152-mm obüs M1943 (D-1)
152-mm obüs model 1943 (D-1) (Rusça: 152-мм гаубица образца 1943 года (Д-1)) SSCB tarafından geliştirilen 152.4 mm çapında obüs sınıfında bir tür ateşli silahtı. Kızıl Ordu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan obüs 20nci yüzyılın ortası ve sonlarına kadar serviste kalmıştır.
| 152-mm obüs M1943 (D-1) | |
|---|---|
 | |
| Çeşidi | Obüs |
| Uyruğu | .svg.png.webp){kind=small} SSCB |
| Hizmet geçmişi | |
| Kullanıldığı savaşlar | II. Dünya Savaşı |
| Üretim tarihi | |
| Üretildiği tarih | 1943-1949 |
| Üretim adedi | 2,827 |
| Özellikler | |
| Ağırlık | 3,600 kg taşınmal: 3,640 kg |
| uzunluğu | 3,527 mm / 23.1 kalibre tümü: 4,207 mm / 27.7 kalibre (gaz susturucusu ile) |
| Yükseklik | -3° ile 63.3° arası |
| Namlu Çapı | 152,4 mm |
| Yükseklik | -3° ile 63.3° arası |
| Atış hızı | 3 – 4 mermi/dk |
| Azami menzil | 12,4 km |
tanım
D-1 tasarımı temelde 152-mm obüs model 1938 (M-10) modelinin namlusu ve 122-mm obüs M1938 (M-30) modelinin taşıma sehpasından oluşuyordu.
Taşıma sehpası M-30 modelinin birebir benzeriydi. Süspansiyonu bulunan taşıyıcının çelik tekerlekleri lastik kaplamaydı. Taşıma sehpasının önce perçinle birleştirilmesi düşünüldü ancak üretimi esnasında kaynakla birleştirildi. Taşıma sehpası üzerinde keson bulunmuyordu ve sadece topu çekiyordu. Azami hızları asfalt yolda 40 km/s, düz yolda 30 km/s ve arazide 10 km/saatti. Topun kalkanı mürettebatı şarapnel ve hafif düşman ateşinden koruyordu.
Tasarımı ve üretimi
1941 yılında 152-mm obüs model 1938 (M-10) modelinin üretimine son verildi. Sonuçta Kızıl Ordu ya bağlı topçu kolorduları hafif ağırlıkta 152-mm lik obüs eksikliği duyuyordu. Ellerinde bulunan 152-mm top-obüs M1937 (ML-20)den daha hareketli ve 122-mm obüs M1938 (M-30) dan daha güçlü bir topa ihtiyaçları vardı.
1942 yılında F. F. Petrov başkanlığındaki tadarım ekibi yeni bir obüs üzerinde çalışmaya başladı. Temel tasrım M-10 model top namlusu ile M-30 model taşıma sehpasıydı. 1943 yılının başlarında Petrov Sovnarkoma bağlı Silahlandırma Bakanı Dmitriy Ustinov yeni proje hakkında bilgi verdi. 13 Nisan Ustinov Savunma Bakanlığının cevabını Petrov a iletti. Bunu takiben 1 Mayısda 5 adet top deneme için hazırlandı. 5 Mayıs tarihinde 2 adet top atış testlerine başladı ve 7 Mayıs tarihinde ordu servisine alınmasına onay verildi. 8 Ağustos tarihinde topa resmi olarak 152-mm obüs model 1943 adı verildi.
D-1 modeli 1943 ile 1949 yılları arasında Plant no. 9 (UZTM) adındaki fabrikada üretildi.
| D-1 Üretim Miktarı, adet.[1] | |||||||||||
| Yıl | 1943 | 1944 | 1945 | 1946 | 1947 | 1948 | 1949 | Toplam | |||
| Üretim, adet. | 84 | 258 | 715 | 1,050 | 240 | 240 | 240 | 2,827 | |||
Organizasyon ve kullanımı
D-1 modeli topçu kolordusu ve Genelkurmay yedek birlikleri bünyesinde kullanıldı. 1944 yılında Kızıl Ordu bünyesindeki piyade kolorduları içerisinde birer alay bulunuyordu. Bu alaylar beşer adet bataryadan (toplamda 20 top)tan oluşuyordu. Bu alayların içerisinde D-1 ler diğer 152-mm obüs, 122 mm top M1931/37 (A-19), ML-20 ya da 107-mm top M1910/30 ile beraber görev yapıyordu.
