Ardeşen

Ardeşen (Lazca: Art̆aşeni / არტაშენი), Rize'nin il merkezine 45 km mesafede bir ilçesidir. 743 km² yüz ölçümüne sahip ilçe, 1 belde, 42 köy ve yedisi Tunca Beldesi'ne bağlı 28 mahalleden oluşmaktadır. Doğusunda Fındıklı, batısında Pazar, güneyinde Altıparmak Dağları ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrilmiş olup, kıyı uzunluğu 10 km'dir.

Ardeşen
İlçe
Eski belediye logosu
Ülke Türkiye
İl Rize
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
İdare
 • Kaymakam Ufuk Özen Alibeyoğlu [1]
 • Belediye başkanı Avni Kahya (AK Parti) [2]
Yüzölçümü
 • Toplam 743 km² (286 mil²)
Rakım 10 m (30 ft)
Nüfus
 (2018, 2011)
 • Toplam 41,084, 40,7
 • Kır
 -
 • Şehir
 -
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu 53400
İl alan kodu 464
İl plaka kodu 53

Genel olarak ılıman, dört mevsim yağışlı bir iklime sahip olan ilçenin ortalama sıcaklığı 15 derece civarındadır. İç kısımlarına gidildikçe iklimin biraz daha sertleşmektedir.

Ardeşen'in sarp ve engebeli arazisinin neredeyse dörtte biri ormanlık alandır. %10 civarındaki tarıma elverişli arazisinde yetiştirilen başlıca tarım ürünü çaydır. Çay dışında yetişen fındık, kivi, mısır gibi ürünler çoğunlukla ilçe içerisinde tüketilmektedir. İlçede yapılan hayvancılığın da bu faaliyetle uğraşan ailelerin ihtiyacına yönelik olduğu söylenebilir.

İlçede süregelen silah üretimini yasal bir çerçeveye oturtmak amacıyla 1993 yılında kurulan ASİLSAN, Türkiye'nin ilk özel silah fabrikası olma özelliği taşımaktadır.

En büyük akarsuyu olan Fırtına Deresi'nde, elverişli pek çok parkur bulunduğundan rafting yapılabilmektedir.

Tarih

Ardeşen yerleşiminden ilk kez 1846 tarihli bir belgede "Ardaşen" (Ermenice: Արտաշեն) olarak bahsedilmiştir.[3] Ardeşen 1916 ve 1918 yılları arasında Ruslar tarafından yönetilmiştir. Daha önce Pazar'a bağlı olan Ardeşen 1 Mart 1953'te ilçe olmuştur. Ardeşen'de tarihi eser olarak cami, kilise, kemer köprü ve ev örnekleri bulunmaktadır. Ayrıca Seslikaya Köyü'nde bulunan Süleyman Dede (Efendi) Türbesi de (1890) önemli tarihi eserlerdendir.[4]

Nüfus
Ardeşen'de bulunan Ardeşen Kilisesi'nin kalıntıları
Ardeşen'de bulunan Işıklı Camii.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nin 2019 verilerine göre ilçe merkez nüfusu bakımından Rize'nin, merkez ve Çayeli ilçesinin ardından 3. en kalabalık ilçesidir. İlçede yaşayan etnik gruplardan bahsederken ilçe nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Lazların dışında Hemşinlilerden de bahsetmek gerekir.

TÜİK [5] Verilerine Göre Nüfus Bilgileri
Yıl Toplam Şehir Kır
1965 22.864 5.488 17.376
1970 26.463 6.550 19.913
1975 29.721 7.980 21.741
1980 31.996 9.582 22.414
1985 36.308 13.403 22.905
1990 39.761 17.340 22.421
2000 58.499 45.392 13.107
2007 38.524 26.762 11.762
2008 39.001 24.965 14.036
2009 39.417 27.330 12.087
2010 39.660 26.836 12.824
2011 40.700 28.618 12.082
2012 40.341 28.113 12.228
2013 40.109 25.895 14.214
2014 40.478 26.813 13.665
2015 40.278 27.463 12.815
2016 40.669 28.171 12.498
2017[6] 40.640 27.925 12.715
2018[6] 41.084 25.436 15.648
2019[6] 41.106 29.484 11.622

İklim

Ardeşen'de okyanusal iklim (Köppen: Cfb) görülmektedir.

 Ardeşen iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
Ortalama sıcaklık (°C) 6,6 6,9 8,1 11,9 15,5 19,4 21,7 21,8 19,4 15,6 12,1 8,5 14,0
Ortalama yağış (mm) 194 142 118 85 79 140 121 156 200 249 217 224 160,4
Kaynak: Climate-Data.org[7]

Eğitim ve sağlık

İlçede Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı 1 halk eğitim merkezi, 1 öğretmen evi ve akşam sanat okulu, 1 mesleki ve teknik eğitim merkezi, 2 anaokulu, 10 ilkokul, 7 ortaokul, 8 lise bulunmaktadır. Ayrıca Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi'nin Turizm Fakültesi'yle Meslek Yüksekokulu'nun bulunduğu bir yerleşkesi bulunmaktadır.

Özel sağlık merkezleri dışında üç adet aile sağlığı merkezi bulunan ilçede vatandaşlar, Ardeşen ve Pazar'da bulunan devlet hastanelerinin birleştirilmesiyle 2011 yılında hizmete giren Kaçkar Devlet Hastanesi'nden de sağlık hizmeti almaktadır.

Kaynakça
  1. "Ardeşen Kaymakamlığı". 6 Şubat 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
  2. "Ardeşen Belediyesi Resmi Web Sitesi/Anasayfa". Ardeşen Belediyesi. 10 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
  3. Sevan Nişanyan (Ocak 2010). "Adını Unutan Ülke". Everest Yayınları. ISBN 9789752897304.
  4. "Ardeşen". 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
  5. "::Türkiye İstatistik Kurumu Web sayfalarına Hoş Geldiniz::". Türkiye İstatistik Kurumu. 24 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
  6. "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020.
  7. "Climate: Ardeşen". Climate-Data.org. 9 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2014.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.