İperpiron

İperpiron (Modern Yunanca: Grekçe: νόμισμα ὑπέρπυρον) geç Orta Çağ'da Bizans parası, Bizans İmparatorluğu sikkesi olarak solidusun yerini almıştır.

Tarih

İmparator I. Manuil'in (1143-1180 arası hükümdar) İperpiron parası, tipik scyphate (fincan şekilli) formu gösterir.

Bizans İmparatorluğu'nun geleneksel sikkesi olan solidus'un ya da nomisma'nın yerini almıştır. Yedi yüzyıl boyunca 24 ayar altından yapılan ve değeri yüksek sikkeler 1030lardan 1080lere kadar değeri düşmüştür, son on yılda yaşanan askerî felaketler ve iç savaşlarlarla sikkenin altın içeriği nerdeyse sıfıra indi.[1] Sonuçta 1092 yılında İmparator I. Aleksios (r. 1081-1118) Bizans para sisteminde esaslı bir revizyona giderek yeni bir altın sikke hyperpyron'u ("aşırı-rafine") devreye soktu. Bu paranın standardı solidus ile aynı olacak şekilde 4.45 gram ağırlığındaydı fakat dolaşımda olan değeri düşmüş sikkelerin geri dönüşümü nedeniyle altın içeriği (24 ayar yerine 20,5 ayar) daha azdı.[2]

İperpiron, 14 yüzyıl ortalarına kadar, Bizans tarafından basılan altın sikkelerde standart altın sikke olarak kaldı. Fakat nihayetinde kıymeti azaltıldı: İznik İmparatorluğu (1204-1261) yönetimi altında, altın içeriği 18 ayara düşürüldü, VIII. Mihail (r. 1259-1282) yönetimi altında, altın içeriği 15 ayara düşürüldü onun oğlu ve ardılı II. Andronikos (r. 1282-1328) yönetimi altında, altın içeriği 12 ayara düşürüldü. Aynı zamanda sikkelerin kalitesi de düştü.ve 14. yüzyılda ağırlıkları yeknesaklıktan çok uzaktı.[3] Son iperpiron ve bu nedenle Bizans'ın son altın sikkesi İmparator VI. İoannis (r. 1347-1352) tarafından bastırıldı. İsim kullanımda sadece para birimi olarak kullanılmaya devam etti, 24 keratia bölündü.[4]

İsim, Batı Avrupalılar (Latince: perperum, İtalyanca: perpero) ve Balkanların Slav ülkeleri (perper, iperpero, vb.) tarafından çeşitli formlarda para birimi yanında, genellikle gümüş olarak farklı sikkeleri belirtecek şekilde benimsenmiştir.[5] Daha sıklıkla iperpiron, özellikle İtalya tüccarlar arasında olmak üzere Batı'da bezant olarak kullanılmıştır.

Komninos Hanedanı döneminde, iperpiron, üç Elektrum trachea, 48 billon trachea ya da 864 bakır tetartera'ya denkti, trachea'nın değerinin düşmesiyle zamanla 12 electrum trachea ve 288'den 384 billon trachea geldi.[6] 14. yüzyılda iperpiron, 12 yeni gümüş basilika, 96 tournesia, 384 bakır trachea ve 768 bakır assaria'ya denk hale geldi.[7]

Kaynakça

1. Grierson 1999, s. 10.
2. Grierson 1999, s. 11; ODB, pp. 964.
3. Grierson 1999, ss. 11-12.
4. Grierson 1999, s. 12; ODB, pp. 964-965.
5. ODB, pp. 965.
6. Grierson 1999, s. 44.
7. Grierson 1999, s. 45.

Kaynakça

• Grierson, Philip (1999). Byzantine Coinage (İngilizce). Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 978-0-88402-274-9. 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2016.
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.

Konuyla ilgili yayınlar

• Grierson, Philip (1982). Byzantine Coins (İngilizce). Londra: Methuen. ISBN 978-0-416-71360-2. 22 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2016.
• Hendy, Michael F. (1989). The Economy, Fiscal Administration and Coinage of Byzantium (İngilizce). Londra: Variorum Reprints. ISBN 0-86078-253-0. 18 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2016.
• Hendy, Michael F. (1985). Studies in the Byzantine Monetary Economy c. 300-1450 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-24715-2. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2016.