve ülke için olumlu katkılara sahip eylemlere sahip olmadığını söyledi.[3] Miras Vakfı'na göre, Kerimov'un mutlak gücü adli atamalara kadar genişlemişti.[7]

Gülnare Kerimova'nın yolsuzluk skandalı

Gülnare Kerimova

Başkanın kızı Gülnare Kerimova'nın (başkanın kendisi gibi) büyük çaplı yolsuzluk yaptığı iddia edildi.[8] 2012'de İsviçre tarafından başlatılan ceza soruşturması ilk olarak Kerimova ile bağlantısı olan dört Özbek vatandaşına karşı yöneltildi. Şüphelilerden ikisi o yıl tutuklandı ve kefaletle serbest bırakıldı.[9]

Yine 2012'de İsveçli bir televizyon belgesel kanalı, İsveçli bir telekomünikasyon şirketi TeliaSonera AB'nin Özbekistan'daki lisanslar ve frekanslar karşılığında Takilant'a (Cebelitarık merkezli bir kabuk şirketi, daha sonra Kerimova'ya bağlı olduğu bildirildi) 320 milyon dolar ödediğini belirtti.[10][11]

Ocak 2013'te İsveçli araştırmacılar, TeliaSonera'nın doğrudan Kerimova ile müzakere etmeye çalıştığını gösteren yeni belgeler yayınladılar.[5][12] Aynı yıl Amerikalı ve Hollandalı yetkililer Kerimova hakkında araştırma başlattı.[13] Şubat 2014'te TeliaSonera genel müdürü, yolsuzluk iddialarının ortaya çıkmasından sonra istifa etmek zorunda kaldı.[14] Mayıs ayında İsveç basını, Kerimova'nın TeliaSonera sözleşmesinin şartlarını agresif bir şekilde dikte ve tehdit ettiğini öne süren belgeleri kamuoyuna duyurdu.[5][10] İsviçre ve İsveç'de kara para aklama ile ilgili soruşturmalar yıl boyunca devam etti.[15][16][17]

Kaynakça

1. "Uzbekistan Corruption Profile". Business Anti-Corruption Portal. 3 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2015.
2. "Business Corruption in Uzbekistan". Business Anti-Corruption Portal. 3 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
3. Follath, Erich (3 Nisan 2015). "Tashkent's Shakespearean Drama: Scandal Shakes Uzbekistan's". Spiegel. 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
4. e.V., Transparency International. "Corruption Perceptions Index 2017". www.transparency.org. 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2018.
5. "Uzbekistan". Freedom House. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
6. "Uzbekistan: Torture, corruption and lies". Amnesty International. 13 Nisan 2015. 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
7. "Uzbekistan". Heritage Foundation. 15 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
8. Boehler, Patrick (5 Aralık 2012). "Where Corruption in King: 2012 Rankings". Time NewsFeed. 9 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
9. "Swiss open money-laundering probe of Uzbek figure". Daily Mail. 12 Mart 2014. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
10. Keena, Colm (1 Temmuz 2015). "US wants to seize allegedly corrupt funds in Irish banks". Irish Times. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
11. "Uzbekistan: More Karimova Associates Arrested in Corruption Probe". Organized Crime and Corruption Reporting Project. 24 Ağustos 2015. 25 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
12. "Uzbek first daughter, a prisoner in her home, probed for corruption". Times of Israel. 27 Mart 2014. 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
13. "Presidentdatteren mistenkes for å ha fått Vimpelcom-penger – nå kan hun være på frifot". Dagbladet. 12 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
14. Lillis, Joanna (1 Temmuz 2015). "Uzbekistan: US Seeks Recovery of Millions from Corruption 'Conspiracy'". Eurasia Net. 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
15. Patterson, Scott (13 Ağustos 2015). "U.S. Seeks to Seize $1 Billion in Telecom Probe". Wall Street Journal. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
16. Kates, Glenn (17 Ocak 2015). "'Whistle-Blower' Details Alleged Corruption By Western Telecoms In Uzbekistan". Radio Free Europe. 17 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
17. Eckel, Mike (1 Nisan 2015). "US Asks Sweden to Freeze $30M Linked to Uzbek Corruption Case". Voice of America. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.

Dış bağlantılar

• Ticari Yolsuzlukla Mücadele Portalı'nda Özbekistan'ın Yolsuzluk Profili3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.