D-1 modeli düşman piyade ve savunma hatlarına karşı kullanıldı. Beton delen mermileri zaman zaman düşman zırhlılarına karşı kullanıldı. Top kısa sürede güvelilirliği ve hatasız atışalrından ötürü haklı bir ün kazandı.
Savaştan sonra obüs dünya çapında birçok ülkeye satıldı. Bunlar içerisinde Varşova Paktı ülkeleri örneğin Polonyada vardı. 2000'li yılların başlarında Afganistan, Arnavutluk, Çin, Küba, Macaristan, Irak, Mozambik, Suriye, Vietnam tarafından hala kullanılıyordu. Obüs Arap İsrail Savaşı sırasında ve eski SSCB ülkeleri arasındaki çatışmalarda kulanıldı.
Modelleri
Çekli obüs olarak üretilen D-1 topunun Petrov ve ekibi tarafından araç monteli tasarımıda geliştirildi. Top KV ağır tankına monte edilmek üzere düşünüldü. D-5 adı verilen 85 mmlik toptan yararlanıldığından adı gayriresmî olarak D-1-5 konuldu. Ardından D-15 resmi adı verildi. Sadece bir adet üretildi. Topun KV tankına takıldığıyla ilgili herhangi bir bilgi bunmamaktadır. Başka bir düşünce ise T-34 şasesi üzerine yerleştirilecek D-15 ile yapılması düşünülen SU-D15 kundağı motorlu obüs prosesiydi. Ancak iki kusurdan ötürü araç üretilmedi. İlki büyük topun aracı süspansiyonlarına vereceği zarar ikicinsi ise mühimmat depolama sorunuydu. Ayrıca ordunun elinde gereğinden fazla ISU-152 model araç bulunuyordu.
Özet
2 - Parça teserli O-530,
3 – Beton delici G-530.
D-1 projesi 152-mm lik obüsler ile RKKA (Kızıl Ordu) topçu kolordularına hareket ve ateş gücü üstünlüğü kazandırdı. Aynı kalibreye sahip obüsler ile kıyaslandığında daha kısa menzile sahip olamsına rağmen D-1 ler daha hafifti. Örneğin Nazi Almanyası yapımı 15 cm sFH 18 menzili 13,325 m - D-1 e göre 1 km daha uzun menzilli- ama ağırlığı neredeyse iki katıydı. (5,510 kg taşıma ağırlığı). Yine Amerikan 155-mm obüs M1 (14,600 m, 5,800 kg) veya İtalyan yapımı 149-mm obüs (14,250 m, 5,500 kg) idi. Almanlar tarafından geliştirilen ve genel özellikleri D-1 benzeyen - 15 cm sFH 36 – asla seri üretime alınmadı. Daha eski model Fransız yapımı Schneider model 1917 (11,200 m, 4,300 kg) ile kıyaslandığında D-1 hala ağırlık ve menzil olarak üstündü.
Mühimmatı
D-1 ayrı şekilde yüklenen 8 değişik mermi atabiliyordu. Bunlardan biri "özel yüklemeli" BP-540 HEAT mermisiydi. Diğer yüklemeler "tam yüklü" Zh-536 ve daha küçük "birinci" ve "altıncı" yüklemeler diğer mermilerde kullanılıyordu.
Parça tesirli OF-530 mermisi 70 m genişlik ve 30 m derinlikte bir alanda etkli oluyordu. Yüksek patlayıcı kullanımında ise 3.5 m çapında 1.2 m derinliğindde bir krater açıyordu.
BP-540 HEAT mermileri Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında kullanılmadı. 250 mmlik zırhı 90°, 220 mmlik zırhı 60°, 120 mmlik zırhı 30° çarpışma açılarıyla delebiliyordu.
1950'li yılların sonlarına doğru D-1 modeli ordu servisinden çıkartıldı. OF-530, O-530, G-530/G-530Sh ve kimyasal mermi atabilen modeller serviste kaldı. Kızıl Ordu nun elinde 152-mmlik nükleer başlıklı mermiler bulunduğu biliniyor ama bu mermilerin D-1 için tarafından kullanıldığı kesin olarak bilinmiyor.
| Mühimmat çeşitleri [1] | |||||
| Türü | Modeli | Ağırlığı, kg | Patlayıcı ağırlığı, g | Namlu çıkış hızı, m/s | Menzili, m |
| Zırh delici | |||||
| Donanma yarı-zırh delici | model 1915/28 | 51,07 | 3,2 | ||
| HEAT | BP-540 | 27,44 | 560 | 3,000 | |
| Betond delici | |||||
| Beton delici | G-530/G-530Sh | 40,0 | 5,1 | 508 | 12,400 |
| Yüksek patlayıcılı ve parça tesirli | |||||
| Yüksek patlayıcılı, çelik | OF-530 | 40,0 | 5,47-6,86 | 508 | 12,400 |
| Yüksek patlayıcılı, demir çelik | OF-530A | 40,0 | 5,66 | 508 | 12,400 |
| Yüksek patlayıcılı, eski | F-533 | 40,41 | 8,0 | ||
| Yüksek patlayıcılı, eski | F-533K | 40,68 | 7,3 | ||
| Yüksek patlayıcılı, eski | F-533N | 41,0 | 7,3 | ||
| Yüksek patlayıcılı, eski | F-533U | 40,8 | 8,8 | ||
| Yüksek patlayıcılı, demir çelik, Fransız | F-534F | 41,1 | 3,9 | ||
| YP 152-mm havan model 1931 | F-521 | 41,7 | 7,7 | ||
| YP, İngiliz, Vickers 152-mm obüs | F-531 | 44,91 | 5,7 | ||
| Şarapnel | |||||
| Şarapnel 45 sn. tüplü | Sh-501 | 41,16-41,83 | 0,5 (680—690 bullets) | ||
| Şarapnel Т-6 tuplü | Sh-501T | 41,16 | 0,5 (680—690 bullets) | ||
| Aydınlatma | |||||
| Aydınlatma, 40 sn. | S 1 | 40,2 | |||
| Kimyasal | |||||
| Parçalı kimyasal top | OH-540 | ||||
| Kimyasal obüs | HS-530 | 38,8 | |||
| Kimyasal obüs | HN-530 | 39,1 | |||
| Kimyasal (savaş sonrası) | ZHZ | ||||
Notlar
- Shirokorad A. B. - Encyclopedia of the Soviet Artillery
Kaynakça
 |
Wikimedia Commons'ta 152-mm howitzer M1943 (D-1) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Shunkov V. N. - The Weapons of the Red Army, Mn. Harvest, 1999 (Шунков В. Н. - Оружие Красной Армии. — Мн.: Харвест, 1999.) ISBN 985-433-469-4
- Shirokorad A. B. - Encyclopedia of the Soviet Artillery - Mn. Harvest, 2000 (Широкорад А. Б. Энциклопедия отечественной артиллерии. — Мн.: Харвест, 2000., ISBN 985-433-703-0)
- Ivanov A. - Artillery of the USSR in Second World War - SPb Neva, 2003 (Иванов А. Артиллерия СССР во Второй Мировой войне. — СПб., Издательский дом Нева, 2003., ISBN 5-7654-2731-6)
- Ballistic Tables for the 152-mm Howitzer M1943, M. MoD, 1968 - Таблицы стрельбы 152-мм гаубицы обр. 1943 г.. - М., Военное издательство министерства обороны, 1968.
Dış bağlantılar
| SSCB ait Büyük Vatanseverlik Savaşı topları |
|---|
| Tanksavar topları |
| 37-mm top1-K | 45-mm top M1937 | 45-mm top M-42 | 57-mm top ZiS-2 | 100-mm top BS-3 |
| Dağ topları |
| 76-mm dağ topu M1938 |
| Alay topları |
| 76-mm top M1927 | 76-mm top M1943 |
| Tümen topları |
| 76-mm top M1902/30 | 76-mm top F-22 | 76-mm top USV | 76-mm top ZiS-3 122-mm obüs M1909/37 | 122-mm obüs M1910/30 | 122-mm obüs M-30 |
| Kolordu ve Ordu topları |
| 122-mm top A-19 | M-1909 | 152-mm obüs M1910/37 152-mm obüs M-10 | 152-mm obüs D-1 | 152-mm top M1910/30 152-mm topM1910/34 | 152-mm top-obüs ML-20 |
| Ağır toplar |
| 152-mm top M1935 | 203-mm obüs B-4 | 210-mm top M1939 280-mm havan topu M1939 | 305-mm obüs M1939 |
| Hava savunma savaşı topları |
| 25-mm top 72-K | 37-mm top61-K | 76-mm top M1938 | 85-mm top 52-K |